Διαχρονικά, η αντίληψη ότι κάποια λάθη δεν θεωρούνται κατακριτέα, γιατί εμπίπτουν στην ανθρώπινη συμπεριφορά, δεν αποτελεί πανάκεια. Πόσο μάλλον όταν γίνεται λόγος για ανάλυση και διαμόρφωση της υψηλής στρατηγικής. Σε αυτή την περίπτωση, ατοπήματα μπορούν να μεταβάλλουν ισορροπίες, στρατηγικά δόγματα, ακόμη και σύνορα. Πιο συγκεκριμένα, ο Trump, που έχει χαρακτηριστεί ως “αντισυστημικός παίκτης”, έχει προβεί σε πληθώρα στρατηγικών λαθών, τα οποία έχουν αναλυθεί εκτενώς. Τί θα συνέβαινε, όμως, αν ο αντισυστημικός αυτός Πρόεδρος ενεργούσε στα πλαίσια μιας συστημικής στρατηγικής;

Προτού εξετασθεί το παραπάνω ερώτημα, αξίζει να αναφερθεί το πρόσφατο πολιτικό σφάλμα της αποτυχίας κατάργησης του συστήματος ασφάλισης υγείας Obamacare, το οποίο αποτελούσε μία από τις ουσιώδεις προεκλογικές δεσμεύσεις του νέου Αμερικανού Προέδρου. Απόρροια των παραπάνω αποτέλεσε η πτώση του δολαρίου στις παγκόσμιες αγορές, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη άνοδο του ευρώ, σε αντιστοιχία 1,15 δολαρίων. Απογοητευτικές αποδόσεις και πτώσεις μετοχών καταγράφουν και παγκόσμιοι οικονομικοί κολοσσοί, όπως η Ericsson, η φαρμακοβιομηχανία Novartis και η εταιρεία τηλεπαραγωγών Netflix.

Πώς θα ήταν, όμως, η εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών, αν ο Trump ήταν γνώστης της γεωπολιτικής; Σίγουρα θα διαδραμάτιζε τον ρόλο του πλανητάρχη, επιφορτισμένο με την ευθύνη για τη διατήρηση της παγκόσμιας τάξης.

Το ζητούμενο του 21ου αιώνα είναι η εύρεση ενώσεων έναντι διαιρέσεων, καθώς και η εδραίωση τρόπων συνεργασίας που να υπερβαίνουν τα κρατικά σύνορα, αλλά και κάθε άλλο είδος απλοϊκών αφηγήσεων που αγγίζουν τα όρια του λαϊκισμού, διαποτίζοντας συγχρόνως και την εξωτερική πολιτική.

1. Σχέσεις με το Μεξικό

Οι σχέσεις μεταξύ Η.Π.Α. και Μεξικού κάθε άλλο παρά συγκρουσιακές δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται καθώς, στα σύνορα μεταξύ των χωρών, παρατηρείται σταδιακή αύξηση πληθυσμού κατά 20%, αποτελούμενου τόσο από Αμερικανούς όσο και από Μεξικανούς, γεγονός που ενισχύει την αλληλεξάρτηση των δύο εθνών. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί και ιστορικά ότι ο Κόλπος του Μεξικού, όσο και ο ίδιος ο λαός του, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή του βρετανικού στόλου, ενισχύοντας την αμυντική δύναμη των Η.Π.Α.

Ταυτόχρονα, το Μεξικό αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή πετρελαίου και αυτοκινήτων από την αμερικανική αγορά, ενώ διαμέσου της εδαφικής του επικράτειας περνούν ηλεκτροφόροι αγωγοί, αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ Καναδά, Η.Π.Α. και Μεξικού. Συνεπώς, η κατασκευή τείχους στα σύνορα με το Μεξικό θα αξιολογούταν μακροπρόθεσμα ως μια επιζήμια στρατηγική για το ενδιαφέρον των Η.Π.Α.

2. Ο ρόλος του Καναδά

Η σύναψη περισσότερων συμφωνιών συνεργασίας με τον Καναδά κρίνεται απαραίτητη σε μελλοντικό χρονικό ορίζοντα, λόγω των σταδιακών παγκόσμιων περιβαλλοντικών μεταβολών που διαδραματίζονται κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Συγκεκριμένα, οι ανάγκες σε τροφή και νερό που θα παρουσιαστούν για τον αυξανόμενο πληθυσμό των Η.Π.Α., θα μπορέσουν να καλυφθούν μόνο μέσω εισαγωγών από τον Καναδά, καθώς αυτός αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή φαγητού και νερού παγκοσμίως. Έτσι, η εγκαθίδρυση μιας ευρύτερης Ένωσης της Βόρειας Αμερικής μπορεί, ενδεχομένως, να ωφελήσει συνολικά την ήπειρο.

3. Ο παράγοντας της Κίνας: η μεγάλη κινεζική στρατηγική

Η Κίνα έχει αναδειχθεί ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος παγκοσμίως, υπερβαίνοντας κατά το διπλάσιο την εμπορική πολιτική των Αμερικανών, καθώς δραστηριοποιείται σε 124 χώρες, έναντι των 56 στις οποίες ασκούν επιχειρηματική πολιτική οι Η.Π.Α. Το παραπάνω γεγονός οφείλεται στον αυξημένο αριθμό εμπορικών ναύλων που η εν λόγω χώρα διαθέτει για την πραγμάτωση των εξαγωγών της, αλλά και στην εξαγορά μεγάλων λιμένων στην οποία προέβη – με χαρακτηριστικό παράδειγμα το λιμάνι του Πειραιά. Η παγκόσμιας κλίμακας εμπορική δραστηριότητα αναδεικνύεται σε σημαντικό παράγοντα εξωτερικής πολιτικής, δεδομένου ότι η Κίνα κατόρθωσε να γεφυρώσει τις όποιες -πολιτικού περιεχομένου- διαφωνίες είχε με γειτονικές ή μη χώρες. Στην προκειμένη, λοιπόν, περίπτωση, ο χαρακτηρισμός “υπερδύναμη” επιβεβαιώνεται με τον πιο εναργή τρόπο.

4. Εσωτερική αναδιοργάνωση των Η.Π.Α. σε περιφερειακές Οργανώσεις

Ο διοικητικός μηχανισμός των Η.Π.Α., απαρτιζόμενος από 50 πολιτείες, αποδεικνύεται μη λειτουργικός σε οικονομική βάση. Ως προτεινόμενη εναλλακτική αναδεικνύεται η οργάνωση των Η.Π.Α. σε επτά περίπου περιφέρειες, με κοινά οικονομικά χαρακτηριστικά και δεδομένα, στηριζόμενη στα πρότυπα των βιομηχανικών πόλεων ευρωπαϊκών χωρών. Απόρροια των παραπάνω θα αποτελούσε μια μορφή διοικητικής αποκέντρωσης που θα λειτουργούσε ως αρωγός στην εν γένει διακυβέρνηση.

5. Ασιατική Τράπεζα – Δρόμος Μεταξιού

Αξίζει να σημειωθεί πως στον Δρόμο του Μεταξιού συμμετέχουν πάνω από 60 χώρες, ενώ ταυτόχρονα η κινεζική επιρροή εκτείνεται από τη Ρωσία ως την Τουρκία, και συνεχώς αυξάνεται. Η δημιουργία ευρασιατικών συσχετισμών φαίνεται δύσκολο πλέον να ανατραπεί, δεδομένης και της παρουσίας της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών στην παγκόσμια αγορά. Οι Η.Π.Α. φαίνεται, λοιπόν, να υπολείπονται οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και συνολικής παρουσίας στην περιοχή της Ευρασίας και της Μεσογείου.

6. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή

Η πολιτική γεωγραφία στη Μέση Ανατολή χαρακτηρίζεται ακόμα έκρυθμη, δεδομένων των ενόπλων συρράξεων μεταξύ των κρατών, αλλά και των υφιστάμενων θρησκευτικών και εθνοτικών διαιρέσεων. Κράτη όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Σαουδική Αραβία, απειλούνται τόσο από την πτώση των τιμών του πετρελαίου όσο και από τη δραστηριότητα του ISIS στην ευρύτερη περιοχή. Οι Η.Π.Α., ωστόσο, φαίνεται να διαιωνίζουν με την πρακτική τους την υφιστάμενη κατάσταση, δεδομένης και της σχετικά πρόσφατης εμπλοκής τους στην κρίση του Qatar, μη προσπαθώντας να διατηρήσουν τη διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή. Μια ενεργητική και ειρηνικά προσανατολισμένη πολιτική στη Μέση Ανατολή θα κρινόταν ως πολιτικά συμφέρουσα και για τις ίδιες, καθώς θα απέφευγαν το πάσης φύσεως κόστος του ανταγωνισμού με άλλα εμπλεκόμενα κράτη.

Συνοψίζοντας, αν η σημερινή αμερικανική Κυβέρνηση λάμβανε υπόψη της τους προαναφερόμενους έξι υφιστάμενους παράγοντες που καθορίζουν τα διεθνή τεκταινόμενα, θα αναβάθμιζε τον ρόλο της, απολαμβάνοντας την απαιτούμενη διεθνή νομιμοποίηση.

Πηγές:

1. Friedman, G. (2017). These 7 maps explain US strategy. [online] Business Insider. Available at: http://www.businessinsider.com/7-maps-explaining-us-strategy-2017-7/#the-birth-of-a-nation-on-the-east-shore-1 [Accessed 20 Jul. 2017].
2. Khanna, P. (2017). Anyone who wants to be president needs to understand these 5 maps. [online] Business Insider. Available at: http://www.businessinsider.com/5-critical-maps-for-presidential-candidates-2017-7/#here-is-the-map-donald-trump-doesnt-seem-to-understand-1 [Accessed 20 Jul. 2017].
3. Liberal.gr. (2017). Υποχώρηση στις ευρωαγορές, υπό την αποτυχία Trump στην αντικατάσταση του Obamacare. [online] Available at: http://www.liberal.gr/arthro/153462/agores/xena-chrimatistiria/ypochorisi-stis-euroagores-upo-tin-apotuchia-Trump-stin-antikatastasi-tou-Obamacare.html [Accessed 20 Jul. 2017].