Στις 8 Απριλίου 2018 η διεθνής πολιτική σκηνή, έχοντας στραμμένο το βλέμμα της στις ουγγρικές εκλογές, παρακολούθησε με μεγάλο ενδιαφέρον τη συντριπτική νίκη του Viktor Orbán. Ο λαός της Ουγγαρίας κλήθηκε να σκιαγραφήσει το πολιτικό μέλλον της χώρας, εξασφαλίζοντας στον 54χρονο Orbán την πρωθυπουργική καρέκλα για τρίτη φορά. Τα εκλογικά αποτελέσματα χαιρετήθηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση από τους Ευρωπαίους εθνικιστές, καθότι είναι γνωστή η ευρωσκεπτικιστική και αντι-προσφυγική ατζέντα του κόμματος του Orbán, “Fidesz” (BBC News, 2018).

Το παρασκήνιο

Στις 25 Φεβρουαρίου 2018 το κυβερνών κόμμα Fidesz επλήγη από μια -κατά γενική ομολογία- απροσδόκητη ήττα σε επίπεδο τοπικών εκλογών. Η ουγγρική πόλη Hódmezővásárhely υπήρξε ανέκαθεν επικράτεια του Orbán, καθώς από το 1990 διοικούταν από δημάρχους που ανήκαν στον ιδεολογικό και πολιτικό σχηματισμό Fidesz (Al Jazeera, 2018). Αναντίρρητα, η συμμετοχή στις εκλογές αυτές ήταν υψηλότερη απ’ ό,τι σε εκείνες του 2014, αγγίζοντας το ποσοστό του 62,4% (CNN Greece). Ο ανεξάρτητος υποψήφιος Péter Márki-Zay κατάφερε να λάβει το 57% των ψήφων, θέτοντας εκτός συναγωνισμού τον Zoltán Hegedűs -υποψήφιο του Fidesz-, ο οποίος συγκέντρωσε το 41% της προτίμησης των ψηφοφόρων (Al Jazeera, 2018). Η ήττα του Hegedűs αποτέλεσε τη θρυαλλίδα μιας σειράς εκτιμήσεων οι οποίες διέβλεπαν το αποτέλεσμα ως το επερχόμενο πολιτικό τέλος του Orbán στις εκλογές του Απριλίου. Πιο συγκεκριμένα, ο πολιτικός αναλυτής Robert Laszlo ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “(το αποτέλεσμα) δείχνει ότι το Fidesz μπορεί να νικηθεί ακόμη και σ’ ένα μέρος όπως αυτό, και το αποτέλεσμα μπορεί να αφυπνίσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης, να τα κινητοποιήσει, να τα βάλει να ξανασκεφτούν τις στρατηγικές τους” (CNN Greece, 2018). Μάλιστα, ο ίδιος ο Péter Márki-Zay δήλωσε ότι η νίκη του “έδωσε ελπίδα όχι μόνο στους ντόπιους, αλλά σε ολόκληρη τη χώρα. Την ελπίδα ότι, παρά τα ψέματα, το Fidesz μπορεί να νικηθεί”, ενώ υπογράμμισε πως “υπάρχει διάθεση για αλλαγή καθεστώτος στη χώρα” (The New York Times, 2018).

Εντούτοις, παρά το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών στην πόλη Hódmezővásárhely, το Fidesz απέβλεπε στην επανάκτηση των 2/3 της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που έχασε μόλις λίγα χρόνια πριν (Politico, 2018). Χαρακτηριστικό είναι, άλλωστε, πως το εθνικιστικό αίσθημα του κόμματος, σε συνδυασμό με την προσφυγική κρίση των τελευταίων ετών και το φαινόμενο έξαρσης της υποστήριξης ακροδεξιών κυβερνήσεων στην Ευρώπη, καθιστά το κόμμα του Orbán ισχυρό πιόνι στην πολιτική σκακιέρα της Ουγγαρίας. Τί ακριβώς, όμως, πρεσβεύει το κυβερνών κόμμα;

Το Fidesz ιδρύεται το 1988 υπό τη μορφή μιας ομάδας νέων που στήριζαν τα φιλελεύθερα ιδεώδη ενώ, στη συνέχεια, μετατράπηκε σε πολιτικό κόμμα υπό την ηγεσία του Viktor Orbán. Ο πυρήνας της εκλογικής ατζέντας του κόμματος περιστρεφόταν γύρω από την αντίθεση στον εθνικισμό και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών (The New York Times, 2018). Ακολουθώντας, ωστόσο, το παράδειγμα της πλειοψηφίας των πολιτικών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, ο Orbán έχασε το ενδιαφέρον του για τη φιλελεύθερη δημοκρατική ατζέντα. Μάλιστα, όπως πολύ χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο Τσέχος πολιτικός αναλυτής Jiří Pehe, “η δημοκρατία αποδείχθηκε ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα για να κυριαρχήσει σε αυτή τη γενιά πολιτικών” (The New York Times, 2018). Σήμερα, η μετατόπιση του Fidesz προς τα δεξιά έχει λάβει κολοσσιαίες διαστάσεις, ενώ οι αυταρχικές τάσεις του Orbán αποτελούν πλέον κοινή παραδοχή. Ο ευρωσκεπτικιστής ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος αυτοπαρουσιάζεται ως πολέμιος της περαιτέρω ενσωμάτωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, υπογράμμισε την επιθυμία του να παύσει τη μετανάστευση στη χώρα του. Ενδεικτικό, άλλωστε, είναι ότι το 2015, σε μια προσπάθεια να μειώσει τα ποσοστά μετανάστευσης, έχτισε ένα τείχος στα σύνορά της Ουγγαρίας με την Κροατία και τη Σερβία (BBC News, 2018). Χαρακτηριστική του εθνικιστικού φρονήματος του Fidesz είναι η δήλωση του πολιτικού επιστήμονα Péter Krekó ότι “από την προσφυγική κρίση (το κόμμα) έχει γίνει πολύ πιο ριζοσπαστικό και προκατειλημμένο απ’ ό,τι ήταν στο παρελθόν” (Al Jazeera, 2017).

Αποτελέσματα εκλογών

Έτσι, λοιπόν, στις 8 Απριλίου, και παρά τις έρευνες που είναι σε εξέλιξη από τους Ούγγρους εισαγγελείς όσον αφορά σε σειρά έργων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ελέγχονται από συγγενικό πρόσωπο του Orbán (Reuters, 2018), το κόμμα του τελευταίου, Fidesz, απέσπασε το 48,8% της προτίμησης του εκλογικού σώματος, συγκεντρώνοντας 133 από τις 199 κοινοβουλευτικές έδρες (CNN Greece, 2018). Κατά συνέπεια, κατάφερε να κερδίσει για μία ακόμη φορά την πλειοψηφία, η οποία θα δώσει στον 54χρονο Πρωθυπουργό τη δυνατότητα εφαρμογής συνταγματικών μεταρρυθμίσεων.

Στη δεύτερη θέση, με χαρακτηριστική διαφορά από το κυβερνών κόμμα, βρέθηκε το ακροδεξιό κόμμα “Jobbik”. Το τελευταίο, το οποίο ιδρύθηκε το 2003, έλαβε περίπου το 19,5% των συνολικών ψήφων (Spiegel, 2018). Στην αρχή, ο ιδεολογικός πυρήνας του κόμματος περιστρεφόταν γύρω από τον αντισημιτισμό, τον εθνικισμό και το αντι-μεταναστευτικό αίσθημα. Μολαταύτα, κατά τα τελευταία χρόνια ο ακραίος εθνικιστικός χαρακτήρας του κόμματος φαίνεται να λαμβάνει μια πιο ήπια μορφή, χωρίς ωστόσο να υποχωρεί στις αντι-μεταναστευτικές του πεποιθήσεις (Al Jazeera, 2017).

Στην τρίτη θέση, με ποσοστό που αγγίζει το 12,3% της προτίμησης του ουγγρικού εκλογικού σώματος (Spiegel, 2018), βρέθηκε το MSZP, το οποίο πρεσβεύει σοσιαλδημοκρατικά ιδεώδη, ενώ στην τέταρτη θέση ακολούθησε το κόμμα LMP (Politics Can Be Different), με ποσοστό 6,9%. Αξιομνημόνευτες είναι και οι αναφορές των DK (Democratic Coalition) και Momentum Movement, που συγκέντρωσαν το 5,6% και 2,8% της προτίμησης του ουγγρικού λαού αντίστοιχα (Spiegel, 2018).

Αξίζει να υπογραμμισθεί πως η προσέλευση στις κάλπες ξεπέρασε τις προσδοκίες, αγγίζοντας το 68% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων (Reuters, 2018). Εντούτοις, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι περισσότερες έδρες της ουγγρικής πρωτεύουσας κατελήφθησαν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ενώ στα περισσότερα περιφερειακά εκλογικά κέντρα εκτός Βουδαπέστης υπερίσχυσε το κόμμα του Orbán. Ακόμη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών, ο τελευταίος έχασε μεγάλο μέρος από τους νέους ψηφοφόρους (BBC News, 2018).

Πόσο δημοκρατικές ήταν οι εκλογές;

Αναμφίβολα, σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, κατά την εκλογική διαδικασία τηρήθηκαν όλες οι δημοκρατικές παράμετροι, ενώ δεν κλονίστηκε ο σεβασμός στα θεμελιώδη δικαιώματα. Το πρόβλημα, ωστόσο, και οι αμφιβολίες της διεθνούς πολιτικής σκηνής περιστρέφονται γύρω από την προεκλογική διαδικασία του Orbán, καθώς φημολογείται πως ο τελευταίος σπατάλησε κρατικούς πόρους για την προώθηση του προεκλογικού του προγράμματος (The New York Times, 2018). Μάλιστα, σύμφωνα με τον επικεφαλής του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, Douglas Wake, “οι ψηφοφόροι είχαν ένα ευρύ φάσμα πολιτικών επιλογών, αλλά η εκφοβιστική και ξενοφοβική ρητορική, η μεροληψία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η αδιαφανής χρηματοδότηση της εκστρατείας περιόρισαν τον χώρο από μια γνήσια πολιτική συζήτηση” (The New York Times, 2018).

Πολλοί μελετητές σημειώνουν πως ο Πρωθυπουργός, έχοντας ως απώτερο στόχο την αύξηση των πιθανοτήτων επανεκλογής του στην εξουσία, προέβη σε πλήθος καταχρήσεων των πόρων του ουγγρικού κράτους, ενώ εκμεταλλεύτηκε τα οφέλη της προνομιακής του θέσης, φιμώνοντας τα ΜΜΕ της Ουγγαρίας. Ο ίδιος, ωστόσο, όπως είναι φυσικό, αρνήθηκε τα όσα του προσάπτουν οι κατήγοροί του (The New York Times, 2018).

Αντιδράσεις Ευρωπαίων ηγετών

Αποτελεί παραδεδεγμένη αλήθεια πως, όπως προαναφέρθηκε, οι Ευρωπαίοι λαϊκιστές παρακολούθησαν με μεγάλη ευχαρίστηση την έκβαση των αποτελεσμάτων στις εκλογές του Απριλίου. Καθίσταται, άλλωστε, σαφές πως πρόκειται για μια περίοδο κατά την οποία εθνικιστικά κόμματα λαμβάνουν όλο και μεγαλύτερα μερίδια εξουσίας στον ευρωπαϊκό χώρο. Το προσφυγικό ζήτημα συνεχίζει να ταλανίζει την Ευρώπη στο σύνολό της, συμβάλλοντας σημαντικά στη σταδιακή εδραίωση του εθνικισμού στην ήπειρο. Επομένως, γίνεται εύκολα αντιληπτό το γιατί ο εκμαυλισμός της δημοκρατίας υπό το καθεστώς Orbán χαιρετήθηκε με αισιόδοξα μηνύματα από την κοινότητα των εθνικιστών.

Πιο συγκεκριμένα, η Γαλλίδα πολιτικός και ηγέτης του εθνικιστικού κινήματος στη Γαλλία δήλωσε μέσω του προσωπικού της λογαριασμού στο Twitter: “μια μεγάλη και ξεκάθαρη νίκη του Viktor Orbán στην Ουγγαρία: η αντιστροφή των αξιών και η μαζική μετανάστευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν απορριφθεί για άλλη μια φορά… Οι εθνικιστές θα μπορούσαν να αποκτήσουν πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019” (The New York Times, 2018). Ακόμη, o Ολλανδός ακροδεξιός βουλευτής Geert Wilders συνεχάρη τον Ούγγρο Πρωθυπουργό μέσα από δήλωσή του στην ίδια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ο Πολωνός Jarosław Kaszyński εξήρε την πολιτική του Orbán, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη φιλία των δύο χωρών και στην κοινή γραμμή πλεύσης που ακολουθούν (The New York Times, 2018). Από την πλευρά της Γερμανίας, η καγκελάριος Angela Merkel γνωστοποίησε μέσω του Γερμανού κυβερνητικού εκπροσώπου πως διάκειται θετικά προς μια επερχόμενη συνεργασία με την ουγγρική κυβέρνηση, παρά τις διαφορές που εντοπίζονται μεταξύ των δύο χωρών όσον αφορά στην πολιτική του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος (CNN Greece, 2018).

Συμπέρασμα

Σε μια Ευρώπη που μαστίζεται από πολλαπλές κρίσεις, η στροφή στον εθνικισμό διαφαίνεται ως η μόνη λύση για πολλούς. Το παράδειγμα έδωσαν η Γαλλία και η Αυστρία, με την Ουγγαρία να ακολουθεί παραδειγματικά το πρότυπό τους. Το πολιτικό γίγνεσθαι της τελευταίας χώρας σκιαγραφήθηκε μόλις λίγες μέρες πριν, με το μέλλον της να κρίνεται αβέβαιο. Μήπως η δήλωση του Πρωθυπουργού Orbán, πως η Ουγγαρία είναι η τελευταία χώρα που στέκεται ενάντια στον “εξισλαμισμό” της Ευρώπης, προοικονομεί ρήξεις στις σχέσεις της χώρας με την Ευρώπη (The Guardian, 2018); Το μόνο σίγουρο είναι πως η ευρωπαϊκή πολιτική κοινότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα.

Πηγές:

1. Al Jazeera. (2017). How is Hungary’s far right changing? https://www.aljazeera.com/news/2017/12/hungary-changing-171209110936676.html
2. Al Jazeera. (2018). Hungary: Could election upset spell end for illiberal Orban? https://www.aljazeera.com/news/2018/02/hungary-election-upset-spell-illiberal-orban-180226181541830.html
3. BBC News. (2018). Viktor Orban: Hungary PM re-elected for third term. http://www.bbc.com/news/world-europe-43693663
4. CNN Greece. (2018). Ουγγαρία: Ήττα – χαστούκι για το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα σε τοπική εκλογική αναμέτρηση. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/119216/oyggaria-itta-xastoyki-gia-to-kyvernon-ethnikistiko-komma-se-topiki-eklogiki-anametrisi
5. CNN Greece. (2018). Ουγγαρία: Ακόμη τέσσερα χρόνια στην εξουσία ο Όρμπαν – Συντριπτική νίκη του κόμματός του στις εκλογές. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/125052/oyggaria-akomi-tessera-xronia-stin-exoysia-o-ormpan-syntriptiki-niki-toy-kommatos-toy-stis-ekloges
6. CNN Greece. (2018). Συνεργασία Μέρκελ-Όρμπαν παρά τις διαφορές περί μεταναστευτικής πολιτικής. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/125121/synergasia-merkel-ormpan-para-tis-diafores-peri-metanasteytikis-politikis
7. Der Spiegel. (2018). What Orban’s Third Win Could Mean for Europe. http://www.spiegel.de/international/europe/analysis-orban-wins-third-term-in-hungary-a-1201980.html
8. Reuters. (2018). Hungarian police investigating fraud in EU-funded projects. https://www.reuters.com/article/us-hungary-eu-funds-prosecutors/hungarian-police-investigating-fraud-in-eu-funded-projects-idUSKBN1FS1TQ
9. Reuters. (2018). Interim turnout in Hungary’s election hits 68.13 percent. https://www.reuters.com/article/us-hungary-election-turnout/interim-turnout-in-hungarys-election-hits-68-13-percent-idUSKBN1HF0FA
10. The Guardian. (2018). Orban claims Hungary is the last bastion against ‘Islamisation’ of Europe. https://www.theguardian.com/world/2018/feb/18/orban-claims-hungary-is-last-bastion-against-islamisation-of-europe
11. The New York Times. (2018). Hungary’s Opposition Sees Hope After Orban’s Candidate Falls. https://www.nytimes.com/2018/02/26/world/europe/hungary-viktor-orban-opposition.html
12. The New York Times. (2018). How a Liberal Dissident Became a Far-Right Hero, in Hungary and Beyond. https://www.nytimes.com/2018/04/06/world/europe/viktor-orban-hungary-politics.html
13. The New York Times. (2018). Hungary Election Was Free but Not Entirely Fair, Observers Say. https://www.nytimes.com/2018/04/09/world/europe/hungary-election-orban-fidesz.html