Γεγονότα: Η κρίση της Υεμένης ξεκίνησε με την επανάσταση του 2011-2012 έναντι του προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ όταν ξέσπασαν διαμαρτυρίες από κοσμικές και ισλαμικές ομάδες της αντιπολίτευσης. Ο Σάλεχ απάντησε με βίαιη καταστολή και η χώρα διχάστηκε από εμφύλιο πόλεμο το Μάρτιο, όταν μονάδες του στρατού διέλυσαν την κυβέρνηση και ένωσαν τους διαδηλωτές. Μετά την απόπειρα δολοφονίας του τον Ιούνιο, ο Σάλεχ ανάρρωσε στη Σαουδική Αραβία, αφήνοντας τον αντιπρόεδρο Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί Χαντί να ασκεί πλέον καθήκοντα προέδρου. Εβδομάδες μετά την επιστροφή του από τη Σαουδική Αραβία, ο Σάλεχ αποσύρθηκε, στα πλαίσια μιας μετριοπαθούς συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Για τους Χούτι (Σιίτες επαναστάτες), η άφιξη της Αραβικής Άνοιξης στην Υεμένη, στις αρχές του 2011 αποτέλεσε δώρο. Το αυξανόμενο κίνημα διαμαρτυρίας έδωσε ένα τέλος στην 37ετή ηγεμονία του Σάλεχ και ο αντιπρόεδρός του, Χαντί , ήταν ο αδιαμφισβήτητος νικητής των προεδρικών εκλογών, χωρίς αντιπολίτευση. Το 2014, οι Χούτι εισέβαλλαν στην πρωτεύουσα Σαναά και ανάγκασαν τον Χαντί να διαπραγματευτεί με τις άλλες κυβερνητικές παρατάξεις για μια ενωμένη κυβέρνηση. Οι επαναστάτες συνέχισαν να πιέζουν την αδύναμη κυβέρνηση έως ότου ο Χαντί παραιτήθηκε μαζί με τους υπουργούς του, το Γενάρη του 2015. Τον επόμενο μήνα οι Χούτι διορίστηκαν μόνοι τους ως κυβέρνηση, ωστόσο ο Χαντί δραπέτευσε στο Άντεν, όπου δήλωσε σθεναρά πως παραμένει πρόεδρος της Υεμένης καλώντας πιστούς κυβερνητικούς αξιωματούχους και μέλη των ενόπλων δυνάμεων να συσπειρωθούν υπέρ του. Η Υεμένη διασπάστηκε το 2015 με τους Χούτι να εγκαθιστούν νέα κυβέρνηση στη Σαναά και τον Χαντί να υποχωρεί με τους υποστηρικτές του στη Σαουδική Αραβία. Σήμερα, οι Χούτι και οι συνεργάτες τους ελέγχουν την Σαναά και το μεγαλύτερο μέρος της Υεμένης.

Σαουδική Αραβία: Από την δημιουργία της Υεμένης το 1932, η Σαουδική Αραβία θεωρεί την χώρα προσωπική της αυλή, ενώ παρεμβαίνει συνεχώς και με συνέπεια στις εσωτερικές της υποθέσεις. Το Ριάντ κατηγορεί το Ιράν για τη διαιώνιση της βίας στην περιοχή της Υεμένης λόγω της στήριξης που παρέχει στους αντάρτες Χούτι, ενώ παράλληλα όλα τα σουνιτικά αραβικά κράτη εμφανίζονται έτοιμα να αναλάβουν στρατιωτική δράση εναντίον τους. Η συμμαχία των κρατών του Κόλπου (τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Μπαχρέιν, το Κατάρ, η Ιορδανία, το Μαρόκο, το Σουδάν, το Πακιστάν και η Αίγυπτος ενώ οι ΗΠΑ παρέχουν πληροφορίες, στόχους και υλικοτεχνική υποστήριξη)  υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας βομβαρδίζει τους αντάρτες Χούτι και τις στρατιωτικές μονάδες της συμμαχίας που ελέγχουν το μεγαλύτερο κομμάτι της Υεμένης, με σκοπό -κατά την ίδια- να αποκατασταθεί στην εξουσία ο εξόριστος πρόεδρος Χαντί και να υποχωρήσουν οι Χούτι από τις περιοχές που έχουν καταλάβει. Στις 29 Μαρτίου, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Υεμένης (που βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Σ. Αραβίας) δήλωσε ότι υπάρχει πιθανότητα η συμμαχία να ξεκινήσει χερσαίες επιχειρήσεις ενάντια στους Χούτι. Ήδη μια δύναμη αποτελούμενη τουλάχιστον από 150,000 στρατιώτες της Σ. Αραβίας έχει συγκεντρωθεί στα σύνορα με την Υεμένη προετοιμαζόμενη για χερσαία εισβολή, ενώ παρόμοιες προετοιμασίες γίνονται και από άλλες χώρες (Αίγυπτο, Πακιστάν, Ιορδανία, Σουδάν). Ένας λόγος για τον οποίο η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να παρέμβει στρατιωτικά στην Υεμένη -ίσως- είναι για να αποτρέψει το Ιράν από το να εδραιώσει την παρουσία του στη χώρα (δεδομένου ότι στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, η πλάστιγγα της ισχύος γέρνει ήδη προς την πλευρά του Ιράν). Ένας άλλος μη διακηρυγμένος στόχος της Σαουδαραβικής επέμβασης στην Υεμένη είναι η απόπειρα να σύρει τον μεγάλο περιφερειακό γεωπολιτικό της αντίπαλο, το Ιράν, στην εμφύλια σύγκρουση της Υεμένης έτσι, ώστε να το κατηγορήσει για επιθετική συμπεριφορά και να υπονομεύσει την προσέγγιση και την συμφωνία του Ιράν με τη Δύση και τις ΗΠΑ για το πυρηνικό του πρόγραμμα (η Τεχεράνη έχει δηλώσει επανειλημμένα πως δεν έχει σχέδια να φτιάξει πυρηνικό πρόγραμμα και πως έχει υπογράψει τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα όλα τα εργοστάσια εμπλουτισμού ουρανίου και οι πυρηνικές της εγκαταστάσεις να υπόκεινται ήδη σε στενή επιτήρηση από το Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας. Πρακτικά, αυτό που απαιτούν οι ΗΠΑ από το Ιράν είναι να έχουν άμεση πρόσβαση σε κάθε σημείο που υπάρχει υποψία πυρηνικής δραστηριότητας, είτε αυτό είναι στρατόπεδο, είτε εργοστάσιο).

Ιράν: Το Ιράν κατηγορείται από τη Σ. Αραβία πως εκπαιδεύει, εξοπλίζει και στηρίζει οικονομικά τους αντάρτες και αυτό δικαιολογείται από τις ιδεολογικές ομοιότητες μεταξύ των δύο πλευρών, καθώς και από την αναμφισβήτητη επιθυμία του Ιράν να διευρύνει τη σφαίρα επιρροής του στην Υεμένη. Οι ίδιοι οι Χούτι αρνούνται ότι δέχονται βοήθεια από την Τεχεράνη, τονίζοντας πως πρόκειται για μια επανάσταση των πολιτών της Υεμένης (ο αξιωματούχος της σιιτικής πολιτοφυλακής Μοχάμεντ αλ-Μπουχάιτι είπε: «Ο λαός της Υεμένης είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει την επίθεση χωρίς ξένη παρέμβαση»), ενώ τα αποδεικτικά στοιχεία που στηρίζουν τις κατηγορίες της Σαουδικής Αραβίας δεν είναι επαρκή. Μέχρι τώρα, η φανερή δράση του Ιράν είναι η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Υεμένη και όχι η στρατιωτική εμπλοκή. Σύμφωνα με τον ανεξάρτητο ειδικό σε θέματα Μέσης Ανατολής Αντρέι Στεπάνοφ, ο ρόλος που έχει αποδοθεί στο Ιράν στα γεγονότα της Υεμένης έχει εξογκωθεί υπερβολικά. «Η σύγκρουση στην Υεμένη -ανέφερε- είναι καθαρά εσωτερική. Στις συνθήκες διάλυσης του κράτους, πέρασαν στο προσκήνιο οι Χούτι, τους οποίους υποστηρίζει μεγάλο τμήμα του στρατού και ένα μέρος των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων στις πόλεις. Δεν είναι απλοί εξτρεμιστές. Διαθέτουν σημαντική υποστήριξη στο Βορρά και στην κεντρική χώρα».

ΗΠΑ: Οι ΗΠΑ έχουν ταχθεί με το μέρος της Σαουδικής Αραβίας και των υπόλοιπων σουνιτικών κρατών της αραβικής χερσονήσου, διότι έχουν κοινό στρατηγικό στόχο να αποτρέψουν την κατάληψη της εξουσίας στην Υεμένη από ένα Σιιτικό καθεστώς που θα είναι φίλα προσκείμενο στο Ιράν. Φαινομενικά, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην ανθρωπιστική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα και τους τρόπους επίλυσής της. «Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Υεμένη συνεχίζει να επιδεινώνεται. Οι ΗΠΑ καλούν όλα τα μέρη να ξαναρχίσουν τον διάλογο για μια πολιτική επίλυση της κρίσης», ανέφερε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας. 

Ρωσία: Στις 31 Μαρτίου 2015 ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σ. Λαβρόφ, κάλεσε σε παύση των εχθροπραξιών και δήλωσε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να κάνει ό, τι είναι δυνατόν, ώστε η σύγκρουση να μη μετατραπεί σε μια μεγαλύτερη σύγκρουση μεταξύ των αραβικών κρατών και του Ιράν.

ΟΗΕ: Το Μάρτιο συνεδρίασε έκτακτα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μετά από έκκληση του έκπτωτου προέδρου Χαντί. Αποφάσισε ομόφωνα στήριξη στον Χαντί και δεσμεύτηκε για την «ενότητα και εθνική κυριαρχία» της χώρας κάνοντας λόγο για μέτρα που θα παρθούν ενάντια στους Χούτι. Κάλεσε, επίσης, όλες τις χώρες μέλη να απέχουνν από κάθε ανάμειξη που θα τροφοδοτούσε τη σύγκρουση και θα επιδείνωνε την αστάθεια, κάνοντας ουσιαστικά μία έμμεση αλλά σαφή αναφορά στο Ιράν, το οποίο φαίνεται πως υποστηρίζει το σιιτικό κίνημα Χούτι.

Γεωστρατηγική: οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία επιθυμούν να εξασφαλίσουν ανοιχτή πρόσβαση στα λιμάνια της Αραβικής Θάλασσας έτσι, ώστε σε περίπτωση που το Ιράν μπλοκάρει τα στενά του Ορμούζ, να μπορεί η Σαουδική Αραβία να μεταφέρει το πετρέλαιό της στις παγκόσμιες αγορές χρησιμοποιώντας το Άντεν και τα υπόλοιπα λιμάνια της Υεμένης. Βέβαια, για να επιτευχθεί αυτός ο φιλόδοξος στόχος θα πρέπει η Σαουδική Αραβία να κλιμακώσει τον πόλεμο με τους σιίτες Χούτι της Υεμένης προσφεύγοντας και σε χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις, πέραν των εναέριων βομβαρδισμών. Ωστόσο, μια χερσαία στρατιωτική επιχείρηση θα είχε τεράστιο οικονομικό και πολιτικό κόστος για τους Σαουδάραβες και θα κινδύνευε να οδηγήσει σε μια παρατεταμένη σύγκρουση Σιιτών-Σουνιτών στη περιοχή με ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Δυστυχώς, η Σαουδική Αραβία προκειμένου να επιτύχει τους στρατηγικούς της στόχους δεν διστάζει να ακολουθήσει μια τυχοδιωκτική πολιτική που εν τέλει ενισχύει τον Ισλαμιστικό εξτρεμισμό με αποτέλεσμα την περαιτέρω αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Επιπλέον, το κλείσιμο του Μπαμπ ελ-Μαντάμπ (στενό μεταξύ Ερυθράς θάλασσας και Κόλπου του Άντεν) από τους Χούτι, θα αναγκάσει τα δεξαμενόπλοια από τον Περσικό Κόλπο με προορισμό τη διώρυγα του Σουέζ ή τον αγωγό SUMED, να εκτρέψουν την πορεία τους γύρω από το νότιο άκρο της Αφρικής, αυξάνονταν έτσι το χρόνο διέλευσης και το κόστος. Παράλληλα, θα αποκλειστεί η διαδρομή της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής προς τις ασιατικές αγορές μέσω της διώρυγας του Σουέζ και του Μπαμπ ελ-Μαντάμπ. Οι ΗΠΑ λοιπόν επιδιώκουν την παλινόρθωση του προηγούμενου φιλοϊμπεριαλιστικού καθεστώτος στην Υεμένη, ενώ ενδιαφέρονται ιδιαίτερα και για την ανακατάληψη της αεροπορικής βάσης Αλ Ανάντ που καταλήφθηκε από αντάρτες Χούτι. Μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει τον ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του στην περιοχή (Σαουδική Αραβία, Ισραήλ κλπ.) αποδυναμώνοντας το Ιράν.

Ανθρωπιστικά: Εκτός από τις αδιαμφισβήτητες επιδράσεις της κρίσης στη ναυτιλία και οικονομία της περιοχής, οι επιπτώσεις του πολέμου παρατηρούνται σε όλους τους τομείς. Καταρχήν, ας τονιστεί ότι η στρατιωτική επιχείρηση κατά της Υεμένης είναι παράνομη σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, καθότι δεν υπήρξε η απαραίτητη εξουσιοδότηση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επιπρόσθετα, η στρατιωτική αυτή επιχείρηση έχει οδηγήσει σε θανάτους αμάχων και καταστροφή υποδομών δημιουργώντας μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση στον πληθυσμό της φτωχότερης χώρας του αραβικού κόσμου. Οι εχθροπραξίες στην Υεμένη έχουν στοιχίσει τη ζωή τουλάχιστον 1.900 αμάχων, ενώ πάνω από 4.000 έχουν τραυματιστεί, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Σχεδόν 1,5 εκατ. Υεμενίτες είναι πλέον εσωτερικά εκτοπισμένοι και υπολογίζεται ότι πάνω από 21 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν άμεση ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας και προστασίας. «Οι υπηρεσίες υγείας της Υεμένης και οι οργανώσεις αρωγής που δρουν εκεί αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στο μέγεθος της κρίσης στη χώρα της αραβικής χερσονήσου και τα συνεχιζόμενα εμπόδια στη λειτουργία των υγειονομικών υπηρεσιών έχουν πολύ βαρύ τίμημα» υπογράμμισε η μη κυβερνητική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές στην Υεμένη εργάζονται ασταμάτητα, αλλά  αντιμετωπίζουν τεράστιες ελλείψεις απαραίτητων ιατρικών ειδών, καθώς και καυσίμων. Η Υεμένη βασιζόταν στις εισαγωγές για να καλύψει το περισσότερο από το 80% της εθνικής κατανάλωσης τροφίμων.  Ακόμη και πριν από την εμφάνιση της κλιμάκωσης,  περίπου το ήμισυ του πληθυσμού, 10 εκατομμύρια πολίτες της Υεμένης,  ήδη πεινούσαν. Η κατάσταση έχει γίνει περισσότερο σοβαρή, δεδομένου ότι 20 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν τώρα ανάγκη από νερό και αποχέτευση, ενώ 15 εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας. Το μακελειό από τη συμμαχία, στην Υεμένη έχει εμποδίσει την πρόσβαση ανθρωπιστικής βοήθειας, που θα βοηθήσει στη βελτίωση της κρίσης. Οι αυστηροί περιορισμοί στις εισαγωγές τροφίμων και καυσίμων -μαζί με την έλλειψη χρηματοδότησης των ανθρωπιστικών οργανώσεων που έχουν αποστολή αρωγής προς την Υεμένη- την έχουν αφήσει αβοήθητη. Εν τω μεταξύ, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να υποβάλει εκθέσεις σχετικά με τις παράνομες αεροπορικές επιδρομές από την αραβική συμμαχία,  που συχνά στοχεύουν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές αμάχων χωρίς να υπάρχουν στρατιωτικοί στόχοι κοντά. Ως εκ τούτου, είτε πρόκειται για αεροπορικές επιδρομές ή για μάχες στο έδαφος, το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι το ίδιο: η απώλεια ανθρώπινων ζωών.

Πηγές:

http://gr.euronews.com/2015/03/25/yemen-a-tinderbox-in-a-saudi-iranian-cold-war-shadow/

http://gr.euronews.com/2015/08/30/iranian-expansion-warning-from-yemen-s-exiled-president-hadi/

http://foreignaffairs.gr/articles/70288/mohsen-m-milani/to-paixnidi-toy-iran-stin-yemeni

http://www.naftemporiki.gr/story/950624/aeroporikes-epidromes-tis-summaxias-upo-ti-saoudiki-arabia-stin-yemeni

https://left.gr/news/yemeni-neoi-aeroporikoi-vomvardismoi-tis-symmahias-ypo-ti-saoydiki-aravia

http://www.defence-point.gr/news/?p=130838

https://el.globalvoices.org/2015/06/28635

http://www.medintelligence.org/2015/09/17/%CF%85%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%B7-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%BF/

https://bluebig.wordpress.com/2015/09/06/%CF%85%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CF%80%CE%B9/

http://www.styx.gr/index.php/articles/16165-%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%85%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-styx-gr

http://www.rizopoulospost.com/to-gewstrathgiko-paignio-sthn-yemenh-k/

http://www.bbc.com/news/world-middle-east-29319423

http://www.csmonitor.com/World/Security-Watch/Backchannels/2015/0715/As-Yemen-s-civil-war-grinds-on-fears-of-a-potential-breakup

http://www.defencenews.gr/index.php/2014-11-02-15-47-52/1481-i-saoudiki-aravia-to-iran-kai-to-megalo-paixnidi-stin-yemeni

https://avantgarde2009.wordpress.com/2015/04/01/%CF%85%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1