Μετά την παρέλευση πέντε μηνών στις φυλακές της Αδριανούπολης, στις 14 Αυγούστου 2018, το αρμόδιο δικαστήριο που είχε αναλάβει την εξέταση της υπόθεσης της παράνομης εισόδου των δύο Ελλήνων Αξιωματικών στην τουρκική πλευρά, απεφάνθη για πρώτη φορά υπέρ τους, επιτρέποντας την άμεση επιστροφή τους στην Ελλάδα. Το πρωί της 15^ης Αυγούστου οι δύο Έλληνες Αξιωματικοί κατέφτασαν στον Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, με το πρωθυπουργικό αεροσκάφος, όπου τους υποδέχτηκαν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Αμανατίδης και ο αρχηγός ΓΕΣ Αλκιβιάδης Στεφανής, ενώ από αυτή την υποδοχή δε θα μπορούσαν να λείπουν και οι γονείς τους. Τα πρώτα λόγια του συγκινημένου Άγγελου Μητρετώδη ήταν: «Θέλω να πω ένα μεγάλο “ευχαριστώ” στους ανθρώπους που μας στήριξαν, εμάς και τις οικογένειές μας. Χρόνια πολλά σε όλους».

Οι επίσημες ανακοινώσεις των Ελλήνων Αξιωματούχων, εξέφρασαν τη μεγάλη εθνική ανακούφιση για μία ιστορία αδικίας που έλαβε τέλος. Συγκεκριμένα, ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δήλωσε ότι: «Η αποφυλάκιση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών είναι πράξη δικαιοσύνης, που θα συμβάλει στην ενίσχυση της φιλίας, της καλής γειτονίας και της σταθερότητας στην περιοχή». Από την άλλη, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος έκανε λόγο για μία «στοιχειώδη πράξη δικαιοσύνης εκ μέρους των τουρκικών αρχών» που «δείχνει και τον δρόμο που μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει εφεξής η Τουρκία» για να «αποκατασταθεί πλήρως το κλίμα φιλίας και καλής γειτονίας με την Ελλάδα», η οποία έχει αποδείξει «ότι κινείται πάντοτε προς αυτήν την κατεύθυνση».

Παρ’ όλη τη γενική αίσθηση ότι η περιπέτεια έχει λάβει πλέον τέλος, η πραγματικότητα αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά απογοητευτική. Ο κύριος λόγος είναι ότι η δίκη τους δεν έχει λάβει ακόμη χώρα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι παρά την επιστροφή τους, οι δύο Έλληνες Αξιωματικοί βρίσκονται ακόμη εν αναμονή της απόφασης της τουρκικής δικαιοσύνης. Βεβαίως, το θετικό για την Ελληνική πλευρά είναι η διαβεβαίωση από την Τουρκική δικαιοσύνη ότι τα στελέχη του Ελληνικού Στρατού δεν βαρύνονται πλέον με τις κατηγορίες περί κατασκοπείας. Αυτό είναι, σε κάθε περίπτωση, ενθαρρυντικό καθώς -όπως έχει ήδη αναφερθεί- το αδίκημα της στρατιωτικής κατασκοπείας σε καιρό ειρήνης σύμφωνα με τον Τουρκικό Ποινικό Κώδικα (Άρθρο 328) τιμωρείται με ποινή βαρύτερη από το έγκλημα της παράνομης εισόδου, και αγγίζει σε ανώτατο πλαίσιο την 20ετία, με ελάχιστο όριο ποινής τα 15 χρόνια.

Έτσι, η μόνη κατηγορία που εκκρεμεί εναντίον τους είναι εκείνη της παράνομης εισόδου σε απαγορευμένη στρατιωτική περιοχή. Στη δικανική συλλογιστική πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να συμπεριληφθεί η εύλογη διαπίστωση της τέλεσης του παραπάνω εγκλήματος εξ αμελείας και όχι με δόλο. Σε αυτό συνηγορεί η συχνή παραβίαση των συγκεκριμένων συνόρων και από τις δύο πλευρές σε περιόδους κακοκαιρίας και χιονοπτώσεων, λόγω της εγγύτητας των στρατιωτικών ζωνών και της ευκολίας παραβίασης  της συνοριογραμμής. Σε αυτήν την περίπτωση οι δύο Έλληνες αξιωματικοί είναι πιθανό να καταδικαστούν στην ελαστικότερη εκδοχή της ποινής – που αγγίζει τα 2 χρόνια. Το συγκεκριμένο αδίκημα με βάση την προβλεπόμενη ποινή χαρακτηρίζεται ως πλημμέλημα, και δεδομένου του γεγονότος ότι η μέχρι τώρα κράτησή τους θα συμπεριληφθεί στην τελική επιμέτρηση της ποινής, το πιθανότερο είναι ότι οι εκκρεμότητες της Τουρκικής δικαιοσύνης είναι πλέον περισσότερο τυπικές παρά ουσιαστικές.

Είναι φυσικό, ότι η ξαφνική μεταβολή πλεύσης της Τουρκικής Δικαιοσύνης σχετικά με την κράτηση των δύο Ελλήνων Στρατιωτικών προκάλεσε μία έξαρση συνωμοσιολογίας σχετικά με τις αιτίες που οδήγησαν στη θετική για την Ελληνική Πλευρά έκβαση. Συχνά το γεγονός συνδέεται με το ψυχρό κλίμα που επικρατεί ανάμεσα στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και Τουρκίας τις οποίες μάλιστα βαραίνει και η κράτηση ενός Αμερικάνου Πάστορα στις τουρκικές φυλακές. Η χρονική εγγύτητα, μάλιστα, της συνάντησης Ερτογάν – Τραμπ με την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων Αξιωματικών έδωσε νέα τροφή για συζητήσεις οι οποίες, όμως, κάθε άλλο παρά επίσημα επιβεβαιωμένες είναι. Βεβαίως, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι η Τουρκική πλευρά υπό την απειλή της δυσοίωνης σκιάς των διεθνών της σχέσεων με τις ΗΠΑ προσπαθεί να βρει καταφύγιο στους γεωγραφικούς γείτονές της, επιδιώκοντας ένα ευρωπαϊκό προφίλ, πυρήνας του οποίου είναι το Κράτος Δικαίου.

Από την άλλη πλευρά, η απελευθέρωση των δύο Ελλήνων Αξιωματικών συμπίπτει χρονικά και με τη σημαντική τροπολογία που κατατέθηκε νωρίτερα στην Ελληνική Βουλή και αφορά στην υποχρεωτική συνταξιοδότηση των δύο μουφτήδων Κομοτηνής και Ξάνθης, και την μετέπειτα αντικατάσταση αυτών με τοποτηρητές. Μία τέτοια κίνηση από την πλευρά της Ελληνικής Βουλής ικανοποιεί στο απόλυτο σχεδόν την επιθυμία του Ερντογάν για μεγαλύτερη αυτονομία της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Η τροπολογία μπορεί να ερμηνευτεί ως παραχώρηση κεκτημένων από την ελληνική πλευρά ή ως κίνηση καλής θέλησης, για να διασφαλιστεί η καλή γειτονία μεταξύ των δύο χωρών οι σχέσεις των οποίων τελευταία είναι μονίμως τεταμένες.

Φυσικά, όλα αυτά δεν είναι παρά ερμηνείες άνευ ουσιαστικού νοήματος όταν η επίσημη δικαιολόγηση του Τουρκικού Δικαστηρίου είναι η παντελής έλλειψη δόλου των δύο Ελλήνων Αξιωματικών, ώστε να στηριχθεί η κατηγορία της κατασκοπείας. Από τη στιγμή μάλιστα που δεν έχουν διαταχθεί ασφαλιστικά μέτρα, οι δύο Έλληνες Αξιωματικοί ήταν σε κάθε περίπτωση ελεύθεροι να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Το ερώτημα όμως παραμένει. Ποιά ήταν τα πραγματικά αίτια της απελευθέρωσης των δύο στρατιωτικών; Σίγουρα, σε έναν κόσμο όπου στον Παγκόσμιο χάρτη το Διεθνές Δίκαιο έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο, τα επιχειρήματα περί ετεροδικίας και ύπαρξης διεθνούς εθιμικού κανόνα δικαίου στην περιοχή σχετικά με τις παραβιάσεις των συνόρων, καθιστούν την απελευθέρωση μία πράξη δικαιοσύνης, αλλά και διασφάλισης της ειρήνης μεταξύ των δύο Κρατών που γειτνιάζουν.

Από την άλλη, το ενδεχόμενο η απελευθέρωση να μην σχετίζεται με τίποτα από τα προηγούμενα, και να αποτελεί απλώς το προϊόν μυστικής διπλωματίας και στρατηγικών πολιτικών κινήσεων, μας αποκαλύπτει το ζοφερό συμπέρασμα ότι το Δίκαιο της Διεθνούς Κοινότητας είναι ένα οπλοστάσιο νομιμότητας που όμως χρησιμοποιείται κατά το δοκούν από τα εμπλεκόμενα μέρη. Το ενδεχόμενο αυτό – εφόσον ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση – μπορεί μεν να ευνοεί την Ελλάδα με τη θετική έκβαση της επιστροφής των δύο Ελλήνων Αξιωματικών, αποδεικνύει όμως ότι η Διεθνής Κοινότητα έχει μεγάλο δρόμο να διανύσει μέχρι να επιτευχθεί η απόλυτη Δικαιοσύνη απαλλαγμένη από τα όποια συμφέροντα και τις πολιτικές των κρατών.

 Πηγές:

1. Τσικρικάς, Δ. (2001). Σκέψεις για τη θεμελίωση και τη λειτουργία της ετεροδικίας των κρατών. http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=4&mid=1479&mnu=3&id=23375
2. Διεθνής Αμνηστία. (2018). Τουρκία: Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δίνει ελπίδα σε χιλιάδες κρατούμενους. https://www.amnesty.gr/en/node/21331
3. CNN Greece. (2018). Έφτασαν στην Ελλάδα οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί. https://www.cnn.gr/news/ellada/story/142769/eftasan-stin-ellada-oi-dyo-ellines-stratiotikoi
4. Σαλωνίδης, Κ. (2011). Οι πηγές του Διεθνούς Δικαίου. Εθιμικό Διεθνές Δίκαιο. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη
5. Goldsmith, J. Posner, R. (2005). The Limits of International Law. Oxford University Press
6. org. (2017). Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ. http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=14
7. Power Politics. (2018). Η Κράτηση Των Δύο Ελλήνων Αξιωματικών Στην Τουρκία Υπό Το Φως Του Διεθνούς Δικαίου (Μέρος 2ο). https://powerpolitics.eu/%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%B6%CE%B1%CE%B4%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%B4-10-06-%CF%84%CE%B1-%CE%B6%CE%B7%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%B5%CF%84/
8. Power Politics. (2018). Η Κράτηση Των Δύο Ελλήνων Αξιωματικών Στην Τουρκία Υπό Το Φως Του Διεθνούς Δικαίου (Μέρος 1ο). https://powerpolitics.eu/%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%B6%CE%B1%CE%B4%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%82-09-05-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B7%CE%BC/
9. Η Καθημερινή. (2018). Κατατέθηκε η τροπολογία για τους μουφτήδες. http://www.kathimerini.gr/978002/article/epikairothta/politikh/katate8hke-h-tropologia-gia-toys-moyfthdes