«Elliott, οι επιτελάρχες μας είναι πεπεισμένοι για ένα πράγμα. Ο τρόπος για να σκοτωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι Γερμανοί, με την μικρότερη δυνατή απώλεια αμερικανών στρατιωτών, είναι να κάνουμε μία μεγάλη εισβολή και να τους χτυπήσουμε με ότι έχουμε. Μου φαίνεται λογικό. Φαίνεται λογικό στον θείο Joe. {…} Αυτό είναι όλο. {…} Το πρόβλημα είναι ότι ο Πρωθυπουργός (Churchill), σκέφτεται υπερβολικά την μετά-πολεμική κατάσταση και το που θα βρίσκεται η Αγγλία. Φοβάται να αφήσει τους Ρώσους να ισχυροποιηθούν υπερβολικά. Ίσως οι Ρώσοι να ισχυροποιηθούν στην Ευρώπη. Το εάν αυτό είναι κακό, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Το μοναδικό πράγμα για το οποίο είμαι σίγουρος είναι αυτό: Αν ο τρόπος να σωθούν αμερικανικές ζωές, ο τρόπος να κερδηθεί όσο το δυνατόν συντομότερα ο πόλεμος είναι να πάμε από τα δυτικά και μόνο από τα δυτικά, χωρίς να σπαταλήσουμε ζωές, αποβατικά σκάφη και άνδρες στα βαλκανικά βουνά, και οι επιτελάρχες μας είναι πεπεισμένοι ότι αυτός είναι ο τρόπος, τότε αυτό είναι!»

Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Πρόεδρο Roosevelt και αποτελούν απόσπασμα από μια συζήτηση που είχε με τον γιό του στην Τεχεράνη. Αποτελούν παράλληλα ιστορικό πειστήριο για τα καταστροφικά αποτελέσματα που επιφέρουν, τόσο άμεσα όσο και σε βάθος χρόνου, οι βεβιασμένες και μονοδιάστατες πολιτικές αποφάσεις για την χρήση στρατιωτικής ισχύος αλλά και η αποτυχία/ανικανότητα διάκρισης της διαφοράς ανάμεσα στην πολιτική και την στρατιωτική νίκη.

Η Απόβαση της Νορμανδίας

Στις 6 Ιουνίου του 1944, πραγματοποιήθηκε μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιχειρήσεις όλων των εποχών, η Απόβαση της Νορμανδίας. Οι Συμμαχικές Δυνάμεις (με κύριο σώμα τις αμερικανικές) αποβιβάζονται στις Νορμανδικές ακτές δημιουργώντας το «Δυτικό Μέτωπο» που ζητούσε επιτακτικά ο Στάλιν. Περίπου 160,000 άνδρες κατακλύζουν τις γαλλικές παραλίες και βρίσκουν απέναντί τους 55,000 Γερμανούς, οι οποίοι δεν ήταν πλήρως προετοιμασμένοι για να αποκρούσουν μια τέτοια επιχείρηση. Πέραν της γερμανικής πεποίθησης ότι η απόβαση εντέλει θα λάμβανε χώρα στο Port de Calais, οι Γερμανικές δυνάμεις ήταν ανεπαρκής ώστε να καλύψουν αποτελεσματικά το σύνολο των ακτών καθώς υστερούσαν τόσο αριθμητικά όσο και σε μέσα και εφοδιασμό.

Οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν σε 5 ακτές*:

• Η 4^η Μεραρχία ΗΠΑ στην παραλία Utah, όπου συνάντησε μέτρια αντίσταση και κατάφερε να προωθηθεί σύντομα σε βάθος 10 χιλιομέτρων αποκτώντας επαφή με την 101 Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, που είχε προσγειωθεί πίσω από τις γερμανικές γραμμές την προηγούμενη.
• Οι 1^η και 29^η Μεραρχίες ΗΠΑ στην παραλία Omaha όπου και συνάντησαν σθεναρή αντίσταση, καθηλώθηκαν για αρκετές ώρες και υπέφεραν σαρωτικές απώλειες. Στο τέλος της ημέρας, άνοιξαν δρόμο μαχόμενες και υπερκέρασαν τις γερμανικές γραμμές.
• Η 50^η Μεραρχία Πεζικού και η 56^η Ταξιαρχία Πεζικού του Ηνωμένου Βασιλείου στην παραλία Gold όπου συνάντησαν ισχυρή αντίσταση αλλά κατάφεραν να προωθηθούν.
• Η 3^η Βρετανική Μεραρχία πεζικού στην παραλία Sword όπου δεν συνάντησε σημαντική αντίσταση.
• Η 3^η Καναδική Μεραρχία συνοδευόμενη από Βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις στην παραλία Juno, όπου συνάντησε ισχυρή αντίσταση αλλά στο τέλος της ημέρας προωθήθηκε σε βάθος 11 χιλιομέτρων.

Οι Συμμαχικές Δυνάμεις δεν απωθήθηκαν σε καμία ακτή και δημιούργησαν ισχυρά προγεφυρώματα κατά μήκος της παραλιακής οδού. Η γερμανική απάντηση ήταν συγκεχυμένη και καμία από τις βεβιασμένες αντεπιθέσεις που ακολούθησαν δεν επέφερε το παραμικρό αποτέλεσμα. Στις 9 Ιουνίου η τύχη του πολέμου φαινόταν πως έχει κριθεί: κάθε πρωτοβουλία βρισκόταν στα χέρια των Συμμάχων.

Στις 12 Ιουνίου, στις Γαλλικές ακτές είχαν αποβιβαστεί συνολικά 326,000 άνδρες με 54,000 οχήματα. Το γερμανικό επιτελείο, έχοντας διακόψει τις αντεπιθέσεις, συγκέντρωνε τις δυνάμεις του (και πιο συγκεκριμένα τα τεθωρακισμένα του) για να ανακόψει την Συμμαχική προέλαση βαθύτερα. Στο μυαλό ωστόσο των πολύπειρων Γερμανών Στρατηγών δεν υπήρχε αμφιβολία ότι η έκβαση του πολέμου ήταν προδιαγεγραμμένη.

Η Διάσκεψη της Τεχεράνης

Η στρατιωτική εικόνα της 12^ης Ιουνίου ήταν αποτέλεσμα της Διάσκεψης της Τεχεράνης, που είχε πραγματοποιηθεί την 1^η Δεκεμβρίου του 1943. Σε εκείνη την διάσκεψη, που αποτελούσε το πρελούδιο της Συνθήκης της Γιάλτας, είχε αποφασιστεί μεταξύ άλλων η πραγματοποίηση της επιχείρησης Overlord, όπως ήταν η κωδική ονομασία της Απόβασης της Νορμανδίας. Στην Ιρανική πρωτεύουσα επίσης καλλιεργήθηκε και το κλίμα που θα συνόδευε τις Δυνάμεις ως το τέλος του πολέμου. O Roosevelt θεώρησε τον Stalin ως συγχρονότερο και ικανότερο πολιτικό από τον Churchill και αποφάσισε να σχηματίσει μαζί του ένα κοινό μέτωπο με ορίζοντα που κάλυπτε και το μεταπολεμικό status quo. Ο Αμερικανός Πρόεδρος πίστευε (σκέψη που δεν αναθεώρησε ούτε στο μέλλον) πως τα αμερικανικά συμφέροντα δεν έρχονται κατά οποιονδήποτε τρόπο σε σύγκρουση με τα σοβιετικά, ενώ αντιθέτως ο Βρετανός Πρωθυπουργός χαρακτηριζόταν από οξύτατο ιμπεριαλιστικό και αντικομουνιστικό πνεύμα, στοιχεία που τον οδηγούσαν σε λάθος προτάσεις. Μια από αυτές κατά τον Roosevelt, ήταν το σενάριο για απόβαση στα Βαλκάνια, μια βρετανική πρόταση που φωτογράφιζε τις ανησυχίες του Churchill για την μεταπολεμική κατάσταση στην συγκεκριμένη περιοχή, αλλά και τους κινδύνους που εμπερίεχε η Ρωσική επίθεση με προορισμό την Γερμανία, επιχείρηση που θα συνόδευε την εκστρατεία της Νορμανδίας. Ο Αμερικανός Πρόεδρος και η πλειοψηφία του επιτελείου του ήταν αντίθετοι σε κάθε εμπλοκή στην δύσβατη περιοχή των Βαλκανίων και προέκριναν την Νορμανδία, απόφαση που υποστήριζε και ο Στάλιν. Παρά την αντίθετη άποψη του Churchill, τα συμφωνηθέντα της Τεχεράνης άρχισαν να γίνονται πράξη, με το χρόνο και τα γεγονότα να κυλούν υπέρ του Σοβιετικού Ηγέτη.

Η Επιχείρηση Dragoon

Σε στρατιωτικό επίπεδο, στα τέλη του Ιουνίου του 1944 η κατάσταση είχε ως εξής: οι Συμμαχικές Δυνάμεις ήταν εδραιωμένες στην Γαλλία και υπερτερούσαν των γερμανικών τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε μέσα. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι Βρετανοί υποστήριξαν ότι η Επιχείρηση Anvil  που είχε συμφωνηθεί στην Τεχεράνη έπρεπε να εγκαταλειφθεί καθώς δεν είχε πλέον νόημα και έπρεπε να ξεκινήσει η προέλαση προς την καρδιά της Ευρώπης. Η συγκεκριμένη επιχείρηση είχε σχεδιαστεί να πραγματοποιηθεί παράλληλα με την Απόβαση (εντέλει διενεργήθηκε ένα μήνα μετά λόγω έλλειψης πόρων) και είχε ως αντικειμενικό σκοπό την διάσπαση των γερμανικών στρατευμάτων μακριά από το κέντρο της Ευρώπης και την απελευθέρωση της Νότιας Γαλλίας για την συνέχεια της Συμμαχικής εκστρατείας. Οι Βρετανοί διαφωνούσαν και υποστήριζαν στην συνέχιση της δράσης των στρατευμάτων στην Ιταλία με σκοπό την κατάληψη των επωφελών πηγών στο πέρασμα της Λουμπλιάνα, τόσο για την νίκη εντός του 1944 όσο και για την αποφυγή της κατάληψης των σημείων αυτών από τους Σοβιετικούς. Οι Αμερικάνοι διαφώνησαν πλήρως. Τόσο ο Roosevelt όσο και ο Eisenhower δεν ενδιαφερόντουσαν έμειναν προσκολημένοι στο δόγμα της «Τελικής Νίκης» που συνιστούσε την εξόντωση του γερμανικού στρατού σε όλα τα μέτωπα και στα συμφωνηθέντα της Διάσκεψης της Τεχεράνης. Ο Roosvelt προέβαλε two level games θεωρίες σε συνάρτηση με τις επικείμενες εκλογές και την απαραίτητη γι΄αυτές επιτυχία της Overlord και ο Eisenhower δεν φάνηκε ποτέ να κατάλαβε (ακόμα και όταν ήταν υποψήφιος για Πρόεδρος το 1952) την αναγκαιότητα για Συμμαχική κατοχή στην Ευρώπη. Το μόνο που κατάφερε ο Βρετανός Πρωθυπουργός ήταν η μετονομασία της επιχείρησης σε Dragoon.

Σε τακτικό επίπεδο η επιχείρηση ήταν απολύτως επιτυχημένη καθώς σε 4 εβδομάδες η Γαλλία βρισκόταν υπό συμμαχικό έλεγχο. Στις 25 Αυγούστου το Παρίσι απελευθερώθηκε και πλέον ο δρόμος για το Βερολίνο ήταν ανοικτός. Οι Σύμμαχοι στο τέλος του μήνα μετρούσαν στην Ευρώπη 2,052,297 άνδρες, 436,471 οχήματα και 13,891 πολεμικά αεροσκάφη. Οι γερμανικές δυνάμεις υπολογίζονται στο 1,000,000 με αποδεκατισμένα σώματα στρατού, η αναλογία των αρμάτων ήταν 1 προς 20 και ο Γ’ Αεροπορικός Στόλος μετρούσε 573 αεροσκάφη. Ο Eisenhower το μόνο που είχε να κάνει ήταν να καταδιώξει τον διαλυμένο γερμανικό στρατό μέχρι το Βερολίνο.

Η Γιάλτα και η Πορεία προς το Βερολίνο

Στο σημείο αυτό, ο Στρατάρχης Montgomery προτείνει την ευθεία πορεία μέσω του Βελγίου και την είσοδο στο Βερολίνο το Φθινόπωρο του 1944. Με τον τρόπο αυτό θα επαναπροσδιοριζόταν η συμφωνία της Τεχεράνης και οι Σύμμαχοι θα βρίσκονταν σε πλεονεκτική θέση μετά την συνθηκολόγηση της Γερμανίας. Ο Eisenhower όμως είχε και πάλι διαφορετική άποψη. Αδιαφορώντας για της Βρετανικές σκέψεις, σταμάτησε την προέλαση και αποφάσισε να εξοντώσει τα υπολείμματα του γερμανικού στρατού, ακολουθώντας τα στο, λεγόμενο, Εθνικό Οχυρό, στην Δυτική Αυστρία και την Νότια Βαυαρία. Η απόφαση αυτή άφηνε πλέον ολοκληρωτικά την γραμμή Πράγα – Βιέννη – Βερολίνο, οι οποίοι και κατέλαβαν την Αυστριακή πρωτεύουσα στις 13 Απριλίου (είχαν ξεκινήσει την επίθεσή τους στις 12 Ιανουαρίου), την μέρα που οι ηγέτες συναντήθηκαν στην Γιάλτα.

Η Διάσκεψη της Γιάλτας ήταν μια συνέχεια της Τεχεράνης όσο αφορά τα συγκριτικά οφέλη που αποκόμισε η κάθε Μεγάλη Δύναμη. Ο Στάλιν έχοντας πλέον τον στρατό του 100 χιλιόμετρα μακριά από το Βερολίνο και κατά μήκος της Ευρώπης έθετε τους δικούς του όρους τους οποίους ο Roosevelt ήταν πρόθυμος να δεχθεί λόγω του μετώπου της Ιαπωνίας. Η κατάσταση ήταν πλέον δεδομένη, η Σοβιετική Ένωση είχε επεκτείνει τα σύνορα και κυρίως την επιρροή της κατά περίπου 1000 χιλιόμετρα.

Στις 14 Απριλίου ο Eisenhower ενημερώνει πως οι δυνάμεις του δεν θα προσχωρήσουν στην Πράγα, η οποία και καταλαμβάνεται από τους Σοβιετικούς. Ίδια κατάληξη είχε και το Βερολίνο στις 2 Μάιου, με τον πόλεμο να ολοκληρώνεται με μια μεγάλη Συμμαχική στρατιωτική νίκη και μια σαρωτική Σοβιετική πολιτική επικράτηση.

Τα Πολιτικά Αποτελέσματα της Στρατιωτικής Νίκης 

Το παράδειγμα της τελευταίας φάσης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σκιαγραφεί την εξάρτηση της στρατιωτικής ισχύος από την πολιτική βούληση.  Ο πόλεμος αποτελεί το πλέον ακριβό εργαλείο της πολιτικής, το οποίο εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Λόγο του μεγάλου κόστους του, η χρήση των όπλων οφείλει να περιορίζεται στις επιταγές των πολιτικών και όχι των στρατιωτικών επιδιώξεων.

Η αμερικανική ιδέα για την λήξη του πολέμου ήταν κενή. Ο στόχος των ΗΠΑ μετά την Απόβαση ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή του ναζισμού, δηλαδή η ανατροπή της υπάρχουσας εχθρικής κατάστασης. Ο στόχος αυτός στην πορεία εξελίχθηκε σε αυτοσκοπό και περιορίστηκε τραγικά στο πλαίσιο της απαλοιφής της γερμανικής στρατιωτικής στολής. Η δαιμονισμένη αυτή επικέντρωση στην καταστροφή του μέσου (στρατός) και όχι στην δημιουργία των προϋποθέσεων που θα εξαφάνιζαν κάθε πιθανότητα επιστροφής μιας παρόμοιας κατάστασης, έδωσαν την δυνατότητα στην Σοβιετική Ένωση να οικειοποιηθεί την στρατιωτική νίκη των ΗΠΑ και να επιβάλει της δικής της τάξη πραγμάτων. Η Ευρώπη είχε απαλλαγεί πλέον από τον ναζισμό και είχε αντικατασταθεί από την Σοβιετική πραγματικότητα, ένα γεγονός που καθόρισε το παγκόσμιο σύστημα μέχρις τις αρχές της δεκαετίας του 90, με προεκτάσεις ως σήμερα.

Οι ΗΠΑ το 1945 κέρδισαν ένα στρατιωτικό πόλεμο και έχασαν μια πολιτική μάχη. Το γεγονός αυτό, τονίζει την ανάγκη για χρήση της στρατιωτικής ισχύος μόνο προς όφελος της πολιτικής καθώς σε αντίθετη περίπτωση, το κράτος που αδυνατεί να διαχωρίσει την σημασία της κάθε δύναμης καταλήγει να έχει πετύχει μια νίκη χωρίς αντίκρισμα και να έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα νέο πόλεμο, που θα κληθεί να ξανακερδίσει.

• Οι Αποφασιστικές Μάχες που Διαμόρφωσαν τον Κόσμο, J.F.C Fuller, (μετ. Κ. Κολιόπουλος), Εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα, 2008
• https://history.state.gov/milestones/1937-1945/tehran-conf
• http://www.combinedops.com/Overlord.htm
• http://militaryhistory.about.com/od/worldwarii/p/World-War-Ii-Operation-Dragoon.htm
• https://history.state.gov/milestones/1937-1945/yalta-conf
• http://www.u-s-history.com/pages/h1772.html
• http://www.historylearningsite.co.uk/world-war-two/world-war-two-in-western-europe/operation-anvil/