Στις 24 Νοεμβρίου 2017 η υφήλιος πάγωσε μπροστά στην είδηση ότι πάνω από 300 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους στο τέμενος Al-Rawda στο Βόρειο Σινά της Αιγύπτου, την ώρα που βρίσκονταν εντός του τεμένους για την προσευχή της Παρασκευής, της ιερής ημέρας των μουσουλμάνων. Πέρα από τους νεκρούς, πάνω από 100 άνθρωποι τραυματίστηκαν, κάνοντας την επίθεση αυτή την πλέον φονική τρομοκρατική ενέργεια σε αιγυπτιακό έδαφος, καθώς και τη δεύτερη πιο φονική στα εδάφη της Αφρικής -μετά τους βομβαρδισμούς στην πρωτεύουσα της Σομαλίας τον Οκτώβριο αυτού του έτους, με πάνω από 350 νεκρούς-, και εντάσσοντάς την δυστυχώς σε μια από τις δέκα πρώτες θέσεις της ματωμένης λίστας με τις τρομοκρατικές επιθέσεις με τα περισσότερα θύματα παγκοσμίως. Καμία τρομοκρατική οργάνωση δεν έχει λάβει ευθύνη μέχρι στιγμής, όμως μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, αλλά και εκείνων που επιβίωσαν της επίθεσης, καταδεικνύουν ως υπεύθυνο τον ISIS – και, πιο συγκεκριμένα, το παρακλάδι αυτού στο Σινά (Wilayat Sinai).

Το ιστορικό

Η επίθεση στο τέμενος ήταν προσχεδιασμένη και καλά οργανωμένη από τους τρομοκράτες. Το χρονικό της επίθεσης έχει ως εξής. Κατά τη διάρκεια της μεσημεριανής προσευχής της Παρασκευής 24 Νοεμβρίου, και ενώ το τζαμί Al-Rawda ήταν κατάμεστο από πιστούς, πραγματοποιείται έκρηξη -πιθανώς από βομβιστή αυτοκτονίας- η οποία ωθεί τους παρευρισκομένους να εξέλθουν άμεσα από τον χώρο προσευχής. Μπορεί, βέβαια, οι προσκυνητές να ανέμεναν ότι η έξοδος από το τέμενος θα σηματοδοτούσε τη σωτηρία τους από τους τρομοκράτες, ωστόσο η πραγματικότητα τους διέψευσε. Καθώς εξέρχονταν από τα συντρίμμια του τεμένους, ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με 25-30 τρομοκράτες οι οποίοι, οπλισμένοι με αυτόματα όπλα και χειροβομβίδες, και με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους, άνοιξαν πυρ σκορπίζοντας τον θάνατο όχι μόνο σε εκείνους που έβγαιναν από το τζαμί, αλλά και σε άλλους παρευρισκόμενους, αδιακρίτως. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν ότι οι τζιχαντιστές εξήλθαν από τετρακίνητα οχήματα, καθώς και ότι έφεραν μαζί τους τη σημαία του Ισλαμικού Κράτους. Η επίθεση, ωστόσο, δεν τελείωσε εκεί. Κατά την προσπάθεια διακομιδής των τραυματιών στα νοσοκομεία της γείτονος πόλης El Arish, καθώς και άλλων κοντινών πόλεων, οι τρομοκράτες έβαλλαν συνεχώς τα ασθενοφόρα από προκεχωρημένα σημεία ενέδρας, καίγοντάς τα, και κάνοντας αδύνατη τη λύτρωση των θυμάτων. Η στάση αυτή των επιτιθεμένων έδειξε για μια φορά ακόμη ότι για εκείνους οι τιθέμενοι κανόνες, αλλά και οι ανθρώπινες ζωές δεν αξίζουν τίποτα, καθώς η επίθεση σε υγειονομικές εγκαταστάσεις, ασθενοφόρα και άλλους χώρους διακομιδής και περίθαλψης ασθενών και τραυματιών είναι απαγορευμένη από το διεθνές εθιμικό δίκαιο, αλλά και από την 4η Συνθήκη της Γενεύης του 1949. Τα τοπικά ΜΜΕ αναφέρουν, επίσης, ότι οι τζιχαντιστές είχαν φτιάξει πρόχειρα οδοφράγματα για να καθυστερήσουν την άφιξη σωστικών μέσων, αυξάνοντας συνεχώς τον αριθμό των νεκρών. Αυτό το ιστορικό το επιβεβαίωσε κατόπιν ανακρίσεων και ο Γενικός Εισαγγελέας της Αιγύπτου, Nabil Sadek.

Επισκόπηση της ισλαμικής τρομοκρατίας στις ισλαμικές χώρες: Λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου τεμένους

Το πλέον παράδοξο σε αυτή την επίθεση είναι ότι προήλθε από Ισλαμιστές-τρομοκράτες, και στράφηκε κατά Ισλαμιστών-στόχων. Για ποιο λόγο να στρέφονται φονταμενταλιστές μουσουλμάνοι κατά ομοθρήσκων τους, αφού κυριότερος στόχος τους είναι -όπως διακηρύσσουν- η εξάπλωση του Κορανίου μέσω του Τζιχάντ; Η απάντηση στη συγκεκριμένη περίπτωση απαιτεί εμβάθυνση. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, αν εξαιρεθούν οι μεγάλες τρομοκρατικές ενέργειες στην Ευρώπη και στην Αμερική (11η Σεπτεμβρίου, επιθέσεις στο μετρό του Λονδίνου, επιθέσεις στη Μαδρίτη, στο Παρίσι, στη Νίκαια, στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες και, πιο πρόσφατα, στο Manchester), οι περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις συμβαίνουν επί εδάφους ισλαμικών κρατών – όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν, το Ιράν, ο Νίγηρας, η Αίγυπτος, η Σομαλία και η Υεμένη. Οι λόγοι είναι πολλοί και διαφορετικοί. Για το ISIS, του οποίου η ιδεολογία βασίζεται στον υπερσυντηρητικό Ουαχαμπισμό του σουνιτικού Ισλάμ, οι Σιίτες μουσουλμάνοι του Ιράν, του Ιράκ και του Αφγανιστάν είναι αιρετικοί – δηλαδή, όχι μουσουλμάνοι. Επομένως, στα μάτια των τρομοκρατών του Daesh, το Τζιχάντ πρέπει να στραφεί κατά των αιρετικών – όπως και κατά των χριστιανών και των Εβραίων. Άλλωστε, τα εδάφη του Ιράκ είναι τα εδάφη από τα οποία το Ισλαμικό Κράτος ξεκίνησε, και τα μέλη του αισθάνονται ότι με τις τρομοκρατικές επιθέσεις υπερασπίζονται τις περιοχές που έχουν κατακτήσει. Στην υποσαχάρια Αφρική, κυρίαρχη της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι η Boko Haram -σουνιτικών, επίσης, πεποιθήσεων-, η οποία έγινε γνωστή με την απαγωγή 276 μαθητριών από τη Νιγηρία, το 2014.

Γιατί επιλέχθηκε, όμως, συγκεκριμένα το τέμενος Al-Rawda; Η τοποθεσία του -δηλαδή, η περιοχή του Όρους Σινά- είναι μια περιοχή με μακρά ιστορία στις επιθέσεις, κυρίως λόγω των διενέξεων της Αιγύπτου με το Ισραήλ. Επιπλέον, η Αίγυπτος έχει αποτελέσει άρδην αντικείμενο τρομοκρατικών ενεργειών οι οποίες, όμως, στρέφονταν κυρίως κατά των κοπτικών χριστιανικών εκκλησιών της χώρας. Αυτή τη φορά τα αίτια της επίθεσης είναι διαφορετικά, και δεν έχουν να κάνουν με την αντιπαλότητα της Αιγύπτου με το Ισραήλ. Το τέμενος αυτό ήταν χώρος προσευχής Σουφιστών, οι οποίοι θεωρούνται αιρετικοί από το Ισλαμικό Κράτος – όπως και οι Σιίτες. Μάλιστα, το τζαμί αυτό θεωρείται ότι είναι ο τόπος γέννησης του Sheikh Eid al-Jariri – μια ηγετική μορφή του Σουφισμού στο Σινά. Ο Σουφισμός, ωστόσο, δεν προσδιορίζεται ως ισλαμικό δόγμα, αλλά κινείται τόσο στο σουνιτικό όσο και στο σιιτικό Ισλάμ. Οι Σουφιστές πιστεύουν στον μυστικισμό, στον ασκητισμό και στον πνευματισμό, καθώς και στο ότι μόνο μέσω της εξερεύνησης της ψυχής και της ενδοσκόπησης μπορεί ο άνθρωπος να φτάσει κοντά στον Αλλάχ. Η αλήθεια είναι ότι οι Σουφιστές καταδιώκονται σε όλον τον ισλαμικό κόσμο για τις πεποιθήσεις τους, καθώς πιστεύουν σε κάποιου είδους “αγίους” (Wali) – κάτι που στα μάτια των υπολοίπων μουσουλμάνων τους κάνει να φαντάζουν πολυθεϊστές. Καμία, όμως, από τις καταδιώξεις των Σουφιστών δεν είχε τόσο τραγική κατάληξη όσο η επίθεση στο Al-Rawda.

Η απάντηση της Αιγύπτου και της διεθνούς κοινότητας

Η επίθεση αυτή προφανώς ήταν μια πληγή για τη διεθνή εικόνα της Αιγύπτου, η οποία προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης, και να επανέλθει στη σταθερότητα. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Mubarak το 2011, το σουνιτικό Ισλάμ επικράτησε στην Αίγυπτο μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας – μια πολιτική οντότητα συντηρητικών αντιλήψεων. Μάλιστα, ο τέως Πρόεδρος της χώρας, Mohamed Morsi, προερχόταν από την Αδελφότητα. Η υπερβολική χρήση του στρατού, ωστόσο, από την κυβέρνηση Morsi, όπως και ο υπερσυντηρητισμός της, οδήγησαν σε μαζικές διαδηλώσεις στο Κάιρο και, τελικά, στην πτώση της Αδελφότητας και σε περιορισμό των ταραχών. Μετά από μια εμπνευσμένη από την Αδελφότητα επίθεση στη Mansoura το 2013, αυτή διαλύθηκε με εντολή δικαστηρίου, και ανακηρύχθηκε από την Αίγυπτο ως τρομοκρατική οργάνωση. Η ανάμειξη της θρησκείας στην πολιτική της Αιγύπτου είχε αποσταθεροποιήσει την περιοχή, και οι προσπάθειες της τοπικής κυβέρνησης να αποδυναμώσουν το βαθύ Ισλάμ προκάλεσαν την οργή ορισμένων ακραίων πυρήνων, οδηγώντας σε αιματηρές επιθέσεις, όπως αυτή που εξετάζεται επί του παρόντος.

Ο νυν Πρόεδρος της Αιγύπτου και πρώην αξιωματικός των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων, Abdel Fattah el-Sisi, δήλωσε σε συνέντευξη τύπου τη μέρα της επιθέσεως ότι θα απαντήσει με βία σε αυτή την προσπάθεια κατακρήμνισης της ενότητας στην περιοχή, και διέταξε αεροπορικές επιδρομές σε ορεινές περιοχές του Σινά, όπου πιθανώς κρύβονται τρομοκράτες ενώ, ταυτόχρονα, κήρυξε τη χώρα σε τριήμερο πένθος και σε κατάσταση ανάγκης. Επίσης, έδωσε στις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις τρεις μήνες για να κάνουν το Σινά ξανά ασφαλές. Η διεθνής κοινότητα απάντησε επίσης ταχύτατα, καταδικάζοντας το γεγονός. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο Γενικός Γραμματέας του NATO, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και δεκάδες εκπρόσωποι κρατών εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους για τις ζωές που χάθηκαν, αλλά και τον φόβο τους για την καλπάζουσα εξάπλωση της τρομοκρατίας. Μάλιστα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, με αφορμή την επίθεση αυτή τόνισε ξανά μέσω των social media την ανάγκη απαγόρευσης εισόδου σε πιθανούς τρομοκράτες στα εδάφη των ΗΠΑ, αλλά και την ανάγκη κατασκευής του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό – κάτι που είχε υποσχεθεί προεκλογικά για τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης. Ο πλανητάρχης, επίσης, με άλλη ανάρτησή του σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης αναφορικά με την επίθεση στο Al-Rwada, εξέφρασε τη βούλησή του για εξάλειψη της τρομοκρατίας με στρατιωτική επέμβαση.

Εν κατακλείδι, η τρομοκρατική αυτή ενέργεια αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη διεθνή σταθερότητα και ασφάλεια, αφού ο αριθμός των νεκρών εξ αυτής, η οργάνωσή της, αλλά και ο βαρύς οπλισμός που έφεραν οι τρομοκράτες, απέδειξαν ότι ο κίνδυνος που λέγεται Ισλαμικό Κράτος γίνεται ολοένα και δριμύτερος ανά την υφήλιο, παρά τις νίκες που σημειώθηκαν επί του Daesh κατά τον τελευταίο καιρό – όπως, για παράδειγμα, η ανακατάληψη της Μοσούλης. Επιπλέον, η ραγδαία αύξηση της τρομοκρατίας έχει οδηγήσει τον κόσμο στο να χτίζει τείχη αντί για γέφυρες, και να απομονώνεται – με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιτυχία του Αμερικανού Προέδρου Trump να περάσει το νομοσχέδιο για την απαγόρευση μετανάστευσης πολιτών από έξι μουσουλμανικές χώρες προς τις ΗΠΑ (πιο συγκεκριμένα, από τη Λιβύη, τη Συρία, το Ιράν, την Υεμένη, τη Σομαλία και το Chad) μόλις 10 μέρες μετά τη φονική επίθεση στο αιγυπτιακό τέμενος. Είναι, επομένως, εμφανές ότι, αν δεν υπάρξει μια οργανωμένη αντίδραση κατά της τρομοκρατίας, κατά του σκοταδισμού και του ισλαμικού φονταμενταλισμού, θα χαθούν και άλλες αθώες ψυχές σαν και αυτές που χάθηκαν στο Al-Rwada, αλλά θα χαθεί και το κλίμα ειρηνικής επικοινωνίας του ισλαμικού κόσμου με τη Δύση.

Πηγές:

1. Specia, M. (2017). Who Are Sufi Muslims and Why Do Some Extremists Hate Them?. https://www.nytimes.com/2017/11/24/world/middleeast/sufi-muslim-explainer.html
2. Ward, A. (2017). The terrorist attack against Sufi Muslims in Egypt, explained. https://www.vox.com/2017/11/28/16704438/egypt-mosque-terror-attack-sufism-isis
3. Youssef, A. (2017). Egyptian warplanes strike ‘terrorist’ targets after mosque attack kills 305. https://www.theguardian.com/world/2017/nov/24/egypt-mosque-attack-kills-dozens-reports
4. Tharoor, I. (2017). What Trump ought to learn from a terrorist attack in Egypt. https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/11/27/what-trump-ought-to-learn-from-a-terror-attack-in-egypt/?utm_term=.eee4651dabdb
5. BBC News. (2017). Egypt attack: President Sisi pledges forceful response. http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42118994
6. Al Kadhi, A. (2017). Over 300 people died in the horrific terror attack in Egypt. They deserve to be mourned, not used as political fodder. http://www.independent.co.uk/voices/egypt-terror-attack-sufi-muslims-oxford-circus-donald-trump-islamophobia-a8075471.html
7. Walsh και Youssef, (2017). Militants Kill 305 at Sufi Mosque in Egypt’s Deadliest Terrorist Attack https://www.nytimes.com/2017/11/24/world/middleeast/mosque-attack-egypt.html
8. Smith-Park, Laura. (2017). Egypt hunts for killers after mosque attack leaves at least 235 dead .http://edition.cnn.com/2017/11/24/africa/egypt-sinai-mosque-attack/index.html
9. Youssef, N. (2017). Motives in Egypt’s Deadliest Terrorist Attack: Religion and Revenge. https://www.nytimes.com/2017/12/01/world/middleeast/egypt-sinai-mosque-attack.html
10. Sawe, B. (2017). Worst Terrorist Attacks In World History. http://www.worldatlas.com/articles/worst-terrorist-attacks-in-history.html
11. Melby et al. (2017). New Ban, Same Story: Trump’s Immigration Ban Excludes Countries With Business Ties. https://www.bloomberg.com/graphics/2017-trump-second-immigration-ban-conflict-of-interest/
12. Kirkpatrick, D. (2013). Egyptian Court Shuts Down the Muslim Brotherhood and Seizes Its Assets. http://www.nytimes.com/2013/09/24/world/middleeast/egyptian-court-bans-muslim-brotherhood.html?_r=0
13. El Rashidi, Y. (2013). Egypt: The rule of the Brotherhood. http://www.nybooks.com/articles/2013/02/07/egypt-rule-brotherhood/?pagination=false
14. International Committee of the Red Cross. (n.d). Convention (IV) relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. Geneva, 12 August 1949. https://ihl-databases.icrc.org/ihl/INTRO/380