Τί είναι γνωστό μέχρι στιγμής

Στις 23 Απριλίου και τοπική ώρα 1:26 μ.μ. ένα λευκό ενοικιαζόμενο φορτηγό που περιφερόταν στα προάστια του Toronto στον Καναδά εξετέλεσε τη θανατηφόρα αποστολή του, παρασέρνοντας στον θάνατο 10 πεζούς, και τραυματίζοντας 15 ακόμη ανυποψίαστους Καναδούς. Αναφέρεται πως 4 εξ’ αυτών βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, ενώ ακόμη 2 φέρονται ως σοβαρά τραυματισμένοι (CNN Greece, 2018). Αυτόπτες μάρτυρες παρακολουθούσαν εμβρόντητοι το θέαμα, καθώς το βαν ανέβηκε πάνω στο πεζοδρόμιο, και χτυπούσε μανιωδώς και αδιακρίτως τους πανικόβλητους περαστικούς. Μάλιστα, το εν λόγω συμβάν εκτυλίχθηκε σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης, όπου εκείνη την ώρα συνεδρίαζαν οι Υπουργοί Εξωτερικών της G7. Αμέσως το σημείο αποκλείστηκε από την αστυνομία, η οποία είχε καταφθάσει άμεσα, ωστόσο ανακοίνωσε πως δεν υπήρχε λόγος για περαιτέρω ανησυχία (Η Καθημερινή, 2018). Το περιστατικό χαρακτηρίστηκε από τις Αρχές ως το πιο θανατηφόρο και εκούσιο στον Καναδά, με μόνο δύο παρελθοντικά και όμοια να προηγούνται. Πιο συγκεκριμένα, τον προηγούμενο Οκτώβριο στο Edmonton ένας αστυνομικός και 4 πεζοί είχαν τραυματιστεί από έναν Σομαλό μετανάστη -ενέργεια που χαρακτηρίστηκε από τον Justin Trudeau ως τρομοκρατική επίθεση-, ενώ το 2014 ένας οδηγός στο Montreal παρέσυρε δύο μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων (The New York Times, 2018).

Οι πολυάριθμοι αυτόπτες μάρτυρες έδωσαν κατάθεση στην τοπική αστυνομία σε κατάσταση σοκ.

O αρχηγός της αστυνομίας του Toronto, Mark Saunders, αναφέρει πως η θανατηφόρα πορεία διήρκεσε τουλάχιστον για ένα χιλιόμετρο – κάτι το οποίο δείχνει αποφασιστικότητα εκ μέρους του δράστη, ο οποίος συνελήφθη λίγο μετά το περιστατικό, και ταυτοποιήθηκε ως ο Alek Minassian, ηλικίας 25 ετών (CNN Greece, 2018). Ένα ακόμη στοιχείο το οποίο οδηγεί στον χαρακτηρισμό της υπόθεσης ως μία μάλλον εκ προθέσεως και εκ προ μελέτης ενέργεια είναι η επιλογή του μέρους και της ώρας της επίθεσης. Σύμφωνα με τον υπαρχηγό της τοπικής αστυνομίας, Peter Yuen, η τοποθεσία της επίθεσης είναι από τις πιο πολυσύχναστες της καναδικής πρωτεύουσας, ενώ η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε ώρα αιχμής, καθώς δεκάδες πολίτες “απολάμβαναν τον απογευματινό ήλιο”. Πιο συγκεκριμένα, το φορτηγό ξεκίνησε την πορεία του από τη συμβολή των οδών Yonge Street και Finch Avenue West, με την τελευταία να αποτελεί μια από τις μακρύτερες οδικές αρτηρίες της πόλης, συνδέοντας τα προάστια του Toronto με τη γνωστή λίμνη Ontario.

Μαρτυρίες που συνθέτουν το μέχρι στιγμής παζλ των αποτρόπαιων γεγονότων της Δευτέρας αναφέρουν, πως ο δράστης παρέσυρε στο πέρασμά του και πλήθος αντικειμένων, όπως ταχυδρομικά κουτιά και παγκάκια, με αποτέλεσμα να εκσφενδονίζονται ταυτοχρόνως κομμάτια του ίδιου του οχήματος -κάτι που, όμως, δεν φάνηκε να τον πτοεί-, ενώ η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε δύο διαφορετικά -κοντινά μεταξύ τους- σημεία της πόλης. Ο John Flengas, επικεφαλής του κέντρου υγείας Sunnybrook που επιλήφθηκε της φροντίδας των θυμάτων, κάνει λόγο για “καθαρή σφαγή” (The New York Times, 2018).

Το φορτηγό που χρησιμοποιήθηκε για την επίθεση, εγκαταλελειμμένο, λίγα λεπτά μετά.

Όπως προαναφέρθηκε, η έρευνα βρίσκεται ακόμη εν εξελίξει, ενώ οι πολίτες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την τραγωδία που έπληξε την καναδική πόλη. Ο δήμαρχος του Toronto, John Tory, δήλωσε πως “η καρδιά και οι σκέψεις μου βρίσκονται  μαζί με όσους επηρεάστηκαν από το συμβάν, καθώς και με τους ανταποκριτές στην πρώτη γραμμή, οι οποίοι βοηθούν τα θύματα”. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Justin Trudeau, διαβεβαιώνει πως οι αρχές “εξετάζουν εξονυχιστικά την υπόθεση”, απευθύνοντας θερμά συλλυπητήρια στις οικογένειες των θυμάτων και ευχαριστίες σε όσους έσπευσαν άμεσα στο σημείο για να βοηθήσουν τους πληγέντες, ενώ παράλληλα αναφέρει πως “θα έπρεπε να νιώθουμε ασφαλείς περπατώντας στους δρόμους της κοινότητάς μας” (The New York Times, 2018).

Ποιο ήταν το κίνητρο της επίθεσης

Ενώ, λοιπόν, δεν μπορούν να γίνουν γνωστά με σιγουριά τα κίνητρά του έως την ολοκλήρωση της ανάκρισης -που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη τη στιγμή συγγραφής του παρόντος άρθρου-, το προφίλ του 25χρονου Alek Minassian παρουσιάζει ενδιαφέρον. Κάτοικος του Richmond Hill στο Βόρειο Toronto, ο Minassian δεν φαίνεται -σύμφωνα με τον Υπουργό Ασφαλείας, Ralph Goodale- να συνδέεται με ισλαμικές εξτρεμιστικές ομάδες, όπως ίσχυε κατά τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες ανάλογες περιπτώσεις μεγάλων πόλεων ανά τον κόσμο, όπως στο Παρίσι, στη Νίκαια, στο Βερολίνο, στη Βαρκελώνη, στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη (The New York Times, 2018).

Ο 25χρονος μακελάρης, ο οποίος από τον περίγυρό του περιγράφηκε ως “αντικοινωνικός, αλλά όχι επικίνδυνος”.

Ωστόσο, μεγάλη έμφαση δόθηκε από τις Αρχές στο προφίλ του Minassian στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στον λογαριασμό του στο Facebook -τον οποίο η εταιρεία επιβεβαίωσε ως γνήσιο- ο ίδιος εξυμνούσε τον 25χρονο Elliott Roger, ο οποίος ευθύνεται για τον θάνατο 6 ανθρώπων στην περιοχή Isla Vista της California. Ο Elliot και ο Alek ανήκουν στην ίδια διαδικτυακή κοινότητα ονόματι “Incel”, από τα αρχικά των λέξεων “Involuntary Celibate”, δηλαδή “Ακούσιος Εργένης”. Πρόκειται για μια ομάδα ανδρών σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως η σελίδα Reddit, από την οποία και η ομάδα αποκλείστηκε πρόσφατα (BBC, 2018).

Τα μέλη της Incel ασπάζονται τον μισογυνισμό, και κατηγορούν τις γυναίκες που δεν εμπλέκονται ερωτικά μαζί τους με κριτήριο την εμφάνισή τους και άλλους επιφανειακούς παράγοντες. Έτσι, αποστολή του εν λόγω κινήματος είναι να προκαλέσει με κάθε τρόπο κάθε είδους πλήγμα σε “όλους τους Chad και τις Stacy”, δηλαδή στους ανθρώπους που απολαμβάνουν τη σεξουαλικότητά τους, ξεκινώντας “την επανάσταση των Incel”,  όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην ανάρτησή του ο Minassian (The Guardian, 2018). Σε γενικές γραμμές, όμως, ο δράστης περιγράφεται από μαρτυρίες μελών του κοινωνικού του περίγυρου ως μη κοινωνικός, αλλά σίγουρα όχι επιθετικός. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί πως φοίτησε στο Seneca College, στην ίδια περιοχή του Toronto όπου έγινε και το περιστατικό, ενώ παλιοί του συμμαθητές αναφέρουν χαρακτηριστικά πως συνήθιζε να περπατά γύρω από την περιοχή με το κεφάλι σκυμμένο και τα χέρια σταυρωμένα, μουρμουρίζοντας (BBC, 2018).

Η εκπαίδευση κάνει τη διαφορά

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μαζικής ενημέρωσης έχουν δώσει εξαιρετικά μεγάλη βαρύτητα στη λήξη του τραγικού επεισοδίου, η οποία συνοδεύτηκε από συνεργασία του δράστη και παράδοσή του στις Αρχές, χωρίς να δοθεί περαιτέρω συνέχεια στην αιματοχυσία. Υπεύθυνος για την εν λόγω έκβαση -η οποία και αποτυπώθηκε σε βίντεο από πληθώρα περαστικών- είναι ο αστυνομικός Constable Ken Lam, ο οποίος κατέφθασε πρώτος στο σημείο όπου ο Minassian είχε σταματήσει με το φορτηγό του. Αρχικά, ο Lam βγήκε από το όχημα, και απενεργοποίησε τη σειρήνα – κάτι το οποίο αποσκοπούσε στην αποκλιμάκωση της έντασης και στην προσπάθεια για καλύτερη επικοινωνία με τον δράστη, όπως αναφέρουν ειδικοί αναλυτές. Στη συνέχεια πρόσταξε τον Alek να πέσει κάτω, όμως ο τελευταίος αρνούμενος φώναζε “Σκότωσέ με”. Χάρη στη λεπτομερή του εκπαίδευση για την αποκλιμάκωση τέτοιου είδους περιστάσεων, ο αστυνομικός παρέμεινε ψύχραιμος, και δεν επηρεάστηκε από τις παρακλήσεις του δράστη. Αντιθέτως, επανέλαβε την προσταγή του περί παράδοσης, και αντικατέστησε το όπλο που είχε στραμμένο στον Minassian καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης με ένα ρόπαλο. Ειδικοί εκπαιδευτές και αναλυτές αναφέρουν πως αυτή η κίνηση υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη των γεγονότων, αφού ο Constable είχε εκτιμήσει πως το αντικείμενο που κρατούσε ο δράστης δεν ήταν όπλο και, επιδεικνύοντας μεγάλη οξυδέρκεια και επαγγελματισμό, επέλεξε την περαιτέρω αποκλιμάκωση. Με αυτόν τον τρόπο ο ψυχικά διαταραγμένος Minassian ένιωσε ασφαλής, και εμπιστεύτηκε τον αστυνομικό, κάνοντας ό,τι ακριβώς του είχε ζητηθεί λίγα λεπτά πριν (The New York Times, 2018).

Η στιγμή του αφοπλισμού και της σύλληψης του Minassian

Η συνολικά άψογη παρουσία του Lam υπό τέτοιες συνθήκες πίεσης χαρακτηρίστηκε ως υποδειγματική και “χρήσιμο υλικό για μελλοντικές εκπαιδεύσεις”, φέρνοντας στο προσκήνιο το ζήτημα της αστυνομικής εκπαίδευσης και της εξέχουσας σημασίας της (The New York Times, 2018). Δυστυχώς, η πειθαρχία που οφείλει να χαρακτηρίζει τους επαγγελματίες που αντιμετωπίζουν πολύ συχνά περιστατικά ζωής και θανάτου δεν αποτελεί τον κανόνα, αλλά την εξαίρεση. Ο ίδιος ο αρχηγός της αστυνομίας του Toronto δήλωσε σε συνέντευξη τύπου πως η καναδική αστυνομική εκπαίδευση βασίζεται στη λογική της αποκλιμάκωσης – και, μάλιστα, με τη χρήση μη θανάσιμων όπλων, όπου αυτό είναι δυνατό.

Σε απόλυτη αντίθεση με αυτό το πρότυπο αντιμετώπισης βρίσκονται οι ΗΠΑ, εκ των οποίων μόνο 4 Πολιτείες απαιτούν από τους αστυνομικούς την εξάντληση όλων των δυνατών μέτρων πριν τη θανάσιμη κλιμάκωση ενός συμβάντος. Παράλληλα, οι αστυνομικές ακαδημίες της χώρας αφιερώνουν 58 ώρες στην εκπαίδευση των υποψηφίων στη χρήση του όπλου, ενώ μόλις 8 ώρες του προγράμματος σπουδών περιλαμβάνουν την τεχνική εκπαίδευση αποκλιμάκωσης. Συνεπώς, πιθανόν να μην είναι τυχαίο το γεγονός πως στον Καναδά έχει σημειωθεί πτώση της εγκληματικότητας κατά 30% από το 2003 – γεγονός που βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την καλπάζουσα αύξησή της στις γειτονικές ΗΠΑ (Statista, 2017).

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τους κοινωνικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τη συχνότητα εγκληματικών ενεργειών και πολύνεκρων επιθέσεων, δεν υπάρχουν αναλύσεις ικανές να αποτυπώσουν την οδύνη των οικείων προσώπων των αδικοχαμένων ανθρώπων. Θα έλεγε κανείς πως είναι τουλάχιστον παράλογο η ανθρωπότητα να έχει σημειώσει τόσο λαμπρά επιτεύγματα, και να έχει διασφαλίσει τόσα ανθρώπινα δικαιώματα, και όμως εν έτει 2018 να παραβιάζεται τόσο απροκάλυπτα και χυδαία το αυτονόητο δικαίωμα στη ζωή.

Πηγές:

1. BBC. (2018). Toronto van attack: Alek Minassian praised ‘incel’ killer. http://www.bbc.com/news/world-us-canada-43883052
2. CNN Greece. (2018). Αυξήθηκε ο αριθμός των νεκρών από την επίθεση με φορτηγάκι στο Τορόντο. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/127138/ayxithike-o-arithmos-ton-nekron-apo-tin-epithesi-me-fortigaki-sto-toronto
3. Statistica. (2017). Crime in Canada – Statistics & Facts. https://www.statista.com/topics/2814/crime-in-canada/
4. The Guardian. (2018). Who are the ‘incels’ and how do they relate to Toronto van attack? https://www.theguardian.com/technology/2018/apr/25/what-is-incel-movement-toronto-van-attack-suspect
5. The New York Times. (2018). ‘Get Down or You’ll Be Shot!’: Videos of Van Driver’s Arrest Captivate Social Media. https://www.nytimes.com/2018/04/23/world/americas/canada-toronto-van-pedestrians.html
6. The New York Times. (2018). Toronto Van Driver Kills at Least 10 People in ‘Pure Carnage’. https://www.nytimes.com/2018/04/23/world/toronto-van.html?action=click&contentCollection=Americas&module=RelatedCoverage&region=EndOfArticle&pgtype=article
7. The New York Times. (2018). When Toronto Suspect Said ‘Kill Me,’ an Officer Put Away His Gun. https://www.nytimes.com/2018/04/24/world/americas/toronto-van-police-constable-lam.html?&moduleDetail=section-news-1&action=click&contentCollection=Americas&region=Footer&module=MoreInSection&version=WhatsNext&contentID=WhatsNext&pgtype=article
8. Η Καθημερινή. (2018). Το προφίλ του 25χρονου μακελάρη του Τορόντο. http://www.kathimerini.gr/960606/article/epikairothta/kosmos/to-profil-toy-25xronoy-makelarh-toy-toronto
9. Το Βήμα. (2018). Καναδάς: Βαν έπεσε πάνω σε πεζούς στο Τορόντο – Νεκροί και τραυματίες. http://www.tovima.gr/world/article/?aid=969461