Η Σαουδική Αραβία αφαιρέθηκε από τη λίστα των χωρών που παραβιάζουν τα δικαιώματα των παιδιών μετά από ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Ban Ki-moon. Η ανακοίνωση αυτή αμέσως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, τόσο από την κοινή γνώμη όσο και από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Η Σαουδική Αραβία, σε ό,τι αφορά την παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθιστά κυρίως -ως ευάλωτες ομάδες σε παραβιάσεις- τις γυναίκες και τις μειονότητες που ζουν στη χώρα. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, η επιβολή θανατικής ποινής και τα βασανιστήρια εναντίον των φυλακισμένων είναι συνηθισμένη πρακτική για τη μουσουλμανική χώρα. Οι παραβιάσεις αυτές επεκτείνονται και στην Υεμένη, στο πεδίο των δικαιωμάτων των παιδιών, καθώς η Σαουδική Αραβία έχει προχωρήσει σε μαζικές παραβιάσεις αυτών στη διάρκεια του εμφυλίου της χώρας, που μαίνεται έως και σήμερα. Ο εμφύλιος πόλεμος της Υεμένης που ξεκίνησε το 2015, διεξάγεται ανάμεσα στην κυβέρνηση Hadi και στους αντάρτες Houthis(1). Τα δύο αντίπαλα μέρη έχουν διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις, καθώς οι πρώτοι εκπροσωπούν τη Σούνα-που επικρατεί και στη Σαουδική Αραβία-, ενώ οι δεύτεροι είναι σιίτες. Επιπλέον, η κυβέρνηση εκπροσωπείται στρατιωτικά από το Gulf Operation Council, μία συμμαχία 6 αραβικών κρατών στην οποία ηγετικό ρόλο παίζει η Σαουδική Αραβία.Σε αυτό υποστηρικτικό ρόλο έχουν οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία. Το μέρος των ανταρτών υποστηρίζεται από τον πρώην πρόεδρο της Υεμένης, Saleh.Στον εμφύλιο εμπλέκονται η τρομοκρατική οργάνωση  AQAP (Al-Qaida in the Arabian Peninsula)  και άλλες στρατιωτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις.

Αποτέλεσμα αυτής της εμπλοκής είναι -όπως έχουν επιβεβαιώσει στοιχεία του ΟΗΕ- ότι, κατά τη διάρκεια της σύρραξης στην Υεμένη από το 2015, τουλάχιστον 785 παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους και 1,168 έχουν τραυματιστεί(2). Υπολογίζεται ότι το 60% των απωλειών προέρχεται από τις επιθέσεις της Σαουδικής Αραβίας. Παράλληλα, τα χτυπήματα σε σχολεία και νοσοκομεία -κυρίως μέσω αεροβομβαρδισμών- οφείλονται σχεδόν κατά το 50% στη σαουδαραβική συμμαχική χώρα. Επιπλέον, στη λίστα του ΟΗΕ περιλαμβάνονται περαιτέρω παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, όπως δολοφονίες αμάχων, στρατολόγηση και χρησιμοποίηση παιδιών, σεξουαλική κακοποίηση, επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία και περιορισμός πρόσβασης σε ανθρωπιστική βοήθεια. Την ευθύνη για αυτές την έχουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη του εμφυλίου.

Το βασικό ζήτημα στον εμφύλιο αυτό είναι η παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου(ΔΑΔ) και από τις δύο πλευρές, με διαφορετικά μέσα η καθεμία. Σε ό,τι αφορά τη συμμαχία των αραβικών κρατών που μάχονται υπέρ της κυβέρνησης, οι μέθοδοι πολέμου που χρησιμοποιούν – κυρίως οι εναέριοι βομβαρδισμοί- καθιστούν παραβίαση του ΔΑΔ. Η Σαουδική Αραβία διεξάγει εναέριους βομβαρδισμούς κατά τους οποίους η αρχή της διάκρισης ανάμεσα σε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους καθίσταται αδύνατη. Γι΄αυτό και ο συγκεκριμένος τρόπος μάχης απαγορεύεται με εθιμικούς κανόνες στο πλαίσιο των επιθέσεων χωρίς διάκριση – όπως αυτοί αποτυπώνονται από τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού. Παράλληλα, τα παιδιά προστατεύονται ως άμαχοι από το ΔΑΔ, εφόσον δεν μετέχουν άμεσα και ενεργά στις εχθροπραξίες. Ακόμη, στα δύο πρόσθετα πρωτόκολλα του 1977 κατοχυρώνεται η προστασία  των αμάχων. Οι κανόνες του πρώτου πρωτοκόλλου, σύμφωνα με τους οποίους γίνεται ειδική μέριμνα για τα παιδιά, ισχύουν εθιμικά, ενώ το δεύτερο πρωτόκολλο που αναφέρεται σε μη διεθνούς χαρακτήρα ένοπλες συρράξεις -όπως στην περίπτωση της Υεμένης- προστατεύει συμβατικά τους αμάχους. Στην ειδική μνεία για τα παιδιά αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι θα πρέπει να τυγχάνουν ιδιαίτερου σεβασμού, και ότι απαγορεύεται η στρατολόγηση τους, ιδιαίτερα αν είναι κάτω των 15 ετών.

Στην Υεμένη, δυστυχώς, περίπου το 1/3 των παιδιών έχει στρατολογηθεί, είτε για λογαριασμό των ανταρτών είτε για παραστρατιωτικές ομάδες της κυβέρνησης, και είναι ηλικίας κάτω των δεκαπέντε. Η στρατολόγησή τους γίνεται για περίπου £3 έως £6 την ημέρα(3). Βασικός παράγοντας αυτής της κατάστασης είναι ο συνεχής βομβαρδισμός σχολείων από τη Σαουδική Αραβία και τους υπόλοιπους συμμάχους, που στερούν το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση.  Ταυτόχρονα, η ανέχεια που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες οικογένειες, που είτε παραμένουν σε βομβαρδισμένες πόλεις είτε αναγκάζονται να εκτοπιστούν -με την ελπίδα για ένα πιο ασφαλές μέλλον-, οδηγεί τα μικρότερα μέλη στην προσπάθεια να κερδίσουν ένα χρηματικό ποσό για την οικογένειά τους, παρέχοντας στρατιωτικές υπηρεσίες.

Σε ό,τι αφορά την απόφαση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την αφαίρεση της Σαουδικής Αραβίας και της υπόλοιπης συμμαχίας αραβικών κρατών από τη λίστα αυτή, σύμφωνα με το Human Rights Watch, καταλυτική ήταν η απειλή της Σαουδικής Αραβίας και των υπολοίπων κρατών ότι θα αποσύρουν τα χρήματα που συνδράμουν ετησίως στα Ηνωμένα Έθνη. Η στάση αυτή οδήγησε 20 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να στείλουν επιστολή στον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ, με την οποία ζητούν να επιστρέψουν στη “λίστα της ντροπής” οι χώρες που παραβιάζουν τα δικαιώματα των παιδιών.

Η Σαουδική Αραβία και οι υπόλοιπες συμμαχικές χώρες δεσμεύονται είτε συμβατικά-εφόσον έχουν επικυρώσει τα παραπάνω πρόσθετα πρωτόκολλα- είτε εθιμικά από τους κανόνες του ΔΑΔ. Παράλληλα, έχοντας την εξουσιοδότηση του προέδρου Hadi για τη συμμετοχή τους, αποτελούν μέρη της ένοπλης σύρραξης. Η υπερίσχυσή τους σε συμβατικά όπλα και τεχνολογία δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση άλλοθι εκ μέρους τους για την διεξαγωγή σύρραξης, στην οποία η αρχή της αναλογικότητας δεν τηρείται. Σε μία εποχή που τα τεχνολογικά μέσα θα έπρεπε να μειώνουν τα θύματα των συρράξεων, αυτά αυξάνονται, δείχνοντας την τάση των εμπόλεμων μερών να διεξάγουν πόλεμο χωρίς κανόνες. Ως ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα, τα παιδιά, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να προστατεύονται από τα εμπόλεμα μέρη. Η απόφαση της γενικής γραμματείας του ΟΗΕ είναι επιτακτική ανάγκη να αρθεί άμεσα, καθώς είναι πιθανό αυτή η απόφαση να ανοίξει έναν “ασκό του Αιόλου” με τον οποίο οποιοδήποτε κράτος θα ασκεί πίεση στον οργανισμό για να επιτυγχάνει τις επιδιώξεις του, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η στάση του απέναντι στα δικαιώματα των ανθρώπων. Η Σαουδική Αραβία οφείλει να σταματήσει τους εναέριους βομβαρδισμούς με τους οποίους τίθεται σε κίνδυνο η ζωή των παιδιών.  Η δημιουργία αρνητικών εθιμικών κανόνων δικαίου από τα κράτη ήταν ανέκαθεν ένα βασικό ζήτημα για τη διεθνή κοινότητα. Οι πράξεις όμως χωρίς νομική πεποίθηση που προσπαθούν να αποτελέσουν ομοιόμορφη και σταθερή πρακτική, σε κάθε περίπτωση πρέπει να καταγγέλλονται.Το ίδιο οφείλει να συμβεί εν προκειμένω, ειδικά από τον Οργανισμό που έχει ως βασικό του στόχο τη διατήρηση της ειρήνης και την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

1. http://www.cfr.org/yemen/yemen-crisis/p36488
2. https://www.hrw.org/news/2016/06/08/un-return-saudi-led-coalition-list-shame
3. http://www.independent.co.uk/news/world/politics/child-soldiers-make-up-a-third-of-yemeni-fighters-says-unicef-a6861341.html