Στις 4 Ιανουαρίου 2018, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν -και επίσημα πλέον- την αναστολή σχεδόν εξ’ ολοκλήρου της βοήθειας που λάμβανε το Πακιστάν σε θέματα ασφάλειας (οικονομική, εξοπλιστική, τεχνική, κ.α.), μέχρις ότου η Islamabad μπορέσει να επιδείξει επαρκώς την αφοσίωσή της στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, και να αποκόψει οποιουσδήποτε συνδέσμους διατηρεί με ένοπλες τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως οι Taliban. Αυτή η απόφαση ήρθε μερικές μέρες μετά την εξαπόλυση κατηγοριών εκ μέρους του Αμερικανού Προέδρου, D. Trump, ότι το Πακιστάν αποτελεί “το καταφύγιο των τρομοκρατών που κυνηγάμε στο Αφγανιστάν”.

The United States has foolishly given Pakistan more than 33 billion dollars in aid over the last 15 years, and they have given us nothing but lies & deceit, thinking of our leaders as fools. They give safe haven to the terrorists we hunt in Afghanistan, with little help. No more!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 1, 2018

Στελέχη της πακιστανικής διοίκησης απάντησαν σε αυτή την κατηγορία με μία παραπομπή στον οικονομικό (100 τρισεκατομμύρια ευρώ) και ανθρωπιστικό (80.000 ανθρώπινες απώλειες) αντίκτυπο τον οποίο υπέφερε η χώρα λόγω του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, αναφέροντας, μάλιστα, ταυτόχρονα πως έχουν φροντίσει να αποστασιοποιηθούν εξ ίσου από όλες τις ένοπλες και εξτρεμιστικές οργανώσεις που δρουν εντός και περί των εδαφών τους.

Η δημόσια σχέση των δύο χωρών βρίσκεται σε κρίση από τον περασμένο Αύγουστο, όταν η διοίκηση Trump γνωστοποίησε το νέο δόγμα στρατηγικής της για τη Νότια Ασία. Όμως, η έλλειψη εμπιστοσύνης σε ορισμένα ζητήματα ασφαλείας είναι προφανής τουλάχιστον από το 2011, όταν οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν μια αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του καταφυγίου του Osama bin Laden εντός του εδάφους του Πακιστάν, χωρίς να έχουν ενημερώσει γι’ αυτό τη στρατιωτική ή την πολιτική διοίκηση της χώρας, λόγω φόβου για πιθανή διαρροή πληροφοριών. Άλλωστε, ο Trump δεν είναι ο πρώτος Αμερικάνος Πρόεδρος που καυτηριάζει δημόσια τις πολιτικές επιλογές της Islamabad. Ακόμη και ο -πάντα προσεκτικός στις δηλώσεις του- B. Obama είχε δηλώσει το 2009 πως η χώρα είναι ένα καταφύγιο τρομοκρατίας, προειδοποιώντας μάλιστα την ηγεσία της πως “στην τελική, είναι φίδια, και θα στραφούν εναντίον οποιουδήποτε τα κρατάει στην αυλή του”, αναφερόμενος στους τρομοκράτες.

Το Πακιστάν είναι μια περίπλοκη χώρα εντός μιας από τις πιο ασταθείς περιφέρειες του παγκοσμίου συστήματος. Ο κύριος στρατηγικός του στόχος είναι να περιορίσει τη μεγιστοποίηση ισχύος της γείτονος και αιώνιου αντιπάλου, Ινδίας, αλλά και να καταπολεμήσει τα εξτρεμιστικά δίκτυα που δρουν εντός των συνόρων του. Συγκεκριμένα, κύριο μέλημά του είναι να καταπνίξει το πακιστανικό παρακλάδι των Taliban, το οποίο εξαπολύει επιθέσεις ορμώμενο από οάσεις τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν. Ωστόσο, παρά την οργάνωση στρατιωτικών επιθέσεων εναντίον του, κυρίως από το 2014 και έπειτα στη βορειοδυτική επαρχία των Φυλετικών Περιοχών της χώρας, η ηγεσία του, αλλά και η ηγεσία άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων όπως του δικτύου Haqqani, μοιάζει να μένει στο απυρόβλητο. Το γεγονός αυτό παρατηρείται ιδίως μετά τον λαϊκό ξεσηκωμό που προκάλεσε στο παρελθόν η δολοφονία ηγετικών στελεχών τέτοιων οργανώσεων, αλλά και μετά τη μεγιστοποίηση του αριθμού στοχευμένων επιθέσεων με Μη-Επανδρωμένα (αμερικανικά) Αεροσκάφη, η οποία προκάλεσε τον θάνατο τουλάχιστον 1.000 αμάχων, και ανάγκασε την πολιτική ηγεσία της χώρας να αποστασιοποιηθεί για πρώτη φορά δημόσια από τις τακτικές που ακολουθούν στην περιοχή οι ΗΠΑ.

Ανεξάρτητα, όμως, με το αν οι κατηγορίες συνεργασίας τρομοκρατικών οργανώσεων και πολιτικής ηγεσίας αληθεύουν, ή αν απλά η Islamabad ακολουθεί μια στρατηγική κατευνασμού των αντιπάλων της, η πραγματικότητα είναι πως οι διαθέσιμες εναλλακτικές είναι περιορισμένες για το Πεντάγωνο. Όλοι οι δίαυλοι ανεφοδιασμού των αμερικανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν και όλες οι αεροπορικές οδοί τους περνούν είτε από το έδαφος είτε από τον εναέριο χώρο του Πακιστάν. Αυτό, άλλωστε, αποτελεί και τον κύριο μοχλό πίεσης τον οποίο έχουν στη διάθεσή τους οι Πακιστανοί. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός που δένει τα χέρια των Αμερικάνων, μη επιτρέποντάς τους να λάβουν ουσιαστικές αποφάσεις για τη διάρρηξη των οποιωνδήποτε συνδέσμων υπάρχουν μεταξύ Islamabad και τρομοκρατών, είναι το ότι οι υπόλοιπες χώρες που συνορεύουν με το Αφγανιστάν είναι το Ιράν, η Κίνα, καθώς και χώρες-δορυφόροι της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Συνδυάζοντας, λοιπόν, όλα τα παραπάνω, και προσπαθώντας κανείς να διαβάσει ανάμεσα στις γραμμές, επέρχεται η συνειδητοποίηση ότι το πρόβλημα έγκειται αλλού. Ο Πρόεδρος Trump είναι εγκλωβισμένος σε μια παρατεταμένη επέμβαση στο Αφγανιστάν, η οποία συνεχώς χάνει έδαφος και έχει επιφέρει ένα πλήγμα στον εγωισμό του, αλλά και -έμμεσα- στη δημόσια εικόνα του. Έτσι, την προκειμένη χρονική στιγμή επιλέγει να χρησιμοποιήσει το Πακιστάν ως αποδιοπομπαίο τράγο, μεταφέροντάς του το “κατηγορώ” για τη διαρκώς αυξανόμενη δύναμη των Taliban. Όλες οι αμερικανικές προεδρίες γνώριζαν και είχαν εκφρασθεί με επιφυλάξεις για τους υφισταμένους συνδέσμους μεταξύ τρομοκρατικών οργανώσεων και πακιστανικής διοίκησης, κανείς όμως δεν ήταν τόσο κοντόφθαλμος ώστε, στην προσπάθειά του να αποποιηθεί κάθε ευθύνη, να υπονομεύσει τα στρατηγικά συμφέροντα που προσδίδει στις ΗΠΑ μια σχέση αλληλεξάρτησης με την εν λόγω χώρα. Προς το παρόν, βέβαια, το ζήτημα βρίσκεται σε ένα σημείο από το οποίο μπορεί εύκολα να επιστρέψει στην πρότερη κατάσταση, και μένει απλά να παρατηρηθεί αν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν την πορεία εκτράχυνσης των σχέσεών τους με τους στρατηγικούς τους εταίρους, ή αν θα ανακαλέσουν ορισμένες από τις αποφάσεις τους.

Πηγές: