Στην κωμόπολη Khan Sheikhoun, 50 χλμ. νότια της πόλης Idlib, βόρεια της Συρίας, σημειώθηκε την Τρίτη 4 Απριλίου ένα ειδεχθές έγκλημα πρωτοφανούς βεληνεκούς. Μαχητικά αεροπλάνα άνοιξαν πυρ εναντίον αμάχων, χρησιμοποιώντας χημικά όπλα. Σύμφωνα με την διεθνή οργάνωση ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Συρία UOSSM, οι νεκροί από την επίθεση ανέρχονται σε 100 και οι τραυματίες σε εκατοντάδες, ανάμεσά τους δεκάδες ανήλικα παιδιά και μωρά που μολύνθηκαν -θανατηφόρα, πιθανότατα- από απαγορευμένα αέρια όπως το σαρίν.

Η διεθνής γνώμη παγώνει, με την επίθεση αυτή να συγκαταλέγεται στα πιο αποτρόπαια εγκλήματα του Εμφυλίου της Συρίας αυτά τα 6 χρόνια. Σε ένα κλίμα αναστάτωσης, ο Αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump, έχοντας στο πλευρό του ένα μέρος δυτικών ηγετών, έριξε κατηγορηματικά τις ευθύνες στο συριακό καθεστώς του Bashar al-Assad. Συγκεκριμένα, έκανε λόγο για ένα έγκλημα κατακριτέο που “δεν μπορεί να αγνοηθεί από τον πολιτισμένο κόσμο”, επιρρίπτοντας ταυτόχρονα ευθύνες στον προκάτοχό του, Barack Obama.

“Αυτές οι αποτρόπαιες πράξεις από το καθεστώς του Bashar al-Assad είναι επακόλουθο της αδυναμίας και αναποφασιστικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης (…)

Ο πρόεδρος Obama είπε το 2012 ότι θα έθετε “κόκκινη γραμμή” εναντίον της χρήσης χημικών όπλων, και μετά δεν έκανε τίποτα.”

Με την ρωσική και την συριακή πλευρά να αρνούνται κάθε ανάμειξη στο χτύπημα, και να δηλώνουν ότι τα χημικά αυτά αποθέματα άνηκαν σε αντικαθεστωτικές δυνάμεις, και ότι η συριακή κυβέρνηση δεν θα προέβαινε ουδέποτε σε μια τέτοια επίθεση, η απάντηση δεν άργησε να έρθει.

Ξημερώματα Πέμπτης προς Παρασκευή 7^ης Απριλίου. O Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump, έπειτα από μια εκτενή σύσκεψη με κορυφαίους στρατιωτικούς συμβούλους και βετεράνους, δίνει εντολή εκτόξευσης 59 πυραύλων πλεύσης Tomahawk σε δύο αμερικανικά καταδρομικά πολεμικά πλοία, τα USS Ross και USS Porter που βρίσκονταν στην ανατολική Μεσόγειο. Η εντολή δόθηκε έπειτα από εσωτερική διερεύνηση και εξάντληση όλων των παραμέτρων και των στοιχείων αυτής, ενώ είχαν πρώτα αποκλειστεί όλες οι άλλες επιλογές. Η επίθεση είχε ως στόχο την αεροπορική βάση al-Shayrat, τη δεύτερη μεγαλύτερη βάση στη Συρία μετά από αυτήν της Λαττάκειας, από την οποία, σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση, απογειώθηκε το αεροσκάφος που βομβάρδισε την ελεγχόμενη από σύρους αντάρτες και τζιχαντιστές περιοχή.

Ειδικούς πυραύλους Tomahawk επέλεξε να χρησιμοποιήσει ο Αμερικανός Πρόεδρος. Είναι ειδικά σχεδιασμένοι για τεθωρακισμένους στρατιωτικούς στόχους και πρωτοέκαναν την εμφάνιση τους το 1991 στον πόλεμο του Ιράκ (Operation Desert Storm).

Πρόκειται για μια κίνηση που αλλάζει πολλά δεδομένα στην εξωτερική πολιτική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Μέχρι πρότινος, ο αμερικανός Πρόεδρος και οι συνεργάτες του δήλωναν ότι στις προτεραιότητες της Ουάσιγκτον δεν είναι η αλλαγή του κυβερνητικού καθεστώτος Bashar al-Assad, αλλά η ευθεία και ολοκληρωτική αντιμετώπιση τζιχαντιστών και τρομοκρατικών μορφωμάτων. Ωστόσο, μετά την επίθεση με χημικά εναντίον αμάχων, η Ουάσιγκτον έσπευσε να υπογραμμίσει την ετοιμότητα των ΗΠΑ για ανάληψη δράσης κατά του καθεστώτος της Δαμασκού, τονίζοντας ότι με την επίθεση με χημικά “ξεπεράστηκαν πολλές κόκκινες γραμμές”. Από την πλευρά του, ο Αμερικανός υπουργός εξωτερικών Rex Tillerson, έσπευσε να υπογραμμίσει ότι δεν πρόκειται για αλλαγή στάσης, αλλά για μια ένδειξη ετοιμότητας και αποφασιστικότητας του Προέδρου “να αναλάβει δράση όταν κυβερνήσεις περνούν την γραμμή, και μάλιστα με τον πιο ειδεχθή τρόπο”, προσθέτοντας πως η επίθεση έγινε στοχευμένα στις εγκαταστάσεις από τις οποίες εξαπολύθηκε η πρόσφατη επίθεση με χημικά, και σε ώρα όπου η βάση δεν λειτουργούσε.

Τι ήταν αυτό όμως που πυροδότησε μια τέτοια αποφασιστική κίνηση;

Κατά πολλούς, η εν λόγω κίνηση έρχεται σε μια περίοδο όπου στοιχεία έχουν δει το φως της δημοσιότητας, αποδεικνύοντας τις επαφές στενών συνεργατών και στελεχών της κυβέρνησής του με τη Ρωσία. Έτσι, την 77η μέρα της προεδρίας του, δίνει εντολή για την πρώτη μεγάλη στρατιωτική κίνηση της κυβέρνησής του, που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τον Ρώσο Πρόεδρο, Vladimir Putin. Πρόκειται για έναν από τους πιο ισχυρούς συμμάχους του Σύρου Προέδρου, αφού η ρωσική πλευρά έχει υποστηρίξει ανοιχτά (έμψυχα, υλικά και διπλωματικά) το συριακό καθεστώς. Στην κίνηση αυτή ο Vladimir Putin αντέδρασε ιδιαίτερα “μουδιασμένα”, παρά το γεγονός ότι ο αμερικανικός στρατός είχε προηγουμένως κοινοποιήσει στις ρωσικές δυνάμεις τον επικείμενο βομβαρδισμό μίας συριακής αεροπορικής βάσης, και ότι δεν επρόκειτο να πλήξει τμήματα της βάσης που θεωρείται ότι βρίσκονται ρωσικές δυνάμεις. Σύμφωνα με άλλους, η απόφαση του Trump να απαντήσει ευθέως, με χρήση πυραυλικών συστημάτων, επιδεικνύει ένα είδος ηγετικότητας αφού, πάρα την έλλειψη επίσημης επιβεβαίωσης για την προέλευση της χημικής επίθεσης, με πλήρη ετοιμότητα και στοχευμένη ακρίβεια απάντησε με αντίποινα σε μία κατάφωρη καταπάτηση του διεθνούς δικαίου.

Καταλήγοντας, κρίνεται αναγκαίο να απαντηθεί ένα ερώτημα που εύλογα δημιουργείται: Είχε το δικαίωμα, ο Trump να πράξει όπως έπραξε; Υπήρχε η απαραίτητη νομιμοποίηση; Εν προκειμένω, η νομιμοποιητική βάση είναι ήδη χαλαρή στο διεθνές σύστημα, με την ηθική νομιμοποίηση καμία φορά να έρχεται πρώτη – ωστόσο, η προέλευση της επίθεσης αποτελεί ιδιαίτερης σημασίας. Πρόκειται, λοιπόν, για μια μονομερή κίνηση που δεν παραβαίνει το διεθνές δίκαιο, ως αντίποινα για μία πράξη που κατάφωρα αντίκειται σε κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου που υπαγορεύει, σαφώς, ότι απαγορεύεται η χρήση χημικών όπλων.

Πηγές:

1. Gordon, A. (2017). Worst Chemical Attack in Years in Syria; U.S. Blames Assad. [online] Nytimes.com. Available at: https://www.nytimes.com/2017/04/04/world/middleeast/syria-gas-attack.html?_r=0 [Accessed 9 Apr. 2017].
2. Berlinger, J. (2017). Tomahawk missiles: Explaining the weapons the US used to strike Syria. [online] CNN. Available at: http://edition.cnn.com/2017/04/06/politics/tomahawk-missiles-explainer/ [Accessed 9 Apr. 2017].
3. Kathimerini.gr. (2017). Διεθνής καταδίκη για την Ιντλίμπ. [online] Available at: http://www.kathimerini.gr/903782/article/epikairothta/kosmos/die8nhs-katadikh-gia-thn-intlimp [Accessed 9 Apr. 2017].
4. Fortune.com. (2017). Trump’s Syrian Air Strikes: What Happens Next? [online] Available at: http://fortune.com/2017/04/07/after-the-missile-strikes-in-syria-what-happens-next/ [Accessed 9 Apr. 2017].
5. Starr, B. and Smith-Spark, L. (2017). US investigates possible Russia role in Syria chemical attack. [online] CNN. Available at: http://edition.cnn.com/2017/04/07/world/syria-military-strikes-donald-trump-russia/ [Accessed 9 Apr. 2017].
6. Κουρουπάκη, Γ. (2017). Ο Τραμπ βομβάρδισε τη Συρία – τα σενάρια της επόμενης ημέρας. [online] CNN.gr. Available at: http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/75555/o-tramp-vomvardise-ti-syria-ta-senaria-tis-epomenis-imeras [Accessed 9 Apr. 2017].