Εισαγωγή

Εξαιτίας της ταχείας ανάπτυξής της και του βαθμού επιρροής που έχει αποκτήσει στην περιφέρειά της, την Ασία, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έχει τραβήξει την προσοχή των υπόλοιπων κρατών και των μελετητών της διεθνούς πολιτικής, και δικαίως θεωρείται ως η ανερχόμενη περιφερειακή ηγεμονική δύναμη. Σήμερα, είναι η 2^η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως, ακολουθώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.), με τις οποίες βρίσκεται σε εμπορικό πόλεμο τους τελευταίους μήνες. Μάλιστα, παρά το χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης του Α.Ε.Π. (6.6%) που σημείωσε για πρώτη φορά μετά από το 2009, παραμένει στη 2^η θέση, με προοπτικές ανέλιξης στην 1^η – γεγονός που δυσανασχετεί τους Αμερικανούς.

Κίνα και Νοτιοανατολική Ασία

Η ανάδειξη της Κίνας ως οικονομικής δύναμης, τα τελευταία χρόνια, μπορεί να αποδοθεί στις ενέργειες στις οποίες αυτή προέβη, ειδικά από την περίοδο της κρίσης το 2007-2008. Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο αυτή, η Κίνα εκμεταλλεύτηκε τις συνέπειές της στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, προσπαθώντας να τονώσει τις οικονομίες των χωρών της περιοχής αυτής. Ένας τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου ήταν η αύξηση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (Α.Ξ.Ε.), καθώς και οι υπογραφές προνομιακών οικονομικών συμφωνιών με τις χώρες αυτές. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και τα αντίστοιχα κίνητρα, ώστε να διευκολυνθεί και να ενθαρρυνθεί το εμπόριο. Εν μέσω οικονομικής κρίσης, οι πληγείσες χώρες αντιμετώπισαν την Κίνα ως ένα προσιτό μέρος, και αρωγό για να τις βοηθήσει να ξεπεράσουν τις συνέπειες της κρίσης. Με αυτόν, όμως, τον τρόπο δημιουργήθηκε ένα καθεστώς εξάρτησης ανάμεσα στις συγκεκριμένες χώρες και την Κίνα, αυξάνοντας έτσι την επιρροή της σε αυτές.

Σταδιακά, λοιπόν, η Κίνα κατέστη περιφερειακή ηγεμονική δύναμη, καθώς οι οικονομικές δυνατότητες που προσέφερε στις ασιατικές νοτιοανατολικές οικονομίες ήταν περισσότερες από άλλες χώρες που αξίωναν ηγεμονικές τάσεις στην ίδια περιοχή. Συγκεκριμένα, από την περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αναφέρθηκε πως οι Κινέζοι αύξησαν τις επενδύσεις τους στην περιοχή. Οι επενδυτικές ροές αυξήθηκαν από 3% σε 10%, με τις κυριότερες να γίνονται στον κλάδο των μεταποιήσεων των χωρών της ASEAN (Association of Southeast Asian Nations), και οι οποίες αυξάνονται όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου.

Ειδικά σε ό,τι αφορά την ASEAN, η Κίνα προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση της στη Νοτιοανατολική Ασία μέσω της σχέση της με αυτήν, την οποία αντιμετωπίζει ως έναν από τους σημαντικότερούς της οικονομικούς εταίρους. Υπολογίζεται, μάλιστα, πως η Ένωση αυτή θα αντικαταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως το μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Κίνας, μέσω της εφαρμογής της Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου Κίνας-ASEAN που τέθηκε σε εφαρμογή το 2010.

Άλλο ένα γεγονός που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επέκταση της Κίνας από τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ της Κίνας και των Η.Π.Α. – των δυο μεγαλύτερων παικτών της παγκόσμιας οικονομίας. Έχει παρατηρηθεί, ιδίως μετά την κορύφωση του πολέμου, πως κινεζικές επιχειρήσεις –και δη οι βιομηχανίες– μεταφέρουν τις παραγωγικές τους μονάδες εκτός των συνόρων της Κίνας προς τη Νοτιοανατολική Ασία, προκειμένου να μην τους επιβληθούν οι αμερικάνικοι δασμοί.

Επιπλέον, η επεκτατική πολιτική της Κίνας σε οικονομικό επίπεδο καθίσταται αρκετά εμφανής από την Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος» (“Belt and Road Initiative”), η οποία αποτελεί μια πρωτοβουλία του Κινέζου Προέδρου, Xi Jinping, να ενώσει την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική. Αυτή περιλαμβάνει κάποιους δρόμους, εκ των οποίων οι δυο σημαντικότεροι είναι: ένας που ξεκινάει από το Πεκίνο και καταλήγει στην Ευρώπη, περνώντας από την περιοχή της Ευρασίας, και συνιστώντας την «Οικονομική Ζώνη του Δρόμου του Μεταξιού», και ένας που συνδέει την Κίνα με χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, τις Χώρες του Κόλπου, και τελικά με την Ευρώπη, αποτελώντας το «Νέο Θαλάσσιο Δρόμο του Μεταξιού». Με αυτήν την πρωτοβουλία, οι Κινέζοι αποσκοπούν να διευκολύνουν τις μεταφορές και το εμπόριο μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών, να αυξήσουν τις επενδύσεις, και να ενισχύσουν την ανάπτυξη στις συγκεκριμένες περιοχές.

Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν κράτη που βλέπουν με δυσπιστία όλο αυτό το εγχείρημα περί της Πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» της Κίνας. Ειδικότερα, κάνουν λόγο για μια διπλωματία «παγίδα χρέους» (debt trap diplomacy), όπου μια χώρα πείθει την άλλη να δεχτεί μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, με προϋποθέσεις αποπληρωμής που είναι προς όφελος του δανειστή. Επομένως, στην προκείμενη περίπτωση, οι συμμετέχουσες χώρες στην κινεζική πρωτοβουλία δανείζονται από την Κίνα, για να κατασκευαστούν κυρίως οι κατάλληλες υποδομές για την εφαρμογή της – όπως έκαναν, για παράδειγμα, το Λάος, οι Φιλιππίνες και, πιο πρόσφατα, η Μιανμάρ, η οποία δέχτηκε 10 δισ. αμερικανικά δολάρια. Ο κίνδυνος, ωστόσο, δεν υποθάλπει στη λήψη του δανείου, αλλά στην αδυναμία αποπληρωμής του, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για περισσότερη προσοχή στη λήψη τέτοιων αποφάσεων, ώστε να μην τεθεί η εκάστοτε εθνική οικονομία σε κίνδυνο.

Πηγές:

1. Πολυμέρου, Ν. (2017). Η Κίνα ως ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη: Περιπτωσιολογική Ανάλυση κινεζικής υψηλής στρατηγικής στην Ανατολική Σινική Θάλασσα. σ. 7-8 & 17-19. http://dione.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/unipi/10984/Polimerou_Nikolaos.pdf?sequence=1
2. Ariffin, E. (2018). Will the Belt and Road Initiative put the region in a debt trap. https://theaseanpost.com/article/will-belt-and-road-initiative-put-region-debt-trap
3. Basu Das, S. (2018). Do the economic ties between ASEAN and China affect their strategic partnership? https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/[email protected]
4. Business Dictionary. (2018). Debt Trap. http://www.businessdictionary.com/definition/Debt-Trap.html
5. Chazan, Y. (2018). A possible upside to the US-China Trade War. https://thediplomat.com/2018/11/a-possible-upside-to-the-us-china-trade-war/
6. Hutt, D. (2018). Does China really dominate Southeast Asia? http://www.atimes.com/article/does-china-really-dominate-southeast-asia/
7. Kommenda, N. & Kuo, L. (2018). What is China’s Belt and Road Initiative? https://www.theguardian.com/cities/ng-interactive/2018/jul/30/what-china-belt-road-initiative-silk-road-explainer
8. Li, X. & Yongke, L. (2017). The Belt and Road Initiative and China’s Southeast Asia Diplomacy. https://thediplomat.com/2017/11/the-belt-and-road-initiative-and-chinas-southeast-asia-diplomacy/
9. Trading Economics. (2018). China GDP Annual Growth Rate. https://tradingeconomics.com/china/gdp-growth-annual
10. World Bank. (2018). Belt and Road Initiative. https://www.worldbank.org/en/topic/regional-integration/brief/belt-and-road-initiative