Η Σρι Λάνκα (στα σινχαλεζικά: “Ευλογημένο Νησί”), όπως ονομάστηκε η βρετανική αποικία της Κεϋλάνης από το 1972, αποτελεί ανεξάρτητο κράτος της νοτιοανατολικής Ασίας από το 1948. Το πολίτευμα της χώρας είναι η Ημιπροεδρική Δημοκρατία, και η πολιτική της ζωή χαρακτηρίζεται από πολυκομματισμό. Με βάση το Σύνταγμα του 1978, άρθρο 21 παρ.1, οι δύο επίσημες γλώσσες της χώρας είναι η γλώσσα Sinhala και η γλώσσα Tamil, που αντιστοιχούν στις δύο εθνότητες της Σρι Λάνκα: τους Σινχαλέζους και τους Ταμίλ. Οι Σινχαλέζοι αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού και είναι βουδιστές, ενώ οι Ταμίλ αποτελούν το 18% του πληθυσμού και είναι ινδουιστές (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, 1999).

Από το 1983 έως το 2009, η Σρι Λάνκα δοκιμάστηκε από εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στις δυο κυρίαρχες εθνότητες. Αφορμή ήταν η προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης των Ταμίλ από τη Σρι Λάνκα, και η δημιουργία ενός κράτους με την ονομασία Ταμίλ Εελάμ (Tamil Eelam) (Spencer, 1990, p. 13). Πιο συγκεκριμένα, από την ανεξαρτησία της Σρι Λάνκα, το 1948, όντας συγκεντρωμένοι στα βόρεια και ανατολικά τμήματα της χώρας, οι Ταμίλ αισθάνονταν πολιτικά περιθωριοποιημένοι, και στερημένοι των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Θέλοντας να προστατευτούν απέναντι στη πλειοψηφούσα εθνότητα των Σινχαλέζων, δημιούργησαν την οργάνωση «Τίγρεις για την Απελευθέρωση των Ταμίλ Εελάμ» (αγγλιστί: Liberation Tigers of Tamil Eelam/ LTTE), η οποία, από το 1975 και έπειτα, είχε ως κύριο στόχο τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους για την εθνότητα των Ταμίλ.

Η επικράτηση των κυβερνητικών δυνάμεων –οι οποίες κατέβαλαν μέχρι και την τελευταία περιοχή που ελεγχόταν από τους Τίγρεις Ταμίλ (την ένοπλη ομάδα των Ταμίλ)– και η ανάκτηση του ελέγχου ολόκληρου του νησιού οδήγησε στο τέλος της εμφύλιας διαμάχης, και «στην απελευθέρωση της χώρας από την τρομοκρατία», όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Rajapaksa, στις 29 Μαΐου του 2009 (Guardian, 2009). Ωστόσο, οι εθνοτικές διαφορές στη Σρι Λάνκα, και η αδυναμία των δύο εθνοτήτων να διεξάγουν αποτελεσματική έρευνα για τις βιαιοπραγίες και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου στη διάρκεια του πολέμου αποτελούν αιτία συνεχούς πολιτικής κρίσης, έως και σήμερα (Human Rights Watch, 2018). Συγκεκριμένα, από τον Οκτώβρη του 2018, υπάρχει ένα πολωμένο κλίμα ανάμεσα στην κυβέρνηση του Κολόμπο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης – γεγονός που αντικατοπτρίζεται στις συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου (Foreign Policy, 2018).

Το Πολιτικό Σύστημα

Τα δύο κυρίαρχα πολιτικά κόμματα της Σρι Λάνκα είναι το Ενωμένο Εθνικό Κόμμα (United National Party/UNP) και το Κόμμα Ελευθερίας της Σρι Λάνκα (Sri Lanka Freedom Party/SLFP). Στην πολιτική ζωή του νησιού κυριαρχούν, δε, οι ίδιες πολιτικές παρατάξεις από την ανεξαρτησία της χώρας ως σήμερα. Βάσει των εθνοτικών διαφορών στο νησί ανάμεσα στους Ταμίλ και στους Σινχαλέζους, τα πολιτικά κόμματα χωρίζονται σε: κόμματα που υποστηρίζονται από την εθνότητα των Σινχαλέζων, όπως το UNP και το SLFP, και σε κόμματα που υποστηρίζονται από την εθνότητα των Ταμίλ, όπως το LSSP (Lanka Sama Samaja Party), και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σρι Λάνκα (Communist Party of Sri Lanka). Συγκεκριμένα, το UNP ήταν το κύριο κόμμα του κινήματος ανεξαρτησίας της Σρι Λάνκα, και ακολουθεί φιλελεύθερη συντηρητική πολιτική. Το SLFP είναι ένα δημοκρατικό/προοδευτικό κόμμα, το οποίο διαφέρει ως προς το UNP στο ότι είναι φιλικότερο στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ το UNP υποστηρίζει μια φιλοδυτική πολιτική. Επίσης, υπάρχουν τα μαρξιστικά κόμματα, όπως το LSSP (που είναι ένα τροτσκιστικό πολιτικό κόμμα), το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σρι Λάνκα (που υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από τους Ταμίλ), και άλλα –μικρότερα σε πολιτική επιρροή– μειονοτικά-προσανατολισμένα κόμματα, όπως το κόμμα Εργαζομένων της Κεΰλάνης. Τέλος, υπάρχουν και ορισμένες εξτρεμιστικές οργανώσεις, όπως το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Janatha Vimukthi Peramuna/JVP) και οι Τίγρεις Ταμίλ (LTTE), τα οποία, παρότι δεν αντιπροσωπεύονται στο Κοινοβούλιο, έχουν μεγάλη λαϊκή υποστήριξη (Global Security).

Η εσωτερική κατάσταση των πολιτικών κομμάτων από το 2015

Το 2015, το κόμμα Ελευθερίας-SLFP εξέλεξε τον Maithripala Sirisena ως Πρόεδρο της Σρι Λάνκα, με τον αντίπαλό του, Mahinda Rajapaksa (με τον οποίον βρίσκονταν στον ίδιο κομματικό σχηματισμό), να παραδέχεται την ήττα του. Το 2014, ο Sirisena ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές, ισχυριζόμενος ότι, έως τότε, η χώρα βρισκόταν υπό τον έλεγχο μιας συγκεκριμένης οικογένειας –υπονοώντας τον Rajapaksa–, και πως όδευε προς το νεποτισμό. Μετά την εκλογή του ως Πρόεδρος της Σρι Λάνκα, τον Ιανουάριο του 2015, ο Sirisena διόρισε Πρωθυπουργό τον ηγέτη του –έως τότε– αντιπολιτευόμενου κόμματος, Ranil Wickremesinghe, ηγέτη του UNP.

http://www.uktamilnews.com/?p=27542

Η κίνηση αυτή προκάλεσε ρήξη στο εσωτερικό του Κόμματος Ελευθερίας, με τους μισούς βουλευτές να αποχωρούν από το συνασπισμό, και να οργανώνονται ανεπίσημα ως αντιπολίτευση, με ηγέτη τον Rajapaksa. Από την πλευρά του Εθνικού κόμματος, δεν παρατηρήθηκε η τάση ανεξαρτητοποίησης μελών του ή η δημιουργία αντίπαλου πολιτικού σχηματισμού που να εναντιώνεται στο κόμμα του, όπως συνέβη στο κόμμα Ελευθερίας. Βέβαια, παρατηρούνται τριβές στο εσωτερικό του κόμματος, με ορισμένα στελέχη να επικρίνουν τον ηγέτη του για τις πολιτικές του αποφάσεις, αλλά αυτές δεν φτάνουν στο σημείο της «παραβίασης» της κομματικής πειθαρχίας.

Το σημερινό πολιτικό σκηνικό

Παρακάμπτοντας το Κοινοβούλιο, στις 26 Οκτωβρίου 2018, ο Πρόεδρος Sirisena προκήρυξε εκλογές, λίγες μέρες αφότου απομάκρυνε τον Πρωθυπουργό Wickremesinghe (πρόσωπο δικής του επιλογής) από το αξίωμά του, για λόγους στρατηγικής (ώστε η κυβέρνησή του να παραμείνει στην εξουσία). Στη συνέχεια, τον αντικατέστησε με τον δημοφιλή πρώην ηγέτη του κόμματος Ελευθερίας, ο οποίος κατηγορείται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νεποτισμό, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του (The New York Times, 2018).

Πιο συγκεκριμένα, ο Sirisena και ο Wickremesinghe είχαν αρχικά συνεργαστεί, με σκοπό να προβούν σε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, και να αντιμετωπίσουν τα μακροχρόνια ζητήματα της μειονότητας των Ταμίλ. Τα τελευταία χρόνια, όμως, προέκυψαν διαφορές ανάμεσά τους, με τον Πρόεδρο να διαθέτει ένα φιλο-κινεζικό προσανατολισμό, και τον Wickramasinghe ένα φιλο-ινδικό προσανατολισμό. Αυτός θεωρείται και ο λόγος αντικατάστασης του τελευταίου από τον Πρόεδρο (The New York Times, 2018).

Η άρνηση του Wickremesinegh να αποχωρήσει από το πρωθυπουργικό αξίωμα είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να έχει δύο πρωθυπουργούς. Τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα (UNP, TNA και JVP), καθώς και ο Υπουργός Οικονομικών, Mangala Samaraweera, χαρακτήρισαν αντισυνταγματική την πράξη του Προέδρου Sirisena,

https://www.researchsnipers.com/sri-lankan-parliament-is-suspended-by-the-president-maithripala-sirisena

υποστηρίζοντας ότι δεν είχε την απορρέουσα από το Σύνταγμα εξουσία να διαλύσει τη συνέλευση, μέχρι τη λήξη της πενταετούς θητεία της Βουλής, τον Αύγουστο του 2020 (Aljazeera, 2018). Σύμφωνα με την τροποποίηση του Συντάγματος το 2015, ο Πρόεδρος δεν μπορεί να παύσει τον Πρωθυπουργό από το αξίωμά του, εκτός και αν ο τελευταίος πεθάνει, παραιτηθεί ή χάσει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου (The Guardian, 2018).

Ο πρωθυπουργός Wickremesinegh αρνήθηκε να παραιτηθεί, και συνέχιζε να διαμένει στην πρωθυπουργική κατοικία “Temple Trees” στο Κολόμπο. Τον Οκτώβριο του 2018, υπήρξε έντονη κινητοποίηση εκ μέρους των πολιτών, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα για την προσπάθεια των υποστηρικτών του Rajapaksa να στρέψουν τις κρατικές εφημερίδες προς το μέρος του. Στη συνέχεια, ο Sirisena ανέστειλε τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, όταν το Εθνικό Κόμμα του Wickremesinghe (το οποίο κατέχει τις περισσότερες κοινοβουλευτικές έδρες) ζήτησε έκτακτη ψηφοφορία, σχετικά με την κίνηση του Προέδρου να αντικαταστήσει τον Πρωθυπουργό εν μέσω της θητείας του. Το Νοέμβριο του 2018, ο Πρόεδρος Sirisena προκήρυξε εκλογές για τις 5 Ιανουαρίου, καθώς, όπως επισημαίνουν οι ανταποκριτές, η κυβέρνησή του δεν διαθέτει την απαιτούμενη υποστήριξη από το Κοινοβούλιο (BBC, 2018).

Επίλογος

Η απόφαση του Πρόεδρου Sirisena να διαλύσει το Κοινοβούλιο της Σρι Λάνκα, τον Οκτώβριο του 2018, αποτελεί ζωτική απειλή για τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας, κατά τους Perera και Slater. Πρόκειται για κινήσεις που θέτουν σε κίνδυνο τόσο την οικονομική πρόοδο, όσο και τη διεθνή φήμη της Σρι Λάνκα. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η κίνηση του Προέδρου έγινε κατόπιν πολιτικών υπολογισμών, καθώς ο Rajapaksa αποτελεί ένα δημοφιλές πολιτικό πρόσωπο της Σρι Λάνκα, και οι στενές σχέσεις του με την Κίνα συνάδουν με την πολιτική που ακολουθεί και ο ίδιος ο Πρόεδρος. Ωστόσο, ακτιβιστικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας, καθώς και η εθνότητα Ταμίλ αντιτάσσονται σθεναρά σε αυτήν τη μεταβολή του πολιτικού σκηνικού (The Washington Post, 2018). Επίσης, από τις επικρατούσες συνθήκες συμπεραίνεται πως το κόμμα Ελευθερίας βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, όπου καλείται είτε να στραφεί στις εντάσεις που υπάρχουν στο εσωτερικό του (σχετικά με ζητήματα κομματικής πειθαρχίας) και σε ορισμένα μέλη του που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στο κόμμα (εξαιτίας των κινήσεων του Προέδρου και αρχηγού τους), είτε να προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει μία πιθανή κυβερνητική ήττα στις προσεχείς εκλογές (Sri Lanka Guardian, 2018) – γεγονός που μένει να αποδειχθεί ή να διαψευστεί κατά τη διεξαγωγή τους, τον Ιανουάριο του 2019.

Πηγές:

1. Spencer, J. (1990). Sri Lanka: History and the roots of Conflict. Routledge. pp13
2. Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες. (1999). Έκθεση για τη κατάσταση στη Σρι Λάνκα. Για την ομάδα εργασίας, ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ. https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4eca3a332. pp.4-5
3. Weaver, M. & Chamberlain, G. (2009). Sri Lanka declares end to war with Tamil Tigers. https://www.theguardian.com/world/2009/may/18/tamil-tigers-killed-sri-lanka
4. Thapa, T. (2018). Sri Lanka, Nine Years After the War. A Brutal Conflict Ended, But Questions Remain. https://www.hrw.org/news/2018/05/18/sri-lanka-nine-years-after-war
5. Uyangoda, J. (2018). Sri Lanka: Political Parties in Crisis or Transition? https://www.slguardian.org/sri-lanka-political-parties-in-crisis-or-transition/
6.  Aljazeera. (2018). Sri Lanka: Rajapaksa opponents win control of parliament panel. https://www.aljazeera.com/news/2018/11/sri-lanka-rajapaksa-opponents-win-control-parliament-panel-181123095533430.html
7. Global Security. (2018). Sri Lanka – Political Parties. https://www.globalsecurity.org/military/world/sri-lanka/political-parties.htm
8. Dibbert, T. (2018). Sri Lanka’s Homegrown Crisis. The constitutional chaos is rooted in domestic politics, not geopolitical machinations. https://foreignpolicy.com/2018/11/05/sri-lankas-homegrown-crisis/
9. Abi-Habib, M. & Bastians, D. (2018). Sri Lanka Faces Constitutional Crisis as President Unseats Prime Minister. https://www.nytimes.com/2018/10/26/world/asia/sri-lanka-political-crisis.html
10. Parliament. (2015). The Constitution of the democratic Socialist Republic of Sri Lanka. https://www.parliament.lk/files/pdf/constitution.pdf
11. BBC. (2018). Sri Lanka crisis: Supreme Court suspends dissolution of parliament. https://www.bbc.com/news/world-asia-46196979
12. Perera, A. & Slater, J. (2018). Sri Lankan president dissolves Parliament and calls for fresh elections, deepening political crisis. https://www.washingtonpost.com/world/sri-lankan-president-dissolves-parliament-and-calls-for-fresh-elections-deepening-political-crisis/2018/11/10/771eaa6e-e4d7-11e8-a1c9-6afe99dddd92_story.html