Εν έτει 2018, στο πλαίσιο των προεδρικών εκλογών της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά από την πενταετή θητεία του Νίκου Αναστασιάδη, επικρατεί ανησυχία σχετικά με την ανάδειξη του νέου Προέδρου. Έχοντας πάντα κατά νου το -ευρέως γνωστό και άλυτο- πρόβλημα της παραμονής τουρκικών στρατευμάτων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, οι ψηφοφόροι καλούνται να δώσουν την ψήφο τους στον υποψήφιο αυτόν που θεωρητικά θα προσπαθήσει ενεργά για την επίλυση του πολύχρονου προβλήματος, και θα αυξήσει το γόητρο της χώρας διεθνώς. Πρόκειται για τις δέκατες τρίτες εκλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1959 μετά το πέρας του βρετανικού ζυγού στην Κύπρο, με πληθώρα υποψηφίων να λαμβάνουν μέρος και να διεκδικούν το προεδρικό αξίωμα, με τον νικητή να καλείται (όπως και οι προηγούμενοί του) να δώσει τέλος στο “Κυπριακό”.

Ερμηνεία αποτελεσμάτων

Οι προεδρικές εκλογές στην Κυπριακή Δημοκρατία λειτουργούν σύμφωνα με το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα δευτέρου επαναληπτικού γύρου. Ο υποψήφιος που θα αναδειχθεί νικητής χρειάζεται να έχει συγκεντρώσει την πλειοψηφία των συνολικών ψήφων. Για το λόγο αυτό, τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου “χαίρουν” ανεπάρκειας ως προς την ανάδειξη του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, αφού κανείς δεν έχει συμπληρώσει το εν λόγω ποσοστό.

Ειδικότερα, στις προεδρικές εκλογές του 2018, τα αποτελέσματα της πρώτης αναμέτρησης απεικονίζονται στο παρακάτω γράφημα:

Στον πρώτο γύρο, στις 28 Ιανουαρίου, ο μέχρι τώρα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, βρίσκεται στην κορυφή, με το Σταύρο Μαλά και τον Νίκο Παπαδόπουλο να ακολουθούν με μικρή διαφορά ψήφων (moi.gov.cy, 2018). Το προβάδισμα του Μαλά, ωστόσο, δίνει στους ανεξάρτητους τη δυνατότητα να προηγηθούν έναντι του κόμματος του ΔΗΚΟ, με αποτέλεσμα στο δεύτερο γύρο, στις 4 Φεβρουαρίου, να διεξαχθεί επαναληπτικός γύρος ανάμεσα στους δύο πρώτους υποψήφιους (Cnn, 2018).

Παρατηρώντας τα αποτελέσματα, καταλαβαίνουμε πως αντικατοπτρίζουν τη συνεχόμενη θέληση του κοινού να αναδείξει τον Νίκο Αναστασιάδη ως ΠτΔ σε συνέχεια της νίκης του στις εκλογές του 2013 (Cyprus Mail, 2018). Πρόκειται για έναν υποψήφιο που τάσσεται υπέρ της λύσης για μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία όσον αφορά στο Κυπριακό ζήτημα (Anastasiades, 2017). Τις συγκεκριμένες απόψεις ενστερνίζεται σε γενικό πλαίσιο και ο Μαλάς, καταδεικνύοντας την ανάγκη του κόσμου να βρεθεί μία βιώσιμη λύση έπειτα από 42 χρόνια παραμονής τουρκικών στρατευμάτων στον κυπριακό χώρο. Αντίθετα, το επίσης υψηλό ποσοστό του Νίκου Παπαδόπουλου φαίνεται ανησυχητικό, καθώς σημαίνει την ταύτιση του κοινού με απόψεις λιγότερο θετικές ως προς την προτεινόμενη λύση περί Κυπριακού ζητήματος. Παρ’ όλα αυτά, στις 4 Φεβρουαρίου 2018, νικητής αναδεικνύεται στη δεύτερη ψηφοφορία ο Νίκος Αναστασιάδης, με ποσοστό 55.99 απέναντι του 42.52 του Μαλά.

Πέντε χρόνια μετά, το αποτέλεσμα των εκλογών παραμένει ίδιο για την Κυπριακή Δημοκρατία, κάνοντας εμφανές πως οι ψηφοφόροι προτιμούν εκλογείς με περισσότερο σταθερές και ευρέως αποδεκτές λύσεις για το Κυπριακό, καθώς και ότι είναι κατά της αλλαγής μέσα σε ένα ασταθές περιβάλλον, το οποίο συχνά βάλλεται από πολλά μέτωπα – για παράδειγμα την οικονομική κρίση του 2013 και το Κυπριακό ζήτημα (Cyprus Mail, 2018).

Προεκλογική εκστρατεία

Με το σλόγκαν “Σταθερά Βήματα Μπροστά”, ο Νίκος Αναστασιάδης φαίνεται να κερδίζει την εύνοια του κοινού. Η προεκλογική του εκστρατεία στηρίζεται, κυρίως, στην αποδοχή μίας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, πολιτική η οποία είχε αρχίσει ήδη να υιοθετείται από το 1977 (Λιάκουρας, 2007), καθώς και στη διεύρυνση και ενίσχυση της ευρύτερης παρουσίας της Κύπρου σε παγκόσμιο επίπεδο, και την ενίσχυση του κεφαλαίου “Ασφάλεια – Εγγυήσεις”. Απώτερος και άμεσος σκοπός είναι η επανάκτηση του brand imaging του κράτους (Huffington Post, 2018) και η προώθησή του ως ένα κράτος ενωμένο, το οποίο προοδεύει σταδιακά και προετοιμάζεται διπλωματικά για τη μελλοντική αποχώρηση του Brexit (Anastasiades, 2017).

Από την άλλη πλευρά, ο Σταύρος Μαλάς με το σλόγκαν “Μας ενώνει το αύριο”, και όντας απόγονος αγωνιστή της ΕΟΚΑ, υποστηρίζει και αυτός την “οριστική διχοτόμηση”. Το επιτελείο του αγωνίζεται για τη γρηγορότερη λύση του Κυπριακού, καθώς δίνει βάση σε ζητήματα πολιτικής σημασίας και οικονομικού ενδιαφέροντος (Οικονομίδου, 2017). Είναι και αυτός υπέρ μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας – σε αντίθεση με τον Ν. Παπαδόπουλο, ο οποίος τάσσεται κατά των σχετικών διαπραγματεύσεων (Kermeliotis, 2018). Παράλληλα, το εκλογικό του κόμμα αποτελείται από άτομα που έχουν συμμετάσχει στην προηγούμενη εκλογική διαδικασία εν έτει 2013. (Οικονομίδου, 2017).

 Το “Κυπριακό”

Η ανεξαρτησία της Κύπρου, ανέκαθεν, υπήρξε ένα ζήτημα με συνεχείς διεθνείς εξελίξεις. Ως αφετηρία ορίζεται η δεκαετία του 1950, όταν τέθηκε το ζήτημα ένωσης της Ελλάδος με την Κύπρο, και η διαδικασία απο-αποικιοποίησης από τη βρετανική κατοχή. Στόχος της Ελλάδος, της Κύπρου και των Ηνωμένων Εθνών αντίστοιχα ήταν η εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών και η ανεξαρτητοποίηση των κρατών αυτών – γεγονός που σφραγίστηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας της Ζυρίχης-Λονδίνου μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου και Τουρκίας εν έτει 1959.

Παρά ταύτα, το λεγόμενο “Κυπριακό” αναφέρεται -κυρίως- στο πραξικόπημα της κυβέρνησης του Ιωαννίδη κατά του αρχιεπίσκοπου Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974, με τον οποίο υπήρχαν συγκρούσεις εκ μέρους της Ελλάδος. (Λιάκουρας, 2007). Ο τελευταίος ανετράπη, και τη θέση του ανέλαβε για διάστημα οχτώ ημερών ο Νίκος Σαμψών. (Λίακουρας, 2007). Από την άλλη πλευρά, το τουρκικό κράτος του Denktash, θεωρώντας πως η εισβολή αυτή έβαλλε τους τουρκοκυπρίους και φοβούμενο για πιθανή ένωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Ελλάδα, προχώρησε σε μία δεύτερη στρατιωτική εισβολή κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας – ενέργεια η οποία αποσκοπούσε στην παύση οποιουδήποτε πιθανού σχεδίου του εχθρού. Απότοκο αυτού του συμβάντος ήταν η κατοχή του 36,7% της Κυπριακής Δημοκρατίας στο βόρειο τμήμα του νησιού, και η παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στο εν λόγω σημείο. (Λίακουρας, 2007). Ωστόσο, η κρίση ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και στους Τουρκοκύπριους κορυφώθηκε πολλές φορές, καθώς οι εκάστοτε πρωθυπουργοί δεν μπόρεσαν ποτέ να συμφωνήσουν σε κάποιο σχέδιο, όντες απόλυτοι και επιθυμώντας να αποκομίσουν τα μέγιστα οφέλη – με σημείο τομής το έτος 1983, όταν η τουρκοκυπριακή πλευρά ανακηρύχθηκε αυτόνομα ως η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου”, ένα κράτος ανυπόστατο το οποίο μέχρι και σήμερα δεν έχει αναγνωριστεί νομικά σε διεθνές επίπεδο. (Λιάκουρας, 2007).

Ειδικότερα, οι διεθνείς αντιδράσεις καθ’ όλα αυτά τα χρόνια τάσσονταν κατά της τουρκικής κοινότητας, με τις Συμφωνίες της Γενεύης του 1974 και 1979 να εκφράζουν τη λύπη τους για το γεγονός. Επίσης, μετά την ανακήρυξη της Τούρκικης Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), το Συμβούλιο Ασφαλείας και η διεθνής κοινότητα “κήρυξαν την απόπειρα ίδρυσης κράτους εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας ως νομικά άκυρη και ανυπόστατη, ζητώντας να την αποσύρει η δράστις κοινότητα” (Λιάκουρας, 2007).

Πολλοί ήταν αυτοί που προσπάθησαν να δώσουν μία λύση ανάμεσα στα δύο τμήματα, με πάντα τη μία ή την άλλη πλευρά να τάσσεται κατά των εκάστοτε σχεδίων. Παραδείγματα επίλυσης του Κυπριακού είναι η υποβολή σχεδίων από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Perez de Cuellar το 1986 και 1989, η προσπάθεια του επίσης Γ.Γ του ΟΗΕ Butros-Butros Ghali, η Συμφωνία του Dayton, το σχέδιο Cordovez, και φυσικά οι προτάσεις του Γ.Γ του ΟΗΕ Koffi Annan, που ξεκινούν ήδη από το 1977 περί ομοσπονδίας της Κύπρου. Δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στο σχέδιο του Annan καθώς, μετά από την παράθεση διαφορετικών επιλογών, τίθεται ως καταληκτική ημερομηνία το 2004 για την επίλυση του Κυπριακού, με εναλλακτική το δημοψήφισμα. Τελικά, το δημοψήφισμα υπό τον Τάσο Παπαδόπουλο για τους Ελληνοκύπριους και τον Mehmet Ali Talat για τους Τουρκοκύπριους είχε ως αποτέλεσμα των άρνηση των πρώτων περί ίδρυσης ομοσπονδίας, σε αντίθεση με τους τελευταίους που για πρώτη φορά εμφανίστηκαν περισσότερο πρόθυμοι, κυρίως λόγω της επερχόμενης ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε (Λιάκουρας, 2007).

Έκτοτε, οι λύσεις που έχουν προσπαθήσει, κατά καιρούς, να δοθούν στο Κυπριακό είναι αναρίθμητες, κυρίως λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ύπαρξής της ως τη μοναδική κατοχή εδώ και 42 χρόνια στη Δύση, με τελευταίες συζητήσεις το καλοκαίρι του 2007 στο Crans Montana της Ελβετίας περί μιας πρότασης τεσσάρων σχεδίων που αφορούν στις “εγγυήσεις, συμμαχία, αποχώρηση στρατευμάτων και εφαρμογή της λύσης” (Νέδος, 2017).

Για το τέλος

Το Κυπριακό ζήτημα εξακολουθεί να αποτελεί κομβικό σημείο για τη δημιουργία του προγράμματος διακυβέρνησης του εκάστοτε κυβερνώντος, οδηγώντας στα ανάλογα αποτελέσματα. Χωρίς καμία διαφορά από το τελευταίο εκλογικό αποτέλεσμα του 2013, νικητής αναδεικνύεται ο Νίκος Αναστασιάδης, με ακόλουθο στη δεύτερη θέση τον Σταύρο Μαλά, υποψήφιοι που αμφότεροι στηρίζουν μία βιώσιμη λύση του προβλήματος. Σε μία περίοδο μεγάλης κινητικότητας και μεταρρυθμίσεων σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, ο λαός της Κύπρου επιλέγει τη σταθερότητα και ευελπιστεί στο πέρας των αντιπαραθέσεων τόσο στο εσωτερικό του, όσο και στο διεθνές σύστημα των κρατών.

Πηγές:

1. Kermeliotis, T. (2018). Cyprus election: Anastasiades and Malas go to runoff. http://www.aljazeera.com/news/2018/01/cyprus-election-presidential-race-heads-runoff-180128143143752.html
2. ΑΠΕ-ΜΠΕ. (2018). Κύπρος: Αύριο ο πρώτος γύρος στις προεδρικές εκλογές. http://www.athina984.gr/2018/01/27/antistrofi-metrisi-gia-tis-kypriakes-proedrikes-ekloges-peripou-stis-2030-ora-ellados-ta-apotelesmata-tin-kyriaki/
3. CNN Greece. (2018). Προεδρικές εκλογές στην Κύπρο: Αναστασιάδης – Μαλάς στο β’ γύρο. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/115312/proedrikes-ekloges-stin-kypro-anastasiadis-mallas-sto-v-gyro
4. eklogika.gr. Προεδρικές Εκλογές 2013. https://www.eklogika.gr/page/cyprus_elections_2013/proedrikes-ekloges-kyprou-2013-apotelesmata
5. Maurice, E. (2018). Re-elected Cyprus president eyes fresh peace talks. https://euobserver.com/elections/140841
6. Σύκας, N. (2018). Κυπριακές Προεδρικές Εκλογές 2018: Προσωπικότητα vs Επιστημοσύνη. http://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriakes-proedrikes-ekloyes-2018-prosopikoteta-vs-epistemosene_gr_5a7423a3e4b06ee97af159dc
7. PROEDRIKES.LIVE.COM. (2018). Υπό τον τίτλο «Μας ενώνει το Αύριο» η μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση του Σταύρου Μαλά. http://proedrikeslive.sigmalive.com/ypopsifioi-proedrikon-eklogon-2018/stavros-malas/1291/υπό-τον-τίτλο-μας-ενώνει-το-αύριο-η-μεγ
8. Κυπριακή Δημοκρατία – Υπουργείο Εσωτερικών. Προεδρικές Εκλογές 2018. http://results.elections.moi.gov.cy/Greek/PRESIDENTIAL_ELECTIONS_2018/Islandwide
9. Ανααστασιάδης, Ν. (2017). https://www.anastasiades.com.cy/25/enisxysi-diethnis-kai-evropaikis-parousias/97-enisxyoume-ti-diethni-kai-evropaiki-mas-parousia-symmaxoyme-me-tous-geitones-mas
10. Ανααστασιάδης, Ν. (2017). https://www.anastasiades.com.cy/25/lysi-tou-kypriakoy-nea-kektimena-synomilion/83-diapragmatevomaste-ti-lysi-sti-vasi-ton-neon-kektimenon-ton-synomilio
11. Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείο Εξωτερικών. (2018). Κυπριακό. https://www.mfa.gr/kypriako/
12. Νέδος, Β. (2017). Κυπριακό: Σκληρό πόκερ στο Κραν-Μοντανά. http://www.kathimerini.gr/916035/article/epikairothta/politikh/kypriako-sklhro-poker-sto-kran-montana
13. Οικονομίδου, Μ. (2017). Στη Λεωφόρο Στροβόλου τα γραφεία Μαλά – Εντός ημερών η μετακόμισή του επιτελείου. http://www.kathimerini.com.cy/gr/politiki/sti-leoforo-stroboloy-ta-grafeia-mala