Αλβανία. Ένα γειτονικό μας κράτος, άλλοτε ένας φίλος και σύμμαχος, άλλοτε εχθρός. Αυτό δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παράξενο, γιατί είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε αλλαγή στη στάση των κρατών ανάλογα με τους καιρούς και τις συνθήκες. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό του διεθνούς συστήματος η απόλυτη μεταβλητότητα, καθορισμένη από τα υπάρχοντα συμφέροντα. Τελευταίο παράδειγμα αποτέλεσε η δήλωση του Αλβανού Πρωθυπουργού, Edi Rama, την 1^η Νοέμβρη του 2016, πως θα κατεδαφιστούν 19 σπίτια στην πόλη της Χειμάρρας, τα οποία ανήκουν σε οικογένειες της ελληνικής μειονότητας. Ως γεγονός αποτέλεσε ξεκάθαρη απειλή εναντίον της Ελλάδας και, όπως υποστήριξε και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, τέτοιες εθνικιστικές εκφράσεις παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας συνέχισε τις δηλώσεις του, λέγοντας πως το 1686 τα μνημεία της Ακρόπολης σώθηκαν από ολική καταστροφή χάρις στον αλβανικό πληθυσμό της Αθήνας, ο οποίος έπεισε τους Βενετσιάνους να μην προχωρήσουν σε τέτοιες δράσεις. Μετά από αυτά τα λεγόμενα, και το ξέσπασμα διπλωματικού επεισοδίου ανάμεσα στα δύο κράτη, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέδιο καταστρατήγησης των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας. Το ζήτημα είναι μήπως μας περιμένουν ακόμα πιο δυσάρεστες εκπλήξεις από τη γείτονα χώρα, και αυτές οι κυβερνητικές δηλώσεις να είναι μόνο η αρχή.

Μέσα στον χρόνο

Κάνοντας μία ανασκόπηση των σχέσεων των δύο κρατών, διαπιστώνουμε ότι οι διπλωματικές σχέσεις τους αποκαταστάθηκαν το 1971. Από τότε διατηρούν σχέσεις σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, με διμερή συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη στα εκκρεμή ζητήματα. Η Ελλάδα υποστήριξε την ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ, όπως και ενθάρρυνε τα Τίρανα να προχωρήσουν με συνέπεια στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να επιταχυνθεί η προσχώρηση τους στην ΕΕ. Βέβαια, πάντα με την προϋπόθεση της προστασίας των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Γιατί μόνο έτσι μπορούν να διατηρηθούν οι γέφυρες αμοιβαίας κατανόησης, φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αλβανία.

Η συνεργασία που δεν κράτησε για πολύ

Όμως, μετά τον ερχομό του Edi Rama στην αλβανική πολιτική σκηνή, οι ελληνοαλβανικές σχέσεις άρχισαν να αλλάζουν προς το χειρότερο. Ακόμα και ως αντιπολίτευση, το 2009, ο Αλβανός πολιτικός έκανε γνωστές τις προθέσεις του έναντι της ελληνικής πλευράς, με την παραπομπή της διμερούς Συμφωνίας Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας, με αποτέλεσμα την ακύρωση της. Λίγο αργότερα, το 2014, ο τότε Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, είχε αντιμετωπίσει παρόμοιο πρόβλημα με σχέδια για αλλαγές στην περιοχή της Χειμάρρας. Πιο συγκεκριμένα, η αλβανική πλευρά είχε μιλήσει για συγχώνευση των επαρχιών με ελληνικές μειονότητες, χωρίς να ενδιαφέρονται για τις αναταραχές που θα προκαλούνταν στις εθνικές και θρησκευτικές ισορροπίες. Επιπλέον, πρόσφατα, στον ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στις εθνικές ομάδες της Αλβανίας και της Ελβετίας στο Παρίσι, εμφανίστηκε πανό από τους Αλβανούς οπαδούς, στο οποίο γραφόταν ότι η Ελλάδα είναι ένοχη για τη γενοκτονία της Τσαμουριάς. Ο στόχος τους ήταν ξεκάθαρος – ήθελαν να προκαλέσουν την ελληνική πλευρά, και αυτό το διαπιστώνουμε -δυστυχώς- ακόμη πιο συχνά, μετά την επίσκεψη του τωρινού Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Κοτζιά στα Τίρανα τον περασμένο Ιούνιο. Τα πράγματα φαίνονται να έχουν εκτροχιαστεί πλήρως. Και ποια τα αποτελέσματα; Να πραγματοποιούνται ολοένα και περισσότερες πορείες διαμαρτυρίας, με τελευταία αυτή των ομογενών στη Χειμάρρα, όπου οι συγκεντρωμένοι έσκισαν συμβολικά τα ειδοποιητήρια με τα οποία η Δημοτική Αρχή έδινε στις οικογένειες προθεσμία πέντε ημερών να αδειάσουν και να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ώστε αυτά να κατεδαφιστούν από συνεργεία της πολεοδομίας.

Μόνο Αλβανικό σχέδιο;

Ο Edi Rama δεν έκρυψε ποτέ τις φιλικές του σχέσεις με την Τουρκία. Μάλιστα τις έχει αποδείξει με την ακύρωση της προαναφερθείσας συμφωνίας, εφόσον ούτε η Άγκυρα θέλει να υπάρξει οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο βάσει του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Παράλληλα, στα χρόνια της θητείας του, έχει απολαύσει και την αμερικανική στήριξη σε αυτή την έκφραση του αλβανικού εθνικισμού και Μεγαλοϊδεατισμού που παρουσιάζει, συγκρουόμενος βέβαια με τα συμφέροντα των γειτονικών χωρών, δηλαδή της Σερβίας, της ΠΓΔΜ, του Μαυροβουνίου και φυσικά της Ελλάδας.

Η ελληνική απάντηση

Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ζήτησε άμεση ακύρωση των σχεδιαζόμενων κατεδαφίσεων, και κάλεσε παράλληλα τις αλβανικές αρχές να προχωρήσουν σε ουσιαστικές διαβουλεύσεις με τους ιδιοκτήτες των σπιτιών για τα σχέδια ανάπλασης της πόλης. Αυτή τη στιγμή η ελληνική πλευρά παραμένει σε αναμονή, φοβούμενη για μεγαλύτερη κλιμάκωση αυτού του διπλωματικού επεισοδίου. Όμως, το ζήτημα είναι ότι ο αλβανικός εθνικισμός έχει σηκώσει κεφάλι, κάνοντας όλο και πιο δύσκολες τις σχέσεις των 2 χωρών, και αφήνοντας στην Ελλάδα όλο και λιγότερες επιλογές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, αν συνεχιστούν έτσι τα πράγματα, θα γίνουμε μάρτυρες μεγάλων αλλαγών και σημαντικών πολιτικών εξελίξεων.

Πηγές:

1. Η Καθημερινή (2016) Albanian PM’s Acropolis post tests ties with Tirana. Available at: http://www.ekathimerini.com/213326/article/ekathimerini/news/albanian-pms-acropolis-post-tests-ties-with-tirana#item-comments (Accessed: 3 November 2016).
2. Naftemporiki (2016) Ακύρωση των σχεδιαζόμενων κατεδαφίσεων σπιτιών Ελλήνων ομογενών στη Χειμάρρα ζητεί το ΥΠΕΞ. Available at: http://www.naftemporiki.gr/story/1165169/akurosi-ton-sxediazomenon-katedafiseon-spition-ellinon-omogenon-sti-xeimarra-zitei-to-ypeks (Accessed: 3 November 2016).
3. Greece’s bilateral relations (2016) Available at: http://www.mfa.gr/en/blog/greece-bilateral-relations/albania/ (Accessed: 3 November 2016).
4. Συγκέντρωση διαμαρτυρίας πραγματοποίησαν ομογενείς στη Χειμάρρα για την κατεδάφιση σπιτιών (2016) Available at: http://www.liberal.gr/arthro/89813/epikairotita/2016/sugkentrosi-diamarturias-pragmatopoiisan-omogeneis-sti-cheimarra-gia-tin-katedafisi-spition.html (Accessed: 3 November 2016).
5. Νέδος, Β. (2016) Σχέδιο όξυνσης από την Αλβανία διαβλέπει το ΥΠΕΞ. Available at: http://www.kathimerini.gr/881672/article/epikairothta/politikh/sxedio-o3ynshs-apo-thn-alvania-diavlepei-to-ype3 (Accessed: 3 November 2016).