Ουάσινγκτον και Τεχεράνη σφίγγουν τα χέρια 

Όσο στο παρανοϊκό άκρο των Βαλκανίων βιώνουμε εκλογικά déjà vu με μικρές δόσεις ψυχεδέλειας, το αμερικάνικο κογκρέσο  υπερψηφίζει την ”πυρηνική” συμφωνία που φιλοδοξεί να αλλάξει το status quo της νευραλγικής περιοχής τόσο διπλωματικά όσο και οικονομικά… Ωστόσο κάποιοι, κρατάνε μικρό καλάθι…

Αναμφίβολα το 1979 ήταν η χρονιά πoυ εγκαινίασε μια  περίοδο απομονωτισμού για το Ιράν. Η ισλαμιστική επανάσταση του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, η ανατροπή της δυναστείας των Παχλαβί και η εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού  καθεστώτος , που με ενα ολοκληρωτικό πρόσημο υπήρξε εχθρικό σε οποιαδήποτε δυτική επιρροή, οδήγησαν στη δημιουργία ενός πόλου που μακροπρόθεσμα έμελλε να αποτελέσει φρικτό πονοκέφαλο στην αμερικανική ηγεμονία της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής

Βιέννη, Ιούλιος 2015 

Διαπραγματευτές του Ιράν και του P5+1 ( ΗΠΑ, Η.Β., Γαλλία, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία) υπό την εποπτεία της ΕΕ ανακοινώνουν την ολοκλήρωση της τελικής συμφωνίας που αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιρανικού κράτους. Το τελικό κείμενο αποτελεί προϊόν σκληρών διεθνών διαπραγματεύσεων τουλάχιστον δυο ετών και επαγγέλλεται την παύση της ”σκιώδους” δωδεκαετούς πυρηνικής πολίτικης της Τεχεράνης. Μεταξύ των άλλων η συμφωνία υποχρεώνει την Τεχεράνη να:

•  αποσύρει κατά δυο τρίτα τις κεντρόφυγες μονάδες, αφήνοντας σε λειτουργία μόνο ένα μικρό κομμάτι του απαρχαιωμένου εξοπλισμού τύπου IR-1s
•  μειώσει τα αποθέματα σε χαμηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, από τους δέκα τόνους σε μόλις τριακόσια κιλά, τα οποία θα προορίζονται για αποκλειστικά πολιτική χρήση, διατηρώντας  αυτό το ποσοστό για την επόμενη δεκαπενταετία
• θέσει υπό την εποπτεία της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας (IAEA) όλες τις μονάδες εμπλουτισμού ουρανίου, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του Nantanz, όπου θα επιτρέπεται ο προαναφερθείς εμπλουτισμός σε χαμηλό βεληνεκές

Σε αντάλλαγμα θα αρθούν όλες οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ μετά την ολοκλήρωση της ιρανικής  ”συμμόρφωσης” αλλά προβλέπεται άμεση επιστροφή τους σε περίπτωση παρατυπιών. Οι αμερικανικές κυρώσεις που αφορούν την τρομοκρατία, την καταστρατήγηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους βαλλιστικούς πυραύλους θα παραμείνουν σε ισχύ ανεξάρτητα από την συμφωνία.

Οικονομική μετάφραση της συμφωνίας

Το Ιράν εισέρχεται δυναμικά στην ανταγωνιστική αγορά ενέργειας στη Νότια Ασία

Αδήριτα αυτή η πρωτοφανής προσέγγιση αποτελεί μια επιτυχία για την παγκόσμια ειρήνη καθώς για την επόμενη δεκαπενταετία αφήνει τον Κιμ μόνο του στην κούρσα διεκδίκησης για το κόκκινο κουμπί. Από την άλλη ξεκινάει μια κούρσα δισεκατομμυρίων καθώς ξεκλειδώνεται μια περιοχή όπου οι επενδυτικές προοπτικές μοιάζουν ανεξάντλητες. Το Ιράν διαθέτει το 10% των αποδεδειγμένων παγκόσμιων κοιτασμάτων πετρελαίου, το 15% των αποδεδειγμένων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου του ΟPEC και ο τέταρτος μεγαλύτερος στον κόσμο. Διαθέτει, επίσης, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ψευδαργύρου στον κόσμο, τα δεύτερα μεγαλύτερα κοιτάσματα χαλκού και τα ένατα κοιτάσματα σιδήρου, ενώ τα αποδεδειγμένα και πιθανά κοιτάσματα χρυσού εκτιμάται πως ξεπερνούν τους 320 τόνους. Είναι η μεγαλύτερη αγορά στην ευρεία Μέση Ανατολή, καθώς πρόκειται για χώρα με πληθυσμό περίπου ογδόντα εκατομμυρίων κάτοικων. Ταυτόχρονα ξεπαγώνει το ζήτημα του μεγαλεπίβολου έργου του αγωγού Ιράν-Πακιστάν. Αυτά, σε συνδυασμό με το μορφωμένο πλην ανταγωνιστικό εργατικό προσωπικό της χώρας, δημιουργούν άριστες προϋποθέσεις για προσέλκυση άμεσων ξένων κεφαλαίων.

John Kerry και Javad Zarif, η διαπραγμάτευση σε μια εικόνα

Καχυποψία και αντικρουόμενες πολιτικές 

Η συμφωνία έχει αναδειχθεί σε μείζον ζήτημα του αμερικανικού δημοσίου διαλόγου καθώς πολλοί είναι εκείνοι που σπεύδουν να επικρίνουν το τελικό κείμενο από μη βιώσιμο έως απατηλό. Η συμφωνία δεν αποτρέπει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο μακροπρόθεσμα καθώς οι περιορισμοί  σχετικά με τον εμπλουτισμού ουρανίου αίρονται απόλυτα μετά από μια δεκαπενταετία. Ακόμη σε περίπτωση ιρανικής ”παρατυπίας”, οι συνδαιτυμόνες  οφείλουν να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η διεθνής κοινότητα θα είναι σε θέση να φτάσει σύντομα σε μια νέα συμφωνία. Ιδιαίτερα όταν έπονται και οι αμερικανικές εκλογές και η πιθανή επάνοδος των ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι έχουν δείξει εξαρχής ”δείγματα” γραφής για αυτήν την προσέγγιση.

Οι διατάξεις εξακρίβωσης για τις ιρανικές ενέργειες αφορούν τις γνώστες πυρηνικές εγκαταστάσεις, αν και πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι το Ιράν έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει άγνωστες εγκαταστάσεις, ειδικότερα μετά το πέρας της άρσης των κυρώσεων. Σε τελευταίο στάδιο αναλαμβάνουν ρόλο επιθεωρητή οι μυστικές υπηρεσίες όπου όλη αυτή η προσέγγιση βαδίζει σε λεπτό τεντωμένο σχοινί με δυσοίωνες εκτιμήσεις.

Ωστόσο δεν είναι μόνο η αμφίδρομη καχυποψία που δύναται να κατακερματίσει την συμφωνία. Μπορεί η αμερικανική εξωτερική πολιτική να είδε στο Ιράν έναν σύμμαχο ενάντια στην εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους αλλά ο προσεταιρισμός της Τεχεράνης έρχεται σε απευθείας αντίθεση με τα συμφέροντα των παραδοσιακών αμερικανικών συμμάχων σε περιφερειακό επίπεδο. Το Ιράν συνεχίζει την σκληρή ρητορική απέναντι στο Ισραήλ και συνεχίζει να διακηρύττει πως σκοπός του κράτους είναι η εξαφάνιση του ”Σιωνιστικού Καθεστώτος”. Κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ο ιρανικός παράγοντας δεν υπαναχώρησε στα γεωπολιτικά κεκτημένα του καθώς εκμεταλλεύθηκε ως μοχλό πίεσης τις φιλο-ιρανικές ένοπλες οργανώσεις που δρουν τόσο στο νότιο Λίβανο όσο και στην ευρύτερη περιοχή του αραβικού κόλπου. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι απίθανο το Ισραήλ ή η Σαουδική Αραβία να αναζητήσουν αντισταθμιστικά μέτρα ή ακόμα και να πιέσουν την Ουάσινγκτον μεσώ της σύναψης νέων συμμαχιών οι όποιες να μην αφήνουν αδιάφορη την Μόσχα.

Η νέα ανάγνωση του μεσανατολικού χάρτη αποτελεί προϊόν της διακυβέρνησης Ομπάμα και διαφέρει παρασάγγας απο τους προκάτοχους  του, γεγονός που σημαίνει ότι η επόμενη αμερικανική ηγεσία θα πρέπει είτε να εναρμονιστεί με αυτήν είτε να μετατρέψει την συμφωνία σε μια ιστορική γκάφα με ανυπολόγιστο κόστος τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο, στέλνοντας τις διμερείς σχέσεις των κρατών δεκαετίες πίσω.

http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jul/31/iran-nuclear-deal-israel-vienna-treaty-middle-east-wmd

http://thediplomat.com/2015/08/will-the-iran-pakistan-gas-pipeline-really-go-ahead/

http://www.reuters.com/article/2015/09/21/us-mideast-crisis-russia-israel-idUSKCN0RL10K20150921

http://mignatiou.com/2015/09/idietera-simantiki-simfonia-rosias-israil-gia-tin-siria/#more-73681

http://www.reuters.com/article/2015/08/04/us-iran-nuclear-israel-usa-idUSKCN0Q925Y20150804

http://www.bbc.com/news/business-33639124