Τα αμερικανικά στρατεύματα υπηρετούν σήμερα σε εκατοντάδες χώρες σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump σε πρόσφατη δήλωσή του υποστήριξε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα πρέπει σύντομα να επεκταθούν και στο διάστημα. Στόχος του είναι η δημιουργία μιας διαστημικής δύναμης, της λεγόμενης «Space Force», θεωρώντας ότι είναι απαραίτητη για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, ιδίως επειδή άλλες χώρες -όπως η Κίνα και η Ρωσία- κάνουν ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία τους στο διάστημα, έχοντας αναπτύξει τεχνολογίες αντίστοιχου επιπέδου με τις αμερικανικές.

Η εν λόγω δήλωση προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού στο διαδίκτυο, με τους χρήστες να κάνουν λόγο για τη δημιουργία ενός σώματος διαστημικών ninjas που θα “εξοντώσουν” τους εχθρούς των ΗΠΑ στο διάστημα. Αλλά η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο βαρετή και περίπλοκη. Αυτό που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής είναι ότι πρόκειται για μια νέα στρατιωτική υπηρεσία, η οποία θα λειτουργεί στο πλαίσιο της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, με στόχο τη διαχείριση θεμάτων εθνικής ασφάλειας στο διάστημα. Ο Goldfein, επικεφαλής του προσωπικού της Πολεμικής Αεροπορίας, σε σχετική του δήλωση υποστήριξε ότι είναι πλέον θέμα χρόνου η διεξαγωγή πολέμων στο διάστημα, γεγονός που απαιτεί το συντονισμό των τεχνολογιών σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένου του αέρα, του κυβερνοχώρου, του εδάφους, της θάλασσας και του διαστήματος. Ήδη η αμερικανική Πολεμική Αεροπορία επικεντρώνεται περισσότερο στο διάστημα, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στον προϋπολογισμό της για το έτος 2019, με το μεγαλύτερο ποσοστό των εσόδων της να διατίθεται για διαστημικά προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης, και για την αγορά νέων δορυφόρων.

Μπορεί Οντως ο Trump να Υλοποιήσει το εν Λόγω Σχέδιο;

Το πιο σημαντικό  ζήτημα που προκύπτει είναι κατά πόσον ο Αμερικανός πρόεδρος έχει όντως τη δυνατότητα να διατάξει τον αμερικανικό στρατό να δημιουργήσει το Space Force χωρίς τη ρητή συγκατάθεση του Κογκρέσου. H ίδρυση της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε το 1947, μέσω σχετικού νόμου για την εθνική ασφάλεια. Συνεπώς, η ίδρυση μίας νέας, αυτοτελούς υπηρεσίας στο πλαίσιο της Πολεμικής Αεροπορίας απαιτεί την έγκριση του Κογκρέσου μέσω της θέσπισης σχετικού νόμου.

Ακόμα, δηλαδή, και αν ο Trump διατάξει το Πεντάγωνο να υλοποιήσει το σχέδιό του, το Κογκρέσο θα είναι εκείνο που θα αποφασίσει αν και πώς θα χρηματοδοτήσει την υπηρεσία αυτή. Μέχρι πρότινος, το Space Force έχει αρκετούς υποστηρικτές στο Κογκρέσο, αλλά και αντιπάλους, με αποτέλεσμα να είναι αμφίβολο το κατά πόσον το όραμα του Trump μπορεί όντως να πραγματοποιηθεί.

Star Wars: Πώς το όραμα του Trump θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν «Πόλεμο των Άστρων».

Οι σύγχρονες εξελίξεις στο χώρο της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση αντι-δορυφορικής τεχνολογίας εκ μέρους της Ρωσίας και της Κίνας, καθιστούν ολοένα και πιο πιθανή μία σύγκρουση μεταξύ των κρατών αυτών στο διάστημα. Μέχρι στιγμής, και τα τρία κράτη διαθέτουν στρατιωτικό εξοπλισμό – ιδίως δορυφόρους, μέσω των οποίων λαμβάνουν όλες τις αναγκαίες πληροφορίες που τους επιτρέπουν να οργανωθούν κατάλληλα σε στρατιωτικό επίπεδο.

Πέραν τούτου, το διαδίκτυο δύναται να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στην ομαλή χρήση των δορυφόρων, εφόσον hackers μπορούν να τους μπλοκάρουν, διακόπτοντας τις δραστηριότητές τους και καθιστώντας τους άχρηστους. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα σε κάθε είδους καθημερινές δραστηριότητες, όπως στις συναλλαγές μέσω πιστωτικών καρτών και στις τηλεφωνικές κλήσεις. Επιπροσθέτως, η ύπαρξη διαστημικών σκουπιδιών συνιστά σοβαρή απειλή για τον στρατιωτικό εξοπλισμό, καθώς έρχονται συχνά σε επαφή με τους δορυφόρους, προκαλώντας βλάβες.

Για τους λόγους αυτούς, η δημιουργία του Space Force αποτελεί για τον Trump ένα ζήτημα υψίστης σημασίας. Η διαστημική αυτή δύναμη θα στελεχώνεται από προσωπικό του στρατού που θα επικεντρώνεται αποκλειστικά στις διαστημικές δραστηριότητες, εξασφαλίζοντας την προστασία των αμερικανικών, διαστημικών περιουσιακών στοιχείων από άλλα κράτη που έχουν δημιουργήσει στρατιωτικό εξοπλισμό ικανό να προκαλέσει ένα νέο Pearl Harbor στο διάστημα.

Συνεπώς, κύρια αποστολή της θα είναι σε πρώτη φάση η προστασία των αμερικανικών δορυφόρων από ενδεχόμενες απειλές, ή ακόμα και η καταστροφή των δορυφόρων άλλων χωρών μέσω πυραύλων εδάφους ή και μέσω μη επανδρωμένων, ημιαυτόνομων ή αυτόνομων διαστημικών σκαφών. Επιπλέον, σε περίπτωση διεξαγωγής ενός «διαστημικού πολέμου», η Space Force θα αναλάβει την προστασία της Γης από τα διαστημικά σκουπίδια που θα προκληθούν, ενώ δεν αποκλείεται να λειτουργήσει και ως ασπίδα της Γης από μελλοντικές απειλές, όπως στην περίπτωση αστεροειδών ικανών να εξαφανίσουν το ανθρώπινο είδος.

Παρ’όλα αυτά, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και τις επιπτώσεις μίας διένεξης. Αν όντως οι ΗΠΑ υλοποιήσουν το σχέδιό τους, τότε οι λοιπές υπερδυνάμεις δεν αποκλείεται να προβούν στην υιοθέτηση ανάλογων πρακτικών. Ειδικότερα, ένας «Πόλεμος των Άστρων» θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την παγκόσμια ασφάλεια, προκαλώντας βλάβες ή και εξαλείφοντας ολοσχερώς τους δορυφόρους επικοινωνιών και πλοήγησης, αλλά και αυξάνοντας δραματικά την ποσότητα των διαστημικών σκουπιδιών. Η ανάκαμψη από μια τέτοια καταστροφή θα είναι μακροχρόνια, και θα κοστίσει ένα ανυπολόγιστο χρηματικό ποσό.

Space Force vs. Νομιμότητα: Η Επικίνδυνη Στρατιωτικοποίηση του Διαστήματος

Οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι  το διάστημα συνιστά ένα χώρο επέκτασης της στρατιωτικής δύναμης των κρατών. Για το λόγο αυτό ο Ronald Reagan δημιούργησε το 1982 το Air Force Space Command, με στόχο το συντονισμό των δραστηριοτήτων, εισήγαγε δε το πρόγραμμα «Star Wars», το οποίο ο George W. Bush προσπάθησε ανεπιτυχώς να αναστήσει μέσω του προγράμματος «Son of Star Wars». Στόχος των εν λόγω προγραμμάτων ήταν κυρίως η χρήση βαλλιστικών πυραύλων, κάτι το οποίο τότε ήταν τεχνικώς αδύνατο, αποτελούσε δε μια μετωπική επίθεση στη σχετική συμφωνία περί αντιβαλλιστικών πυραύλων μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.

Το πρόσφατο όραμα του Trump συνιστά στην πραγματικότητα μια ανανέωση των προγραμμάτων αυτών. Ωστόσο, ορισμένες πτυχές του έχουν προκαλέσει σοβαρή ανησυχία, ιδίως επειδή ο ίδιος τόνισε ότι δεν αρκεί η αμερικανική παρουσία στο διάστημα, αλλά πρέπει να εξασφαλιστεί η αμερικανική κυριαρχία.

Εκ νομικής απόψεως, το διεθνές διαστημικό δίκαιο επιτρέπει τη στρατιωτική χρήση του διαστήματος, όχι όμως και την αχαλίνωτη στρατιωτικοποίηση του. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Διαστήματος του 1967, το φεγγάρι και οι άλλοι πλανήτες πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς. Η εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων, η δοκιμή οποιουδήποτε είδους όπλων, και η διεξαγωγή στρατιωτικών ελιγμών σε ουράνια σώματα απαγορεύεται ρητώς. Επίσης, απαγορεύεται η τοποθέτηση και χρήση πυρηνικών όπλων και όπλων μαζικής καταστροφής. Παρ’όλα αυτά, τόσο η εν λόγω συνθήκη όσο και άλλες σχετικές συνθήκες παρουσιάζουν ένα νομοθετικό κενό: δεν εμποδίζουν την τοποθέτηση συμβατικών όπλων στο διάστημα.

Για τον λόγο αυτό προτάθηκε η συνομολόγηση μίας νέας συνθήκης που θα διασφαλίσει την πλήρη απαγόρευση χρήσης όπλων στο διάστημα – μία πρόταση που ωστόσο απορρίφθηκε από τις ΗΠΑ, οι οποίες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις σχετικές συζητήσεις. Η στάση του Αμερικανού προέδρου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις εκ μέρους της Ρωσίας και της Κίνας. Tα δυο κράτη υποστηρίζουν ότι η στρατιωτικοποίηση του διαστήματος είναι ο δρόμος προς την καταστροφή, και προειδοποιούν ότι αν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από τη Συνθήκη του Διαστήματος τότε και άλλα κράτη θα πράξουν αναλόγως.

Στρατιωτικοποίηση και Οπλοποίηση του Διαστήματος: Πλέον το Μέλλον της Ανθρωπότητας Κρέμεται από μία Κλωστή

Λόγω των όσων προαναφέρθηκαν, τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία πρότειναν τη σύναψη μίας νέας συνθήκης με σκοπό την πλήρη απαγόρευση των διαστημικών όπλων, με την αιτιολογία ότι η οπλοποίηση του διαστήματος θα μπορούσε να αποβεί καταστροφική, δεδομένου ότι η Συνθήκη του Διαστήματος δεν απαγορεύει την τοποθέτηση συμβατικών όπλων. Οι αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ δημιουργούν περαιτέρω υποψίες, εφόσον στόχος του Trump φαίνεται να είναι η ενίσχυση των αμερικανικών μέσων επίθεσης στο διάστημα, και όχι τόσο των αμυντικών.

Εν όψει των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι, αν επιτρέψουμε την άνευ ορίων στρατιωτικοποίηση του διαστήματος, θα επιτρέψουμε και τη δημιουργία μίας ελίτ, η οποία θα αποκτήσει ενδεχομένως την ικανότητα να ξεκινήσει ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο. Συνεπώς, με το μέλλον της ανθρωπότητας να εξαρτάται από την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των κρατών, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη σύναψης μίας νέας συνθήκης, ιδίως αν λάβουμε υπόψιν ότι το διεθνές διαστημικό δίκαιο είναι προϊόν της δεκαετίας του ’50 και δεν ανταποκρίνεται στις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις.

Πηγές:

1. Chow, B. (2018). The Greatest Threat to America’s Military? A ‘Pearl Harbor’ In Space. http://nationalinterest.org/blog/buzz/greatest-threat-americas-military-pearl-harbor-space-25142
2. De Zwart, M. (2018). It’s not clear where Trump’s ‘Space Force’ fits within international agreement on peaceful use of space. https://theconversation.com/its-not-clear-where-trumps-space-force-fits-within-international-agreement-on-peaceful-use-of-space-98545
3. Greshko, M. (2018). Would a U.S. Space Force Be Legal?. https://news.nationalgeographic.com/2018/06/space-force-trump-legal-military-role-satellites-science/
4. Fernandez, B. (2018). Trump’s Astronomically Misguided ‘Space Force’. https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/trump-astronomically-misguided-space-force-180611125859346.html
5. Locklear, M. (2018). Trump directs Pentagon to form a Space Force military branch. https://www.engadget.com/2018/06/18/trump-directs-pentagon-form-space-force-military/?guccounter=1
6. Loverro, D. (2018). Why the United States needs a Space Force. http://spacenews.com/why-the-united-states-needs-a-space-force/
7. Whittington, M. (2018). Deterring World War III with Trump’s Space Force. http://thehill.com/opinion/technology/395705-deterring-world-war-iii-with-trumps-space-force
8. Zuckerman, A. (2016). NASA Chief Explains the Need for a Space Force. https://www.cbsnews.com/news/nasa-chief-explains-the-need-for-a-space-force/