Εισαγωγή

Αρκετά χρόνια πριν, όταν κάποιος αναφερόταν στην Ασία, συνειρμικά σκεφτόταν «φτώχεια» ή/και «κακή ποιότητα ζωής». Ωστόσο, σήμερα η Ασία παρουσιάζει δείγματα ταχείας ανάπτυξης με την Ιαπωνία να αποτελεί την «αιχμή του δόρατος» . Η χώρα, όμως, εκείνη που φαίνεται να αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, ιδίως τα τελευταία χρόνια, είναι η Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ. Η γεωγραφική της θέση και η πολιτική της σταθερότητα συνιστούν κάποιους από τους λόγους, για τους οποίους το Βιετνάμ αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους πόλους έλξης επενδύσεων στον κόσμο. Άλλωστε η ισχυροποίηση μίας οικονομίας επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων, γεγονός που αποδεικνύεται και στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Ιστορική Αναδρομή

Πριν, όμως, γίνει αναφορά στις αιτίες που καθιστούν το Βιετνάμ μία από τις αναδυόμενες οικονομικές δυνάμεις παγκοσμίως, σημαντικό είναι να παρουσιαστεί η ιστορική πορεία του κράτους αυτού.

Το Βιετνάμ υπήρξε γαλλική αποικία (Γαλλική Ινδοκίνα) από τις αρχές του 19^ου αιώνα. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πέρασε στην κατοχή των Ιαπώνων μέχρι το 1945, όταν οι αντάρτες Βιετμίν κήρυξαν την εθνική ανεξαρτησία της χώρας. Η επέμβαση των Γάλλων δεν έσωσε την κατάσταση, καθώς μετά την ήττα από τους Βιετναμέζους, το κράτος διαιρέθηκε στο Βόρειο κομμουνιστικό Βιετνάμ και στη Δημοκρατία του Νότιου. Στον «Πόλεμο του Βιετνάμ» (1954-1975) που ακολούθησε, συμμετείχαν οι ΗΠΑ, η πρώην ΕΣΣΔ και οι υποστηρικτές των τότε δύο υπερδυνάμεων. Οι ΗΠΑ υποστήριζαν το Νότιο Βιετνάμ, το οποίο δεν επιθυμούσε την εγκαθίδρυση κομμουνιστικού καθεστώτος, όπως συνέβη στο Βόρειο. Ο πόλεμος έληξε στις 30 Απριλίου του 1975, με την κατάκτηση της Σαϊγκόν από τους Βόρειους Βιετναμέζους και την μετονομασία της σε Χο Τσι Μινχ. Το 1976 ενοποιήθηκε η χώρα σχηματίζοντας τη «Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ» (Vietnam War, 2009).

Αναφορικά τώρα με την οικονομία της, αυτή ήταν ανέκαθεν κυρίως αγροτική. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες σχεδίασαν όμως έτσι την παραγωγή, ώστε το Νότιο τμήμα της να ασχολείται με την αγροτική παραγωγή και το Βόρειο με τη μεταποιητική βιομηχανία. Το Βόρειο τμήμα της χώρας, το οποίο υποστηριζόταν από τις κομμουνιστικές χώρες, ανέπτυξε το εμπόριο κυρίως με αυτές, ειδικότερα με την πρώην ΕΣΣΔ, την Κίνα και τις χώρες γενικότερα της ΚΟΜΕΚΟΝ (Pham, n.d.). Αντίστοιχα, το Νότιο Βιετνάμ είχε εμπορικές σχέσεις με Δυτικά κι αντι-κομμουνιστικά κράτη, όπως τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Δυτική Γερμανία και την Ιαπωνία. Όπως κάθε πόλεμος, ομοίως και ο Πόλεμος του Βιετνάμ με τη λήξη του (1954-1975), πλην των χιλιάδων ανθρώπινων απωλειών, είχε σοβαρές συνέπειες και στην οικονομία της χώρας, αφού άφησε πίσω μία κατεστραμμένη βιετναμέζικη οικονομία.

Πορεία προς την ανάκαμψη

Η περίοδος αμέσως μετά τον πόλεμο ήταν δύσκολη από κάθε άποψη, δηλαδή από ψυχολογική, κοινωνική, οικονομική, αλλά και πολιτική, διότι επιβλήθηκε μεν ένα καθεστώς, η σταθεροποίηση του, όμως, απαιτούσε χρόνο. Από οικονομικής άποψης, η περίοδος 1976-1986 ήταν και η πιο δύσκολη. Οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν αργοί, ενώ οι στόχοι που υπήρχαν για τη βιομηχανία, τη γεωργία και η προσπάθεια, ώστε το Νότιο και το Βόρειο να αλληλοενσωματωθούν, και να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο συνεργασίας, απέτυχαν.

Το λεγόμενο σχέδιο, όμως, “Đổi Mới”, που σημαίνει «ανακαίνιση» και που οδήγησε το Βιετνάμ στη σημερινή του κατάσταση, προέβλεπε ριζικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις και τη μετάβαση από μία κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία σε μία σοσιαλιστικά σχεδιασμένη οικονομία της αγοράς. Η σοσιαλιστικά αυτή σχεδιασμένη οικονομία που αναγνώριζε τα δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας, ταυτόχρονα, προωθούσε την πολύ-τομεακή οικονομία, που συνέβαλε στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και των επενδύσεων.

Η μεταρρύθμιση αυτή ξεκίνησε από το 1986, όταν ο υπερπληθωρισμός ξεπερνούσε το 700%,και η χώρα εμφάνιζε ετήσιο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης 3%, ενώ παρουσίαζε έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι υπήρχε έντονη ανάγκη για μία μεταρρύθμιση, ώστε να επιβιώσει η οικονομία. Τα πρώτα τέσσερα χρόνια εφαρμογής της διαδικασίας αυτής είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης σε 4,4%. Από το 1990, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Βιετνάμ αυξάνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς, αγγίζοντας σταθερά το 6,4% κάθε έτος. Το 2000, η χώρα ήταν, πλέον, δεύτερη στην κατάταξη πίσω από την Κίνα. (The World Bank in Vietnam, 2016). Οι ρυθμοί ανάπτυξης, καθώς και η πολιτική σταθερότητα που υπάρχει πλέον, έχουν καταστήσει το Βιετνάμ προσιτό για όλους τους επενδυτές.

Γιατί να επενδύσει κάποιος εκεί;

Το 1987, ένας από τους νόμους που εισήχθησαν με το σχέδιο της μεταρρύθμισης ήταν αυτός για τις Ξένες Επενδύσεις, ο οποίος έφερε το πρώτο κύμα άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) στη χώρα, οι οποίες το 1994 έφτασαν πια το 10% του ΑΕΠ. Αυτός ο νόμος μαζί με τον Νόμο περί Επιχειρήσεων αναθεωρήθηκαν το 2005 και ύστερα το 2015, καθώς υπήρχαν δυσκολίες, αφού ήταν πολύπλοκη και χρονοβόρα η διαδικασία της καταγραφής των επενδύσεων και η δημιουργία εταιρειών (Lee, 2015). Οι δύο αυτοί νόμοι,ωστόσο, συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη του Βιετνάμ και την ανάδειξή του σε μία «οικονομική τίγρη» της Ασίας, όπως, επίσης, και σε ιδανικό προορισμό για επενδύσεις (Cooper & Pham & Morris, 2015). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το Βιετνάμ δέχτηκε τις περισσότερες ΑΞΕ, συγκριτικά με τις υπόλοιπες αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου, και αναλογικά με το μέγεθος της οικονομίας της (Vuong, 2014). Άλλωστε, σύμφωνα με τον σημερινό Πρωθυπουργό του Βιετνάμ, «η προσέλκυση ΑΞΕ ήταν πάντα βασικό μέρος των εξωτερικών του οικονομικών υποθέσεων».

Σήμερα, υπάρχουν περισσότερα από 16.300 ενεργά σχέδια βασισμένα σε ΑΞΕ, τα οποία έχουν προσδώσει στο κράτος συνολικά 238 δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς και ραγδαία αύξηση των επενδυτικών ροών. Ειδικότερα το 2013, οι ροές αυτές ξεπέρασαν κατά 35% τα αντίστοιχα του 2012. Το ερώτημα είναι γιατί συμβαίνει αυτό.

Μία απάντηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι από τη λήξη του πολέμου έως και σήμερα έχει γίνει προσπάθεια να διατηρηθεί ένα κοινωνικο-πολιτικό status quo. Ένα κράτος, το οποίο απολαμβάνει σταθερότητα, ειδικά στον πολιτικό τομέα, αλλά και στον οικονομικό, αποτελεί έναν ελκυστικό προορισμό, που θα επιλέξουν οι ξένοι επενδυτές να ασκήσουν την οικονομική τους δραστηριότητα. Αν οι συνθήκες που επικρατούν σε μία χώρα εγγυώνται σταθερότητα της κατάστασης, τότε υπάρχει η σιγουριά πως αυτή τους η κίνηση,ήτοι η επένδυση, δεν θα είναι ανεπιτυχής ή δεν θα διακινδυνεύσουν τα χρήματά τους.

Ωστόσο, και το γεγονός ότι, το 1997, το Βιετνάμ έγινε μέλος της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και δέκα χρόνια μετά, το 2007, έγινε μέλος του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, αποτελεί έναν επιπλέον λόγο προσέλκυσης των επενδυτών. Επιπλέον, το 2001, το Βιετνάμ και οι ΗΠΑ συνήψαν μία διμερή εμπορική συμφωνία (USA-Vietnam Bilateral Trade Agreement), η οποία προώθησε σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο μεταξύ των δυο μερών. Επιπρόσθετα, το Βιετνάμ έχει υπογράψει το Σύμφωνο Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού (TPP), μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί τα τελευταία χρόνια. Το Βιετνάμ έχει βλέψεις και στην Ευρώπη, καθώς από τον Ιούνιο του 2012 είχαν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου με την ΕΕ, που αναμένεται να υπογραφεί το 2018. Είναι ολοφάνερο πως το Βιετνάμ προσπαθεί να δημιουργήσει το κατάλληλο έδαφος ώστε να προσελκύσει ΑΞΕ, συνάπτοντας συμφωνίες για να διευκολυνθούν οι οικονομικές δραστηριότητες.

Ένας, ακόμη, λόγος για τον οποίο πιθανόν να επιλέξει κάποιος το Βιετνάμ για να επενδύσει είναι ότι το 60% του πληθυσμού του αποτελεί εν δυνάμει εργατικό δυναμικό. Με άλλα λόγια, παραπάνω από το μισό του πληθυσμού είναι νέο και κατάλληλο, ώστε να δουλέψει. Οι νέοι πάντα έχουν να προσφέρουν κάτι παραπάνω, όπως διάθεση για δουλειά, δυνατότητα γρήγορης εκμάθησης, περισσότερες γνώσεις εξαιτίας του καλύτερου επιπέδου μόρφωσης. Όμως, και το κόστος εργασίας, που είναι πολύ χαμηλό, συγκριτικά με εκείνο της Κίνας (20% χαμηλότερα) λειτουργεί θετικά στις προθέσεις των επενδυτών. Η Κίνα απομακρύνεται σταδιακά από την χαμηλού κόστους παραγωγή, καθώς μεγαλώνουν οι αποδοχές των Κινέζων, γεγονός που αυξάνει την ανταγωνιστικότητα του Βιετνάμ στον μεταποιητικό τομέα.

Επίλογος

Σαράντα χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου, το Βιετνάμ κατάφερε να ορθοποδήσει, να ξεπεράσει τις απώλειες που είχε και να γίνει μία από τις αναδυόμενες οικονομικές δυνάμεις της Ασίας. Οι ιθύνοντες αντιλήφθηκαν πως προκειμένου η χώρα να μπει στο παιχνίδι και να ανταγωνιστεί τις οικονομικές δυνάμεις ήταν επιτακτικό να δημιουργήσουν μία πιο ανοιχτή οικονομία, χωρίς όμως να σημαίνει πως η κυβέρνηση θα έπαυε να έχει την εποπτεία της. Μπορεί, λοιπόν, το Βιετνάμ σήμερα να συνιστά τη μεγαλύτερη οικονομία μεταξύ των χωρών της ASEAN, συνεχίζει, ωστόσο, τις μεταρρυθμίσεις και την ίδια πολιτική, ώστε, δικαίως να χαρακτηρίζεται ως η «δυναμικά αναδυόμενη οικονομία της ΝΑ Ασίας». Προβλέπεται, μάλιστα, από την Goldman Sachs, μία γνωστή επενδυτική εταιρεία, πως η οικονομία του Βιετνάμ από την 55^η όπου θέση που βρίσκεται, μέχρι το 2025 θα ανέλθει στην 17^η , με ΑΕΠ 450$ δισεκατομμυρίων, έναντι των 186$ εκατομμυρίων σήμερα.

Πηγές:

1. Jennings, R. (2015). Vietnam growing more attractive to foreign investment, including tech. http://www.latimes.com/business/la-fi-vietnam-tpp-economy-20151008-story.html
2. Kim, N & Nguyen, G. (2017). Vietnam Learns Becoming a Tiger Economy Comes With a Cost. https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-08-06/vietnam-s-success-comes-with-a-price-cheap-financing-is-over
3. Lee, M.K. (2015). Vietnam’s New Investment and Corporate Law: A Step Forward or More of the same? http://www.tilleke.com/resources/vietnam’s-new-investment-and-corporate-law-step-forward-or-more-same
4. Nguyen, T.D. (2014). Why foreign investment in Vietnam is booming. https://www.weforum.org/agenda/2014/05/foreign-investment-booming-vietnam/
5. Pham, B. (n.d.). The Economic Reform in Vietnam in 1989: “Shock Therapy” or Gradualism? University of California, San Diego, pp. 3-11 http://www.academia.edu/25873880/ECONOMIC_REFORM_IN_VIETNAM_BIG_BANG_OR_GRADUALISM
6. Vuong, Q.H. (2014). Vietnam’s Political Economy in Transition (1986-2016). https://worldview.stratfor.com/the-hub/vietnams-political-economy-transition-1986-2016
7. Europa. (2017). EU-Vietnam FTA. http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/vietnam/
8. History. (2009). Vietnam War. http://www.history.com/topics/vietnam-war/vietnam-war-history
9. Trading Economics. (2017). Vietnam Foreign Direct Investment. https://tradingeconomics.com/vietnam/foreign-direct-investment
10. World Bank. (2017). The World Bank in Vietnam. http://www.worldbank.org/en/country/vietnam/overview