42 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την κατάληψη του Βόρειου τμήματος της Κύπρου, την παράνομη κατοχή του 37% της εδαφικής ακεραιότητας της νήσου, του επιβληθέντος τουρκικού εποικισμού και της δημιουργίας του τούρκικου ψευδοκράτους. Ωστόσο, η επίλυση του ζητήματος παραμένει ανοιχτή και η υφιστάμενη κατάσταση δυναμιτίζει την διεθνή σκηνή. Η ‘’διζωνική εδαφικά και διακοινοτική συνταγματικά  επικράτεια‘’ ενδεχομένως να αποτελέσει παρελθόν στο προσεχές μέλλον, σημαίνοντας την παύση του υπάρχοντος καθεστώτος διχοτόμησης, προβαίνοντας σε πιο αποτελεσματικές και συντονισμένες δράσεις προς την Ένωση. Μια σειρά δυναμικών στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα συνηγορεί προς αυτήν την κατεύθυνση.

Νέες δυναμικές

Το κάλεσμα του αρχηγού των Τουρκοκυπρίων, Mustafa Akinci, σε δείπνο που παράθεσε ο Τούρκος πρόεδρος, Recep Tayyip Erdoğan,  στο περιθώριο της Ανθρωπιστικής Συνόδου του ΟΗΕ, αναγνωρίζοντας τον πρώτο ως ισάξιο εταίρο και εκπρόσωπο κράτους, πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων εκ μέρους του Κύπριου ομολόγου του, Αναστασιάδη,  αναφορικά με το Κυπριακό. Η παραπάνω εξέλιξη οδήγησε συνακόλουθα  στην εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων, σχετικά με τις προς συζήτηση συγκλίσεις και αποκλίσεις στα υφιστάμενα προβλήματα, αποσκοπώντας στην διευθέτησή τους. Συγκεκριμένα, από τις 17 Ιούνη και έπειτα προβλέπεται η συνάντηση των δύο εκπροσώπων, δύο φορές εβδομαδιαίως, για την πραγμάτωση των εν λόγω λύσεων. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση προς μια θετικότερη κατεύθυνση αποτελεί η αποδοχή των ΜΟΕ (Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης)  από την τουρκοκυπριακή πλευρά.

Παράλληλα, στην ελληνοκυπριακή πραγματικότητα παρατηρείται για πρώτη φορά η είσοδος στο κυπριακό κοινοβούλιο ακροδεξιού κόμματος, του Ε.ΛΑ.Μ  (Εθνικού Λαϊκού Μετώπου), το οποίο δηλώνει φιλικά διακείμενο προς την Χρυσή Αυγή. Η τωρινή εκλογική πολιτική πραγματικότητα της Νήσου τείνει να αποκλίνει από τις αναμενόμενες προτιμήσεις της εκλογικής βάσης, ειδικότερα σε μια περίοδο όπου έντονα κοινωνικά προβλήματα, όπως η οικονομική κρίση (έξοδος από το Μνημόνιο), αποτελούν πλέον παρελθόν. Οι φυγόκεντρες τάσεις του εκλογικού σώματος, συνήθως, γίνονται ορατές (ώθηση προς ακραίες ιδεολογίες) κατά περιόδους αισθητών κρίσεων. Παρ’ όλα αυτά, η μη ύπαρξη λύσης στο Κυπριακό εδώ και τέσσερις δεκαετίες φαίνεται να εξώθησε τον κυπριακό λαό -που παρουσιάζει χαμηλές εκλογικές προτιμήσεις- προς αυτή την κατεύθυνση, δεδομένου κιόλας του φορτισμένου συναισθηματικά κλίματος που επικρατεί εν γένει μετά την εισβολή. Ίσως η ακροδεξιά πτέρυγα, η οποία εμφορείται από έντονα εθνικιστικές  πεποιθήσεις, να φαντάζει ικανή να φέρει τη λύση ως έμπρακτος θιασώτης του ΟΧΙ που ειπώθηκε στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Αννάν.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε πρόσφατη συνάντησή με τον εκπρόσωπο του ψευδοκράτους Akinci.

Στη διεθνή σκηνή, οι ΗΠΑ εκφράζουν την αισιοδοξία τους ως προς την επίλυση του ζητήματος, έχοντας ως υπέρμαχο υποστηρικτή τους τον αντιπρόεδρο Biden, ο οποίος καλεί τον Αναστασιάδη να εκμεταλλευτεί το πρόσφατο διπλωματικό επεισόδιο στην Άγκυρα, προς επίτευξη της ένωσης. Η στάση αυτή φαίνεται να εμπεριέχει πολιτικό παιχνίδι, το οποίο αποσκοπεί στην αισιόδοξη και ειρηνευτική προσέγγιση διεθνών κρίσεων, σηματοδοτώντας την λήξη της προεδρίας του Obama. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί και η παρελθοντική ανάμειξη των ΗΠΑ στο Κυπριακό, το 1977, για την έναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών Μακάριου- Denktash, στη βάση της δράσης του ΟΗΕ.

Τέλος, πριν λίγες μέρες σημειώθηκε η αντικατάσταση της παρατηρητή του ΟΗΕ για το Κυπριακό, καθώς στη θέση της Buttenheim ορίστηκε η Elizabeth Spehar, που καλείται να δώσει νέα δυναμική στην εξέλιξή του, εκφράζοντας ευθέως την απόλυτη σύμπλευσή της με την Κυπριακή κυβέρνηση.

Στον απόηχο της προσφυγικής κρίσης αξίζει να υπογραμμιστεί ότι, στο Βόρειο τμήμα της Κύπρου δεν διαμένουν μόνο Τούρκοι -ύστερα από τον παράνομο εποικισμό στον οποίο προέβησαν- αλλά και άλλες εθνότητες, όπως Αλγέριοι και Σύριοι, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην αύξησή τους λόγω των προσφυγικών ροών και, συνακόλουθα, στην αφομοίωση του μουσουλμανικού στοιχείου.

Ο τουρκικός παράγοντας

Αλυσιδωτά γεγονότα προσδίδουν νέα δυναμική στο Κυπριακό, όντας άρρηκτα συνδεδεμένα με την πτώση της τουρκικής πρωτοκαθεδρίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Αρχικά, από τη ρήξη Erdoğan- Davutoğlu, ανακύπτει το ερώτημα για το αν κάνουμε λόγο πλέον για το τέλος του νεοθωμανισμού – επεκτατικού δόγματος εμπνευστής του οποίου ήταν ο Davutoğlu με το βιβλίο του ‘’Το στρατηγικό βάθος’’. Η τουρκική κοινωνία βρίσκεται πλέον στο έλεος του προσωποκεντρικού Erdoğan, ο οποίος επιθυμεί την αναβίωση των πρότερων δεδομένων χαλιφάτου. Ωστόσο, η προσδοκία αυτή φαίνεται να ανακόπτεται από το Κουρδικό ζήτημα στο εσωτερικό της χώρας και τις συνακόλουθες τρομοκρατικές επιθέσεις που σημειώνονται σχεδόν καθημερινά, καθώς και από τις παραβιάσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ (επιχείρηση Barbaros).

Στην τρέχουσα τώρα επικαιρότητα, οι αλβανικές διεκδικήσεις σε βάρος της Ελλάδας -οι οποίες κάνουν αναφορά στους Τσάμηδες και απεικονίζονται εναγέστερα στο δόγμα της Μεγάλης Αλβανίας- έχουν την τουρκική στήριξη, ενισχύοντας την πεποίθηση για τη δημιουργία μουσουλμανικού τόξου στα Βαλκάνια.

Παράλληλα, η ρήξη της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση έγκειται στη μη τήρηση των συμφωνηθέντων του Μαρτίου του 2016 αναφορικά με τις προσφυγικές ροές, αλλά και στην κατάργηση παροχής βίζας από πλευρά της Ένωσης. Ας μην λησμονούμε, επίσης, την πρόσφατη διπλωματική ρήξη μεταξύ Ελλάδας –Τουρκίας, αναφορικά με την ανάγνωση του Κορανιού στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Ρήξη που δεν πλήττει μονάχα την Ελλάδα, αλλά συνακόλουθα όλη την ευρύτερη χριστιανική κοινότητα παγκοσμίως λόγω άκρατου μουσουλμανικού φονταμενταλισμού.

Συμπεράσματα

Οι παραπάνω δυναμικές συντείνουν στο ότι η επίλυση του Κυπριακού -ενδεχομένως- να μην αποτελεί μια ουτοπία. Οι συνθήκες φαίνεται να είναι αρκετά ώριμες, όχι αρκετά όμως ώστε να δοθεί μια μακροχρόνια και βιώσιμη λύση. Η επιθυμητή λύση έγκειται σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με μία κυριαρχία που να είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το διεθνές δίκαιο, και να μην παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

ΠΗΓΕΣ

1. http://www.mfa.gr/kypriako/
2. http://www.naftemporiki.gr/story/1108088/ekklisi-mpainten-se-anastasiadi-akintzi-gia-tin-epanalipsi-ton-diapragmateuseon
3. http://www.mfa.gov.cy/mfa/PermRep/PermRep_Brussels.nsf/page32_gr/page32_gr?OpenDocument
4. http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2006.nsf/cyprus01_gr/cyprus01_gr?OpenDocument
5. http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2006.nsf/cyprus02_gr/cyprus02_gr?OpenDocument
6. http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-politiki/39/317954/stin-kypro-i-elizampeth-spechar-sti-thesi-tis-batenchaim-protes-diloseis
7. http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-politiki/39/317401/aisiodoxos-gia-lysi-mesa-sto-2016-o-antiproedros-ton-ipa