Εισαγωγή

Ο τρόπος με τον οποίο μετουσιώνονται οι ιδέες, οι τεχνικές με τις οποίες κατασκευάζονται, καθώς και οι μέθοδοι οι οποίες ακολουθούνται για την παραγωγή, αλλάζουν συνεχώς. Σε αυτό έχει συμβάλλει η τεχνολογική εξέλιξη, η οποία έχει πάρει τον άνθρωπο “από το χέρι”, και τον ξεναγεί σε άγνωστα μονοπάτια προς τα όρια των δυνατοτήτων του.

Τί γίνεται, όμως, όταν οι καινοτομίες που η εξέλιξη αυτή προσφέρει χρησιμοποιούνται για τους χειρότερους λόγους; Τότε η ίδια εξέλιξη οδηγεί σε ομιχλώδη σκοτεινά στενά, προς τα όρια της ικανότητας του ανθρώπου να καταστρέφει.

Μια τέτοιου είδους τεχνολογική καινοτομία αποτελεί και η τρισδιάστατη εκτύπωση (additive manufacturing), η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Μια συσκευή που σχεδόν όλοι έχουν στα σπίτια τους απέκτησε νέες εκδοχές. Ο “παλιός της εαυτός” ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούσε φύλλα χαρτιού και μελάνι, ενώ ο “νέος” χρησιμοποιεί πούδρες, κράματα και ιστούς. Το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που πραγματοποιείται χιλιάδες φορές σε σχολεία, λογιστήρια, δημόσιες υπηρεσίες και φωτοτυπικά κέντρα δεν περιορίζεται πλέον στα στενά όρια των ζεστών σελίδων χαρτιού. Η γνωστή σε όλους εκτύπωση στην τρισδιάστατη μορφή της παράγει χειροπιαστά αντικείμενα, εργαλεία, ακόμη και μοσχεύματα. Δυστυχώς, είναι εξίσου ικανή να παράξει όπλα, σφαίρες και μέρη πυραύλων.

Τα βασικά περί τρισδιάστατης εκτύπωσης

Τρισδιάστατος εκτυπωτής εντός του οποίου κατασκευάζεται ο κορμός ενός όπλου. Πηγή: Bussiness Insider/Gilman Louie

Η συγκεκριμένη μέθοδος κατασκευής ξεκινά με την αποστολή στον ειδικό εκτυπωτή ενός ψηφιακού αρχείου που εμπεριέχει όλα τα απαραίτητα δεδομένα για τη μορφή του προϊόντος που θα κατασκευαστεί. Αυτό το αρχείο μπορεί να δημιουργηθεί από την αρχή μέσω λογισμικού σχεδίασης (CAD), ή να βρεθεί έτοιμο στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια, προστίθεται το υλικό. Ο κατάλογος των υλικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τρισδιάστατους εκτυπωτές περιλαμβάνει πλέον -μεταξύ άλλων- ανθεκτικά πλαστικά, μέταλλα και κράματα τιτανίου, ίνες άνθρακα, συνθετικές ίνες (kevlar), κεραμικά, γυαλί, σπάνιες γαίες, καθώς και χημικά ή ακόμη και οργανικά υλικά – όπως ζωντανά βακτήρια και ιστό. Μόλις ολοκληρωθεί και η εισαγωγή του υλικού, ο ειδικός εκτυπωτής συνδέει τα μόρια του υλικού σε στρώσεις, μέχρις ότου κατασκευάσει πλήρως το προϊόν.

Κατά τα τελευταία 6 περίπου χρόνια παρατηρούνται άλματα στην ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας, καθώς έχει δημιουργήσει μία αγορά αξίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η ποιότητα των τρισδιάστατων εκτυπωτών συνεχώς βελτιώνεται σε όρους οικονομίας πόρων, ακρίβειας, ταχύτητας και ταυτόχρονης επεξεργασίας πολλαπλών υλικών. Ταυτόχρονα, η κατώτατη τιμή των αντίστοιχων εκτυπωτών για οικιακή χρήση δεν κρίνεται ως “απαγορευτική”, καθώς ανέρχεται στα 120 ευρώ. Ορισμένοι από τους τομείς που είναι πρωτοπόροι στη χρήση των εκτυπωτών αυτών είναι η αεροναυπηγική, η αυτοκινητοβιομηχανία, η μηχανική εγκαταστάσεων και η ιατρική. Τέλος, τα κράτη με τις υψηλότερες επενδύσεις για την έρευνα και ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας για βιομηχανική χρήση είναι οι ΗΠΑ (200 εκατομμύρια ευρώ το 2016) και η Κίνα (240 εκατομμύρια ευρώ κατά την επταετία 2013-2019).

Οι επιπτώσεις της κατασκευής όπλων μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης

Οι ιδιότητες των σύγχρονων τρισδιάστατων εκτυπωτών τούς καθιστούν ιδανικούς για την εν μέρει ή εξ ολοκλήρου κατασκευή όπλων “αόρατων” απέναντι σε κάθε έλεγχο. Η ευελιξία και η ταχύτητα των διαθέσιμων συσκευών, καθώς και η ποικιλία των υλικών που αυτές μπορούν να επεξεργαστούν, οδηγούν σε δυσοίωνες υποθέσεις. Κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορούσε με τον κατάλληλο εξοπλισμό να κατασκευάσει από ένα μικρό πλαστικό πιστόλι μέχρι ένα μεταλλικό ημιαυτόματο όπλο με γεμιστήρα υψηλής χωρητικότητας, αποκτώντας τα απαραίτητα σχέδια από το διαδίκτυο. Ακόμη χειρότερα, μια τρομοκρατική οργάνωση θα μπορούσε να κλέψει τα δεδομένα για την κατασκευή ενός πυραύλου, ενός drone, ή ακόμη και μερών ενός πυρηνικού αντιδραστήρα, και να τα κατασκευάσει υπό πλήρη μυστικότητα.

Ορισμένα παραδείγματα επιβεβαιώνουν τις παραπάνω υποθέσεις, όσο απαισιόδοξες και αν φαίνονται.

Όσον αφορά στην κατασκευή ελαφρού οπλισμού, το 2013 ο Cody Wilson από τις ΗΠΑ δημιούργησε μέσω της εταιρίας του, Defence Distributed, μια διαδικτυακή πλατφόρμα ανταλλαγής σχεδίων διαφόρων όπλων (Liberator 9mm gun, AR-15 assault rifle, AK-47) για τρισδιάστατους εκτυπωτές, η οποία εντός δύο ημερών κατέγραψε 100.000 downloads. Στην Ιαπωνία ο Yoshimoto Imura διέδωσε μέσω YouTube τεχνογνωσία και σχέδια για την κατασκευή σφαιρών και πλήρως λειτουργικών όπλων, τα οποία απαιτούσαν τη χρήση ενός ειδικού εκτυπωτή αξίας μόνο 400 ευρώ.

Τα εκτυπωμένα μέρη του Liberator. Πηγή: 3dprint.com

Σε ό,τι αφορά σε μεγαλύτερα οπλικά συστήματα ή αντικείμενα υψηλής σημασίας, ανάλογα παραδείγματα δεν έχουν καταγραφεί. Παρ’ όλα αυτά, είναι αξιοσημείωτο πως υπάρχουν και γι’ αυτά διαθέσιμα ψηφιακά σχέδια τα οποία θα μπορούσαν να διαρρεύσουν. Για παράδειγμα, ο στρατός των ΗΠΑ διαθέτει πυραύλους οι οποίοι κατασκευάζονται κατά 80% μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης. Επίσης, στη Ρωσία “εκτυπώνονται” μερικά από τα σημαντικότερα μέρη των πυροβόλων των πιο σύγχρονων αρμάτων μάχης. Τέλος, στην Κίνα η κρατική εταιρία China National Nuclear Corporation έχει καταφέρει να κατασκευάσει μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης μερικά από τα σημαντικότερα και πιο περίπλοκα μέρη ενός πυρηνικού αντιδραστήρα.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, μπορεί να ισχυριστεί κάποιος πως οι επιπτώσεις της χρήσης αυτής της τεχνολογίας επί της διατήρησης της Διεθνούς Ασφάλειας διαφαίνονται κομβικές. Η τρισδιάστατη εκτύπωση θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις δυνατότητες παραγωγής οπλικών συστημάτων μιας χώρας, μιας οργάνωσης, ή ακόμη και ενός ιδιώτη, καθώς επιταχύνει να καθιστά λιγότερο κοστοβόρες και δύσκολες τις διαδικασίες κατασκευής ή δοκιμής. Επίσης, είναι άκρως σημαντικό το ότι δεν αφήνει “αποτυπώματα”, καθώς δεν απαιτεί ειδικές εγκαταστάσεις ακόμη και για την παραγωγή τμημάτων πυρηνικών όπλων. Τέλος, το εύρος των υλικών αυξάνει την αυτονομία κάθε ενδιαφερόμενου κατασκευαστή, μειώνοντας ταυτόχρονα την εξάρτησή του από την ανάγκη εισαγωγών. Ως αποτέλεσμα, η επιβολή σχετικών οικονομικών κυρώσεων -ένα μέτρο το οποίο προτιμούν συνήθως τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ- καθίσταται ακόμη πιο ανίκανη να χαλιναγωγήσει την παράνομη ανάπτυξη και διακίνηση όπλων κάθε είδους.

Τρόποι περιορισμού των επιπτώσεων της κατασκευής όπλων μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης

Ιδιαίτερα από το 2014 και μετά, η ενδεχόμενη ανεξέλεγκτη χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας για την κατασκευή όπλων αποτέλεσε θέμα συζήτησης ακόμη και σε forums όπως αυτό εντός του Missile Technology Control Regime (MTCR). Παρ’ όλα αυτά, σε διεθνές επίπεδο δεν έχουν ληφθεί κάποια συγκεκριμένα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων αυτής, καθώς θέτει πρωτόγνωρες προκλήσεις για τα νομοθετικά όργανα, αλλά και για τα υπάρχοντα συστήματα ελέγχου εξαγωγών και επιθεώρησης.

Ο Cody Wilson σε πεδίο βολής, δοκιμάζοντας το AR-15. Πηγή: Vice News

Ένα από τα ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν είναι η ενίσχυση της ασφάλειας βάσεων δεδομένων με απόρρητα σχέδια κατασκευής απέναντι σε κυβερνοεπιθέσεις, μέσω πρακτικών όπως η αποκεντρωμένη αποθήκευση και η κρυπτογράφηση. Επίσης, εξίσου σημαντικές είναι η επέμβαση σε λογισμικά σχεδιασμού, η δημιουργία ενός μηχανισμού ταυτοποίησης και παρακολούθησης κάθε προηγμένου τρισδιάστατου εκτυπωτή και των προϊόντων του, καθώς και ο προσεκτικός έλεγχος της διακίνησης υλικών όπως τα ανθεκτικά είδη πλαστικού ή οι πούδρες μετάλλων. Τέλος, απαραίτητη κρίνεται η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, η εκπαίδευση των αρμόδιων Αρχών, καθώς και η ανάπτυξη εμπιστοσύνης μεταξύ των κυβερνήσεων και των μεγαλύτερων παρόχων ειδών τεχνολογίας, προς την επίτευξη βελτιστοποίησης των σχετικών ελεγκτικών μηχανισμών.

Πηγές:

1. Brockmann, K. and Bauer, S. (2017). 3D printing and missile technology controls. https://www.sipri.org/sites/default/files/2017-11/3d-printing-and-missile-technology-controls_4.pdf
2. Fey, M. (2017). 3D Printing and International Security. https://www.hsfk.de/fileadmin/HSFK/hsfk_publikationen/prif144.pdf
3. Greenberg, A. (2013). 3D-Printed Gun’s Blueprints Downloaded 100,000 Times In Two Days. https://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2013/05/08/3d-printed-guns-blueprints-downloaded-100000-times-in-two-days-with-some-help-from-kim-dotcom/#615f9f5310b8
4. Grunewald, S. (2016). What you need to know about 3D printed guns and why you don’t need to fear them. https://3dprint.com/139537/3d-printed-guns/
5. Kantchev, G. (2013). Authorities worry 3-D printers may undermine Europe’s gun laws. http://www.nytimes.com/2013/10/18/business/international/european-authorities-wary-of-3-d-guns-made-on-printers.html?pagewanted=all&_r=0
6. Lee Carr, E. and O’Coin, C. (2013). 3D printed guns (Documentary). https://www.youtube.com/watch?v=DconsfGsXyA
7. Popescu, A. (2016). Cody Wilson: the man who wants the Americans to print their own 3D guns. https://www.theguardian.com/us-news/2016/jun/06/cody-wilson-3d-guns-printing-firearms-lower-receivers
8. Reuters. (2013). Britain updates rules banning 3D-printer guns. https://uk.reuters.com/article/us-britain-guns/britain-updates-rules-banning-3d-printer-guns-idUKBRE9B40OV20131205