«Ιστορική συνθήκη» για την επανένωση της Νήσου, χαρακτήρισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Antonio Gutterres, την τρέχουσα συνάντηση των πολιτικών αρχηγών στη Γενεύη, αναφορικά με το Κυπριακό. Σε παρόμοιες προβλέψεις προχώρησαν και άλλοι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, οι οποίοι χαρακτηρίζουν το ενδεχόμενο της λύσης «δύσκολο αλλά πιθανό». Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται είναι αν οι συνθήκες επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος έχουν, όντως, ωριμάσει. Πολιτικές αποφάσεις φαίνεται να κρίνουν την τύχη και το μέλλον της Κύπρου, οι οποίες διαμφισβητούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους.

Σκόπιμο κρίνεται, αρχικά, να γίνει αναφορά στην -μέχρι τώρα- διαμορφωμένη, πολιτικά και εδαφικά, τρέχουσα κατάσταση της Νήσου. Πληθυσμιακά αριθμούνται 800.000 ελληνοκύπριοι και 220.000 τουρκοκύπριοι, σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία. Σε αυτούς προστίθενται και 100.000 Τούρκοι, οι οποίοι διαμένουν στο νησί ύστερα από τον εποικισμό του. Μέχρι σήμερα, η επιθυμητή λύση προβλέπεται διεθνώς ως η δημιουργία μια ομοσπονδίας, διζωνικής και δικοινοτικής. Αξίζει να προστεθεί στα στατιστικά δεδομένα ότι ενώ οι τουρκοκύπριοι αποτελούν μόλις το 22% του συνολικού πληθυσμού, ελέγχουν εδαφικά το 36%.  Τα πρόσφατα αιτήματα των δύο πλευρών, προς την επίτευξη συμφωνίας, παρατίθενται παρακάτω.

Προτεινόμενος χάρτης

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ.Αναστασιάδης, αιτεί την επιστροφή ελληνοκυπρίων στο βόρειο τμήμα του νήσιου, προς διεκδίκηση των περουσιακών τους στοιχείων ενώ, παράλληλα, παρουσίασε ως προτεινόμενο ποσοστό μείωσης της εδαφικής κατοχής του ψευδοκράτους, στο 28,2% επί του συνολικού εδάφους. Ο εκπρόσωπος του Ψευδοκράτους, Mustafa Akıncı, φαίνεται να αρνείται την όποια συμφωνία, επιθυμώντας την εδαφική κατοχή της νήσου κατά ένα ποσοστό μεγαλύτερη από το προτεινόμενο της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Επιπλέον, τα αιτήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας εδράζονται στην κατάργηση των εγγυήσεων που θα ακολουθούν τα παρεμβατικά δικαιώματα οποιασδήποτε χώρας στο εσωτερικό της Κύπρου, καθώς και την απομάκρυνση των κατοχικών στρατευμάτων. Τις ίδιες απόψεις συμμερίζεται και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις του κ. Κοτζιά. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι, από το 1974 και μετά, παρατηρείται μια διεθνώς αντιστρόφως ανάλογη εικόνα μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Η περίοδος της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα, χρονικά, ταυτίζεται με τον εποικισμό της Κύπρου. Ίσως τότε να διαφαίνονται χρονολογικά τα πρώτα σημάδια διαφοροποίησης της ταυτότητας του ενιαίου ελληνισμού μεταξύ των δύο χωρών.

Ο “σουλτάνος” της Ανατολής.

Αναφορικά με την στάση της όμορης χώρας μας στο ζήτημα, κάνουμε λόγο για έναν διαπραγματευτή, του οποίου η διεθνής εικόνα έχει ριγματωθεί πολυεπίπεδα. Η Τουρκία εξακολουθεί να αποτελεί τον ιδιάζοντα, πλέον, «Μεγάλο Ασθενή», λόγω του απρόβλεπτου χαρακτήρα του προσωποκεντρικού Ερντογάν, και των συνακόλουθων αναπάντεχων πολιτικών χειρισμών του. Η εσωτερική κρίση στην Τουρκία καθημερινά κλιμακώνεται, με τελευταία εξέλιξη  το τρομοκρατικό χτύπημα του ΙSIS στο κλαμπ Reina. Έχουν προηγηθεί οι συνεχείς διώξεις αξιωματούχων, καθώς και η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη πριν σχεδόν ένα μήνα. Στα παραπάνω προστίθενται το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου, καθώς και το κουρδικό ζήτημα, τα οποία αποτελούν αγκάθια στη διεθνή αξιοπιστία της. Ταυτόχρονα, η αθέτηση διεθνών υποχρεώσεων, αναφορικά με το προσφυγικό, συνηγορούν στην ίδια κατεύθυνση. Σε όρους εικόνας κρατών, η Τουρκία αποτελεί μια χώρα με υψηλά αρνητική ορατότητα – δηλαδή, οι αναφορές σε εκείνη στα ΜΜΕ είναι πολυάριθμες, και με πλούσια αρνητικό αξιολογικό πλαίσιο.

Στο σημερινό συγκείμενο, η συνάντηση αυτή -σε διεθνές επίπεδο- ενδεχομένως να αποτελεί μια νέα απόπειρα διεξαγωγής ενός -παρόμοιου με το σχέδιο Ανάν- δημοψηφίσματος. Άλλωστε, και οι δύο πλευρές προσδοκούν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος την άνοιξη του τρέχοντος έτους. Ήδη στη Γενεύη κάνουν λόγο για την διαμόρφωση χαρτών σχετικά με τη νέα εδαφική πραγματικότητα στην Κύπρο. Δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές οι απόψεις της πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας, Theresa May, καθώς αποτελεί πρώην αποικιακή δύναμη στη Νήσο, καθώς και του Tayyip Erdoğan. Η ελληνική κυβέρνηση τάσσεται στο πλευρό της Κυπριακής Δημοκρατίας και των δικαιώματων των ελληνοκυπρίων, στηρίζοντας κάθε άποφασή τους. Σε κάθε περίπτωση, η επίλυση του Κυπριακού ζητήματος οφείλει να σέβεται την εθνική κυριαρχία του νησιού, καθώς και ο ελληνοκυπριακός πληθυσμός οφείλει να θυμάται την ιστορική απόφαση του 2004, όπου το 75%  τάχθηκε κατά του σχεδίου Ανάν. Σε αντίστοιχα μελλοντικά διλήμματα, οφείλουν τα παθήματα να γίνονται μαθήματα.

Διάγγελμα προέδρου Παπαδόπολου για το δημοψήφισμα σχετικά με το σχέδιο Ανάν (2004).Προτροπή για την καταψήφισή του.

Πηγές:

1. Kambas, M. and Miles, T. (2017) Cyprus leaders seek deal in ‘historic opportunity’ for peace. Available at: http://www.reuters.com/article/us-cyprus-conflict-idUSKBN14T0B6 (Accessed: 12 January 2017).
2. Semo, M. (2017) Réunification de Chypre: De nouvelles négociations ont commencé à Genève. Available at: http://www.lemonde.fr/europe/article/2017/01/10/reunification-de-chypre-de-nouvelles-negociations-ont-commence-a-geneve_5060470_3214.html?xtmc=grece&xtcr=4 (Accessed: 12 January 2017).
3. Hanoun, L. (2017) Négociations sur l’avenir de Chypre: Ce qu’il faut retenir. Available at: http://www.lefigaro.fr/international/2017/01/09/01003-20170109ARTFIG00225-negociations-sur-l-avenir-de-chypre-ce-qu-il-faut-retenir.php (Accessed: 12 January 2017).
4. Chypre: Vers une réunification ? (2017) Available at: http://video.lefigaro.fr/figaro/video/chypre-vers-une-reunification/5275124927001/ (Accessed: 12 January 2017).
5. Chypre: Nouvelles négociations à Genève (2017) Available at: http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2017/01/09/97001-20170109FILWWW00102-chypre-nouvelles-negociations-a-geneve.php (Accessed: 12 January 2017).
6. Δήλωση Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και απαντήσεις σε ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά την ολοκλήρωση των επαφών του στη Νέα Υόρκη (Νέα Υόρκη, 06.01.2017) – Πρώτο Θέμα. Available at: http://www.mfa.gr/epikairotita/proto-thema/delose-upourgou-exoterikon-nikou-kotzia-se-demosiographous-meta-ten-oloklerose-ton-epaphon-tou-ste-nea-uorke-nea-uorke-
7. Δηλώσεις Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Κοτζιά, μετά τη συνάντηση με τον Ειδικό Σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ για το Κυπριακό, E.B. Eide – Πρώτο Θέμα Available at: http://www.mfa.gr/epikairotita/proto-thema/deloseis-upourgou-exoterikon-kotzia-meta-te-sunantese-me-ton-eidiko-sumboulo-tou-genikou-grammatea-oee-gia-to-kupriako-eb-eide.html
8. Kambas, M. (2017) Cyprus settlement talks offer glimmer of hope for island. Available at: http://www.reuters.com/article/us-cyprus-conflict-idUSKBN14Q201 (Accessed: 12 January 2017).