Εν μέσω μίας περιόδου, κατά την οποία οι ΗΠΑ έπρεπε να επιδείξουν διπλωματική επιδεξιότητα και νηφαλιότητα στο χειρισμό πολλαπλών ζητημάτων, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, φάνηκε ότι οι ανορθόδοξοι χειρισμοί του Προέδρου Trump και η ανύπαρκτη «χημεία» του με το υπουργικό του συμβούλιο παρεμπόδισαν την αποτελεσματικότητα της Κυβέρνησης σε πολλά επίπεδα. Με ρεκόρ αλλαγών στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας,το 29% των κορυφαίων αξιωμάτων έχουν αλλάξει χέρια από την έναρξη της θητείας Trump έως τις 16 Ιανουαρίου του 2019.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ιδιαίτερης βαρύτητας θέσεις, οι οποίες, όχι μόνο έχουν αλλάξει κάτοχο εν μία νυκτί, αλλά, πολλές φορές, αυτό έχει συμβεί για την ίδια θέση έως και τέσσερις φορές στη διάρκεια της ίδιας θητείας. Χαρακτηριστικά, αναφέρονται οι θέσεις του Συμβούλου και Αναπληρωτή Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας (Michael Flynn, HR McMaster, John Bolton και KT McFarland, Dina Powell, Nadia Schadlow, Mira Ricardel, Charles Kupperman αντίστοιχα),του Εκπροσώπου Τύπου του Λευκού Οίκου (Sarah Huckabee Sanders, Raj Shah, Hogan,Gidley),του Προσωπάρχη, γνωστού και ως “Chief Of Staff” (Reince Priebus, John Kelly, Mick Mulvaney),καθώς και πληθώρα άλλων επικεφαλής και συμβούλων, τις περισσότερες φορές, πολύ κοντά στον ίδιο τον Πρόεδρο Trump (Brookings, 2019).

Υπουργείο Εξωτερικών σε σύγχυση

Μία από τις σημαντικότερες θέσεις της Κυβέρνησης, αυτή του Υπουργού Εξωτερικών (Secretary of State), άλλαξε χέρια από τον Rex Tillerson στον Mike Pompeo με ιδιαίτερα θεαματικό τρόπο.

Η απομάκρυνση του πρώτου ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο Trump στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συγκεκριμένα από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter. Η απομάκρυνση του επικεφαλής της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως από τον Τύπο και αποδόθηκε ευρέως σε ήδη υπάρχουσες εντάσεις, όπως το γεγονός ότι ο Tillerson είχε παλαιότερα αποκαλέσει τον Πρόεδρο «ανόητο», κάτι που ο τελευταίος ουδέποτε μπόρεσε να ξεχάσει. Κάποια σοβαρή αιτιολογία για αυτήν την εξέλιξη ουδέποτε δόθηκε δημόσια, όμως αυτό δεν αποτέλεσε εμπόδιο στο να ξεφύγει η κατάσταση κατά πολύ, με υπαινιγμούς, αλλά και ευθείες προσβολές μεταξύ Trump και Tillerson (CNN, 2018).

Η αόριστη εξήγηση εκ μέρους του Λευκού Οίκου απέδιδε διαφορές στον τρόπο σκέψης και τη φιλοσοφία των δύο ανδρών, ιδιαίτερα ενόψει της ιδιαίτερης βαρύτητας συνάντησης με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Kim Yong Un, καθώς και με αφορμή την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν.

Συγκεκριμένα, ο Tillerson διαφώνησε ανοιχτά με τον Πρόεδρο και υποστήριξε πως στη Συμφωνία, η οποία προέβλεπε αυστηρή εποπτεία του Ιρανικού προγράμματος, σε αντάλλαγμα με την ελάφρυνση κάποιων κυρώσεων, πρέπει να υπάρξει μία σύμπλευση στην πολιτική ΗΠΑ και ΕΕ. Ο υπουργός εξωτερικών του Ιράν, Mohammad Javad Zarif, στηλιτεύοντας την απομάκρυνση του ομόλογού του, τόνισε την αφερεγγυότητα της Αμερικανικής πλευράς ως συνομιλητή, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Federica Mogherini, και άλλοι Ευρωπαίοι έσπευσαν να εκφράσουν, επίσης, τις ανησυχίες τους  (The Guardian, 2018).

Επιπλέον, πηγές έγκυρων μέσων καταδεικνύουν αφανείς ενέργειες που οδήγησαν στην αλλαγή σκυτάλης, όπως διαπραγματεύσεις με τον παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, λόγω απροθυμίας του Tillerson να παρέχει στο Στέμμα υποστήριξη στην υπόθεση δολοφονίας Khashoggi. Άλλη μία αρκετά σημαντική εξέλιξη που προκάλεσε το ενδιαφέρον του Τύπου είναι η δημόσια στήριξη Tillerson προς την πρωθυπουργό Theresa May στη διαμάχη μεταξύ Ρωσίας και Μ. Βρετανίας, λίγο πριν την απομάκρυνσή του από την κυβέρνηση. Επρόκειτο για την Υπόθεση Skripal, του πρώην μυστικού πράκτορα της Ρωσίας που βρέθηκε, μαζί με την κόρη του, δηλητηριασμένος, σε βρετανικό έδαφος, όπου και διέμενε (CNN, 2018).

O διάδοχός του, Mike Pompeo, που έχει διατελέσει επικεφαλής της CIA, είχε κεντρίσει αρκετά πριν από το συμβάν το ενδιαφέρον του Προέδρου Trump, ο οποίος τον υποδέχθηκε στο αξίωμα με ιδιαίτερο ενθουσιασμό.

Ανεξάρτητη δικαιοσύνη;

Οι αλλαγές που πραγματοποίησε ο Πρόεδρος σε καίριες θέσεις στο Αμερικανικό πολιτειακό σύστημα δεν άφησαν ανεπηρέαστο και τον τομέα της δικαιοσύνης.Toν Νοέμβριο του 2018, λίγο μετά την ολοκλήρωση των ενδιάμεσων εκλογών, ο Γενικός Εισαγγελέας, Jeff Sessions, υπέβαλε την παραίτησή του, μετά από υπόδειξη του ίδιου του Trump. Χαίροντας ευρείας εκτίμησης στο δικαστικό κύκλο, ο Sessions είχε αναλάβει τη διαχείριση της υπόθεσης Mueller, για την ανάμειξη ρωσικών παραγόντων στις εθνικές εκλογές του 2016. Έτσι, η απομάκρυνσή του ήρθε σε αντίθεση με τη λαμπρή, από πλευρά ηθικής, αλλά και αποτελεσματικότητας, καριέρα του και προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις. Ως αντικαταστάτης του ορίστηκε ο Matthew Whitaker, ο οποίος είχε ταχθεί δημοσίως κατά της έρευνας  Mueller και, γενικότερα, αποτελεί ένθερμο υποστηρικτή του Trump (The Guardian, 2018).

Εθνική (αν)ασφάλεια

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Mike Flynn, εξέτισε τη μικρότερη σε διάρκεια θητεία στην ιστορία του αξιώματος, μόλις 24 ημέρες. Μέρος και της κυβέρνησης Obama, είχε απομακρυνθεί, επίσης, λόγω αυστηρής κριτικής στους ανωτέρους του, αλλά και χάρη στην υπερβολικά αδύναμη, κατά τη γνώμη του, εξωτερική πολιτική της χώρας, όσον αφορά στην -τότε αναδυόμενη- απειλή του ISIS. Με δημόσιες δηλώσεις είχε χαρακτηρίσει τον πρώην Πρόεδρο Obama υπερβολικά επιεική, ενώ συνεχώς προέβαινε σε ακραία σχόλια με έντονο αντιμουσουλμανικό χαρακτήρα. Παρά το γεγονός αυτό, κατά την προεκλογική περίοδο, ο Trump τον είχε προσεγγίσει, ακόμα και με την προοπτική να θέσει μαζί του υποψηφιότητα για τη θέση του Αντιπροέδρου. Η ταχύτατη άνοδός του στην Κυβέρνηση ανατράπηκε με ακόμη πιο απότομο τρόπο, με το πρόσχημα ότι απέκρυψε πληροφορίες από τον Αντιπρόεδρο Mike Pence σχετικά με τη δράση του στην προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά και λόγω της ανάμειξής του στην υπόθεση Mueller (CNN, 2018). 

Ατελείωτες διαμάχες με φόντο το Λευκό Οίκο

Στη δυσοίωνα μακρά λίστα συνεργατών που απομακρύνθηκαν, λόγω εντάσεων με τον Πρόεδρο συγκαταλέγεται και ο John Kelly. Με πλούσιο στρατιωτικό παρελθόν και ως πρώην επικεφαλής εθνικής ασφάλειας (Homeland Security) απομακρύνθηκε από την αρχική του θέση, με σκοπό να διατελέσει Προσωπάρχης, αντικαθιστώντας τον Reince Priebus, και με την ελπίδα να αποκαταστήσει τη διαταραγμένη γαλήνη στο Λευκό Οίκο. Ωστόσο, μετά από διαφωνίες με τον Trump και μέλη του στενού κύκλου του, η επικοινωνία μεταξύ των δύο ανδρών διακόπηκε για μήνες, οδηγώντας στην απομάκρυνση του Kelly, ο οποίος, μάλιστα, εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον Trump κατά την αποχώρησή του (Guardian, 2018). Μόλις στο ήμισυ της θητείας του, ο Πρόεδρος Trump έχει καταφέρει να προκαλέσει πολλαπλές εντάσεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και στην εσωτερική πολιτική, αντιμετωπίζοντας, όπως φαίνεται, με ανάλογα εκρηκτικό ταπεραμέντο και πολλούς από τους κρατικούς του  λειτουργούς. Το καταρριφθέν ρεκόρ για τις αλλαγές που πραγματοποίησε σε κορυφαία αξιώματα είναι σίγουρα ανησυχητικό, όμως αυτό το οποίο προκαλεί μεγαλύτερες αντιδράσεις είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτές συνέβησαν. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι αντιπαραθέσεις του με συνεργάτες ήταν τόσο έντονες που είδαν το φως της δημοσιότητας και συνοδεύτηκαν από κακοπροαίρετες αναρτήσεις του ίδιου στο διαδίκτυο, ή όταν τα σκάνδαλα, στα οποία ενεπλάκησαν οι ίδιοι, τον ανάγκασαν να τους απομακρύνει. Η αδυναμία του να διατηρήσει τις ισορροπίες, ακόμα και στο Λευκό Οίκο, και ο -τουλάχιστον-  ατυχής χειρισμός όλων των περιστατικών από μέρους του αποτελούν αδιάσειστες αποδείξεις της απειρίας και απροθυμίας του να διατελέσει ως ένας αξιοσέβαστος αρχηγός κράτους. Το μόνο ερώτημα που απομένει να απαντηθεί είναι σε ποιο βαθμό οι πράξεις (ή, σε μερικές περιπτώσεις, η αδράνεια) ενός προσώπου μπορούν να επηρεάσουν τα τεκταινόμενα σε εθνική ή και παγκόσμια κλίμακα.

Πηγές:

1. ABC News. (2018). A list of officials who have left the Trump administration. https://abcnews.go.com/Politics/list-officials-left-trump-administration/story?id=49334453
2. Brookings. (2019). Tracking turnover in the Trump administration. https://www.brookings.edu/research/tracking-turnover-in-the-trump-administration/
3. CNN. (2018). The mystery of Mike Flynn. https://edition.cnn.com/2018/12/05/opinions/mystery-of-michael-flynns-fall-from-grace-bergen/index.html
4. CNN. (2018). Trump fires Tillerson, taps Pompeo as next secretary of state. https://edition.cnn.com/2018/03/13/politics/rex-tillerson-secretary-of-state/index.html
5. CNN. (2018). Trump’s Cabinet turmoil. https://edition.cnn.com/2018/12/07/politics/trumps-cabinet-shakeup/index.html
6. Huffington Post. (2018). Why Trump’s Unprecedented Cabinet Turnover Matters. https://www.huffingtonpost.com/entry/opinion-trump-cabinet-turnover_us_5bf83e39e4b0771fb6b89b8b
7. The Guardian. (2018). Fears grow for future of Iran nuclear deal in wake of Tillerson’s removal.  https://www.theguardian.com/us-news/2018/mar/13/rex-tillerson-iran-nuclear-deal-us-eu
8. The Guardian. (2018). Jeff Sessions: House Democrats vow to investigate attorney general’s firing. https://www.theguardian.com/us-news/2018/nov/08/democrats-investigate-jeff-sessions-firing-house
9. The Guardian. (2018). John Kelly shocked staff with speech ‘hostile’ to Trump, tell-all book reveals. https://www.theguardian.com/us-news/2019/jan/19/john-kelly-donald-trump-cliff-sims-book
10. The New York Times. (2018). The Turnover at the Top of the Trump Administration Is Unprecedented. https://www.nytimes.com/interactive/2018/03/16/us/politics/all-the-major-firings-and-resignations-in-trump-administration.html
11. Time. (2018). Where John Kelly’s Departure fits in the history of turnover among top Presidential advisers. http://time.com/5476708/john-kelly-turnover-cabinet-history/
12. Washington Examiner. (2018). Trump far surpasses Obama, Bush with Cabinet-level turnover. https://www.washingtonexaminer.com/news/trump-far-surpasses-obama-bush-with-cabinet-level-turnover