Την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2018 η χώρα βρέθηκε μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο γεγονός, το οποίο γέννησε την ανησυχία όλων των Ελλήνων πολιτών και, ιδιαίτερα, των ειδημόνων σε στρατιωτικά θέματα και θέματα εξωτερικής πολιτικής του κράτους. Το γεγονός αυτό δεν είναι άλλο από τη σύλληψη και κράτηση δύο Ελλήνων στρατιωτικών, του ανθυπολοχαγού Άγγελου Μητρετώδη και του λοχία επαγγελματία οπλίτη (ΕΠΟΠ) Δημήτρη Κούκλατζη, από τις τουρκικές αρχές στη μεθοριακή γραμμή Ελλάδας-Τουρκίας, στην περιοχή των Καστανιών Έβρου. Οι δύο στρατιωτικοί που συνελήφθησαν κρατούνται μέχρι και σήμερα στις φυλακές Αδριανούπολης, ενώ επί του γεγονότος έχει επιληφθεί τόσο η στρατιωτική (ΓΕΣ/ΓΕΕΘΑ), όσο και η πολιτική ηγεσία (Υπουργείο Άμυνας/ Υπουργείο Εξωτερικών). Άμεση ήταν, επίσης, και η αρωγή της προξένου της χώρας μας στην Αδριανούπολη. Η σύλληψη αυτή των δύο στρατιωτικών ήρθε να κλιμακώσει τη ρήξη στις ήδη τεταμένες σχέσεις με τη γείτονα χώρα, σε μία περίοδο ιδιαίτερης προκλητικότητας από την πλευρά της Τουρκίας.

Ιστορικό – Κατηγορίες σε βάρος των δύο στρατιωτικών

Εκείνη την ημέρα -σύμφωνα με την ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου Στρατού, αλλά και με δημοσιογραφικές πηγές- οι δύο στρατιωτικοί συμμετείχαν σε περίπολο στη  μεθοριακή γραμμή κατά μήκος του Έβρου στην περιοχή των Καστανιών, όπου και υπηρετούσαν στην 3^η Μηχανοκίνητη Ορεινή Μεραρχία «Ριμίνι». Στην περιοχή επικρατούσαν άσχημες καιρικές συνθήκες, με έντονη χιονόπτωση, και, σύμφωνα με τις ανωτέρω πηγές, η ελληνική περίπολος έχασε τον προσανατολισμό της και εισήλθε ανυπαιτίως στα εδάφη της γείτονος.  Εν συνεχεία συνελήφθησαν από μέλη της 54^ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας της Τουρκίας, και οδηγήθηκαν στην Αδριανούπολη για ανάκριση από την τουρκική χωροφυλακή (jandarma) – η οποία διαφέρει από την κανονική αστυνομία (poliş) ως προς το γεγονός ότι η πρώτη ανήκει στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ η δεύτερη υπάγεται στην πολιτική εξουσία.

Οι δύο στρατιωτικοί κρατούνται μέχρι και σήμερα στις φυλακές υψίστης ασφαλείας της Αδριανούπολης, όπου κρατείται και ο επικεφαλής του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, ενώ από την πρώτη στιγμή έχουν σπεύσει κοντά τους οι συγγενείς τους, με το πρώτο επισκεπτήριο να λαμβάνει χώρα στις 12 Μαρτίου. Τα τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι οι δύο στρατιωτικοί μπορεί να δικαστούν για παραβίαση στρατιωτικής περιοχής και για απόπειρα κατασκοπείας – κάτι τέτοιο όμως θα ήταν απευκταίο, και έχει ήδη διαψευστεί από κυβερνητικές πηγές. Τελικά, οι δύο Έλληνες θα δικαστούν στην Αδριανούπολη μόνο για το αδίκημα της «παραβίασης πρώτου βαθμού απαγορευμένης στρατιωτικής περιοχής», αδίκημα πλημμεληματικής φύσεως, σύμφωνα με πληροφορίες του ΥΠ.ΕΘ.Α., γεγονός που κάνει τις πιθανότητες για ευτυχή έκβαση της υπόθεσης πιο ευοίωνες. Στις 15 Μαρτίου γνωστοποιήθηκαν πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες οι στρατιωτικοί θα παραμείνουν έγκλειστοι στη φυλακή όλο το Μάρτιο, μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή τους, ενώ αναμένεται στην περιοχή και ο πραγματογνώμονας που έχει ορίσει η ελληνική πλευρά για να εξετάσει τα κινητά τηλέφωνα των κρατουμένων.

Η απάντηση της Ελλάδας στη σύλληψη των δύο στρατιωτικών

Η ελληνική απάντηση ήταν άμεση, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Αυξήθηκε η δύναμη των Ελλήνων οπλιτών και αξιωματικών στον Έβρο, πολλαπλασιάστηκαν οι σκοπιές και οι περίπολοι στη συνοριακή γραμμή, άλλαξαν οι κανόνες εμπλοκής, ενώ ο επικεφαλής του ΓΕΣ έσπευσε στην περιοχή όπου υπηρετούσαν οι δύο συλληφθέντες. Ταυτόχρονα, υπήρξε τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ των αρχηγών ΓΕΕΘΑ των δύο χωρών για το ζήτημα αυτό. Η απάντηση της Κυβέρνησης, αλλά και της αντιπολίτευσης, ήταν και αυτή άμεση. Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε ότι παρακολουθεί στενά την υπόθεση, ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, ανέφερε ότι η κράτηση των στρατιωτικών αποτελεί πλέον τυπική υπόθεση και ότι η Αθήνα θα τη λύσει σύντομα. Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, σε συνέντευξή του δήλωσε ότι η ελληνική διπλωματία κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την ομαλή έκβαση της υπόθεσης, αλλά και ότι η Ελλάδα καταγράφει όλες τις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας. Όλοι οι παράγοντες του κοινοβουλίου, ανεξαρτήτως κόμματος και ιδεολογίας, ζήτησαν την όσο δυνατόν ταχύτερη απελευθέρωση των υποδίκων, ενώ ο Υπουργός Άμυνας, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη διάσκεψη του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι η κράτηση των στρατιωτικών αποτελεί, πέρα από εθνικό ζήτημα, και ζήτημα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Υπάρχουν φωνές που μιλούν για «ομηρία» των δύο στρατιωτικών στην Αδριανούπολη, αλλά αυτό διαψεύδεται καθημερινά από κυβερνητικά στελέχη. Παράλληλα, οι κάτοικοι της Ορεστιάδας και των γύρω περιοχών, οι οποίοι συχνά επισκέπτονταν την Αδριανούπολη για αγορές, προέβησαν σε «εμπάργκο» της περιοχής και σε διακοπή των επισκέψεων στη γειτονική πόλη πέραν των συνόρων, μέχρι την επιτυχή έκβαση της υπόθεσης.

Η γενικότερη προκλητικότητα των Τούρκων υπό τη σκιά του γεγονότος αυτού.

Το εν λόγω συμβάν αποτελεί μία ακόμη απόδειξη της τουρκικής προκλητικότητας προς τη χώρα μας, η οποία κλιμακώνεται όσο περνούν οι μήνες και οι μέρες. Μετά τις προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, Recep Tayyip Erdogan, κατά την επίσκεψή του στη Θράκη τους προηγούμενους μήνες, και μετά τον πλευρικό εμβολισμό ελληνικής κανονιοφόρου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού από Τουρκική ακταιωρό στην περιοχή των Ιμίων, ο «Σουλτάνος» επανήλθε με ανθελληνικές δηλώσεις. Απαντώντας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο -ο οποίος, κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων για την επέτειο της απελευθέρωσης της Δωδεκανήσου υποστήριξε την ελληνικότητα του Αιγαίου και των νησιών, καθώς και το ότι δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο-, ο Erdogan δήλωσε ότι «οι Έλληνες πρέπει να μάθουν πρώτα πώς γλίτωσαν από το να γίνουν παστά ψάρια στο Σαγγάριο», αναφερόμενος στην υποχώρηση του ελληνικού στρατού στη μάχη του Σαγγαρίου το 1921. Οι δηλώσεις αυτές, σε συνδυασμό με τη διαρκή κήρυξη τουρκικών ναυτικών ασκήσεων με πραγματικά πυρά εντός του Αιγαίου, και δέσμευση μεγάλων θαλασσίων περιοχών με NAVTEX, αλλά και τη γενικότερη εχθρότητα με την οποία η Τουρκία βλέπει τις εξορύξεις υδρογονανθράκων από την ENI και την ExxonMobil στην κυπριακή ΑΟΖ, αποδεικνύουν ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν επιθυμεί φίλιες σχέσεις με τη χώρα μας, και δημιουργεί εντάσεις τόσο σε πολιτικό και διπλωματικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο. Πρόσφατα, μάλιστα, ο Τούρκος Πρόεδρος προέβη, ακόμη μια φορά, σε προκλητικές δηλώσεις απέναντι στη χώρα μας, με κορωνίδα αυτών να αποτελεί η δήλωσή του ότι “η Τουρκία παράγει όπλα γιατί έχει κακούς γείτονες” αλλά και ότι “ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται προς των πυλών”.

Όσον αφορά στη σύλληψη των στρατιωτικών, στρατιωτικές πηγές αναφέρουν ότι η κατά λάθος παραβίαση της συνοριακής γραμμής του Έβρου από περιπόλους και των δύο κρατών είναι σύνηθες φαινόμενο, το οποίο αντιμετωπίζεται με εκατέρωθεν ανοχή. Η σύλληψη λοιπόν των μελών της ελληνικής περιπόλου την 1^η Μαρτίου αποτελεί καταχρηστικό περιστατικό, το οποίο εκμεταλλεύτηκε η κυβέρνηση Erdogan για να δημιουργήσει εντάσεις με την Ελλάδα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η Τουρκία βρίσκεται ακόμη υπό επίσημο καθεστώς έκτακτης ανάγκης μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, ότι προβαίνει σε μαζικές καθαιρέσεις δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και δικαστών, αλλά και ότι βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με Κούρδους αντάρτες στο βόρειο Ιράκ και τη συριακή περιοχή του Afrin.

Το ζήτημα αυτό έφερε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στα πρωτοσέλιδα των διεθνών ΜΜΕ, και οδήγησε σε πληθώρα δηλώσεων από διεθνείς παράγοντες. Ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, απαντώντας σε ερώτηση του πρακτορείου ειδήσεων Anadolu, δήλωσε ότι αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο πρέπει να λυθεί μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων κρατών (δηλαδή χωρίς παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας). Στην ίδια κατεύθυνση ήταν και η δήλωση της EUROMIL, της ένωσης ενόπλων δυνάμεων της ΕΕ, αλλά και οι δηλώσεις του Αμερικανού Πρέσβη στην Ελλάδα, Geoff Pyatt, στο πλαίσιο του Διεθνούς Οικονομικού Forum των Δελφών.

Οι «2» και οι «8» – Σενάρια ανταλλαγής των Ελλήνων συλληφθέντων με τους 8 Τούρκους που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα

Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η παρούσα υπόθεση, δημιουργήθηκε σενάριο το οποίο επιθυμούσε την ανταλλαγή των δύο συλληφθέντων με τους οκτώ αξιωματικούς και οπλίτες του τουρκικού στρατού που κρατούνται στην Ελλάδα ζητώντας άσυλο, και των οποίων η Τουρκία ζητά εντόνως την έκδοση, προκειμένου να τους δικάσει ως συμμετέχοντες στο πραξικόπημα του 2016.

Οι οκτώ στρατιωτικοί (3 αξιωματικοί και 5 οπλίτες) είχαν προσγειωθεί εκτάκτως στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης, ισχυριζόμενοι ότι προέκυψε βλάβη στο ελικόπτερο τύπου Black Hawk στο οποίο επέβαιναν στις 16 Ιουλίου 2016. Έκτοτε κρατούνται από την Ελληνική Αστυνομία, μέχρι να βγει αμετάκλητη απόφαση δικαστηρίου που να αποδέχεται ή να απορρίπτει το αίτημα εκδόσεως των τουρκικών αρχών. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τουρκικά δικαστήρια, στην πράξη έκδοσής τους, φέρονται να κατηγορούν τους «8» για απόπειρα κατάλυσης του τουρκικού Συντάγματος και της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, συμμετοχή σε ένοπλη τρομοκρατική ομάδα, και απόπειρα ανθρωποκτονίας. Στις 16 Μαρτίου 2018 δικάστηκε το τρίτο αίτημα έκδοσης των τουρκικών αρχών από το ελληνικό συμβούλιο Εφετών, όπου η πρόεδρος του Συμβουλίου ανακοίνωσε την απόρριψη του αιτήματος έκδοσης – επιβεβαιώνοντας με την πράξη της αυτή ότι, μέχρι στιγμής, η Ελληνική Δικαιοσύνη δείχνει απρόθυμη να εκδώσει τους φερόμενους ως πραξικοπηματίες.

Παρά τα πλείστα σενάρια περί ανταλλαγής των «2» με τους «8», δεν έχει υπάρξει κάποια επιβεβαίωση αυτών από την ελληνική Πολιτεία. Αυτό, πάντως, που είναι σίγουρο είναι πως οι Έλληνες αξιωματούχοι θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους προκειμένου να επιστρέψουν σώοι οι δύο κρατούμενοι, αλλά και να διατηρηθεί ειρηνικό κλίμα στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι είναι ένα ζήτημα ακόμη εν εξελίξει, το οποίο κλονίζει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μας με την Τουρκία, και απαιτεί ψυχραιμία, συντονισμό και διαλλακτικότητα, προκειμένου να επιλυθεί με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο, διασφαλίζοντας τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας – και θέτοντας, φυσικά, πάνω απ’ όλα τις ανθρώπινες ζωές.

Πηγές:

1. Πολλάτος, Μ. (2018). Μυστήριο με τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών: Έπεσαν σε τουρκική ενέδρα; http://www.protothema.gr/greece/article/766330/mustirio-me-ti-sullipsi-ton-duo-ellinon-stratiotikon-mipos-epesan-se-tourkiki-enedra/
2. CNN Greece Newsroom. (2018). Τι γράφει ο τουρκικός Τύπος για τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στον Έβρο http://www.cnn.gr/news/ellada/story/119864/ti-grafei-o-toyrkikos-typos-gia-ti-syllipsi-ton-dyo-ellinon-ston-evro
3. Λυγερού, Ν., (2018). Ψυχρολουσία από το «άδειασμα» του ΝΑΤΟ για τους φυλακισμένους Έλληνες στρατιώτες http://www.protothema.gr/politics/article/769770/psuhrolousia-apo-to-adeiasma-tou-nato-gia-tous-fulakismenous-ellines-stratiotes/
4. Καπούτσης, Χ., (2018). Τα ερωτήματα για τη σύλληψη των στρατιωτικών μας από κάποιον που έχει κάνει το ίδιο περίπολο. https://www.militaire.gr/ta-erotimata-gia-ti-syllipsi-ton-stratiotikon-mas-apo-kapion-pou-echi-kani-idio-peripolo/
5. HuffPost Newsroom, (2018). Σύλληψη ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο από τουρκική περίπολο. https://www.huffingtonpost.gr/entry/sellepse-ellenon-stratiotikon-ston-evro-apo-toerkike-peripolo_gr_5a99156de4b089ec353902d0
6. Καρβουνόπουλος Π.  (2018). Η σύλληψη των στρατιωτικών στον Έβρο και οι οπτικές γωνίες που τη βλέπουν οι πολιτικοί! Συνέντευξη Κουβέλη. https://www.militaire.gr/syllipsi-ton-stratiotikon-ston-evro-kai-oi-optikes-gonies-poy-ti-vlepoyn-oi-politikoi-synenteyxi-koyveli/
7. Νέδος, Β. (2018). Η σύλληψη των δύο στρατιωτικών ρίχνει λάδι στη φωτιά με την Αγκυρα http://www.kathimerini.gr/951745/article/epikairothta/ellada/h-syllhyh-twn-dyo-stratiwtikwn-rixnei-ladi-sth-fwtia-me-thn-agkyra
8. Μάνδρου, Ι. (2018). Τρίτο κατά σειράν «όχι» στην έκδοση των οκτώ Τούρκων http://www.kathimerini.gr/954242/article/epikairothta/politikh/trito-kata-seiran-oxi-sthn-ekdosh-twn-oktw-toyrkwn
9. ΣΚΑΪ. (2018). Πάιατ: Οι ΗΠΑ ασχολούνται ενεργά με το θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών. http://www.skai.gr/news/greece/article/368085/paiat-oi-ipa-asholoudai-energa-me-to-thema-ton-duo-ellinon-stratioton/#ixzz59zz8hWOE
10. Yπουργείο Εξωτερικών. (2018).  Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στην ε/φ Documento και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Χατζηνικόλα (11.03.2018). https://www.mfa.gr/epikairotita/proto-thema/sunenteuxe-upourgou-exoterikon-nikou-kotzia-sten-eph-documento-kai-ton-demosiographo-demetre-khatzenikola-11032018.html
11. Reuters Staff. (2018). Turkish court detains Greek soldiers held after crossing border. https://www.reuters.com/article/us-greece-turkey/turkish-court-detains-greek-soldiers-held-after-crossing-border-idUSKCN1GE0Y7
12. Fraser S. (σε συνεργασία με την Associated Press). (2018). Turkish court rejects request for Greek soldiers’ release. http://abcnews.go.com/International/wireStory/lawyers-seek-release-greek-soldiers-arrested-turkey-53523691
13. EUROMIL, (2018). EUROMIL Statement on the Two Greek Soldiers Arrested by Turkey. http://euromil.org/euromil-statement-two-greek-soldiers-arrested-turkey/
14. Ηürriyet Daily News. (2018). Greeks rally for soldiers held in Turkey. http://www.hurriyetdailynews.com/greeks-rally-for-soldiers-held-in-turkey-128593