Το Πακιστάν αποτελεί ένα κράτος με ιδιαίτερα προνομιούχα γεωγραφική θέση, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στη Μέση Ανατολή, τη Νότιο και Κεντρική Ασία. Επιπλέον, βρέχεται από την Αραβική Θάλασσα, ενώ αποτελεί την έξοδο του Αφγανιστάν προς τη θάλασσα¹. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στο Islamabad να χαράζει τη δική του πολιτική και να διαπραγματεύεται τόσο με την Κίνα όσο και με τις ΗΠΑ.

Στο παρόν άρθρο θα εξετασθεί η οικονομική συνεργασία που αναπτύσσεται μεταξύ της Κίνας και του Πακιστάν. Θα αναφερθούν, δε, οι κυριότεροι στόχοι που η Κίνα θέλει να πραγματοποιήσει μέσω αυτής της συνεργασίας. Επιπροσθέτως, θα παρουσιαστούν τα εμπόδια για την πραγματοποίηση του οικονομικού διαδρόμου, τα οφέλη που θα αποκομίσει το Πακιστάν, καθώς και οι αντιδράσεις άλλων δυνάμεων της περιοχής.

Η Κίνα και το Πακιστάν

Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα και το Πακιστάν έχουν αναπτύξει συνεργασία, τόσο στον τομέα του εμπορίου, όσο και σ’ εκείνον της άμυνας. Το 2007, οι δύο χώρες σύνηψαν το σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου². Η Κίνα, εκτός από τη συνεργασία της με το Πακιστάν ενισχύει, παράλληλα, τη συνεργασία της και με άλλα κράτη. Έτσι τον Οκτώβριο του 2013, ο πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Xi Jinping, ανακοίνωσε κατά την επίσκεψη του στην Astana το πρόγραμμα «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος», δηλαδή την αναβίωση του δρόμου του Μεταξιού. Στόχος της Κίνας είναι να ενώσει την αγορά της Ανατολικής Ασίας με αυτήν της Ευρώπης. Για να πραγματοποιηθεί αυτό θα υπάρξουν δύο άξονες του Νέου Δρόμου του Μεταξιού, ο χερσαίος, ο οποίος θα διέρχεται από τις χώρες της κεντρικής Ασίας και ο θαλάσσιος, ο οποίος θα διέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό³.

Ο οικονομικός διάδρομος Κίνας- Πακιστάν αποτελεί ένα σημαντικό εγχείρημα, που εντάσσεται στο πρόγραμμα «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος», καθώς εξασφαλίζει την πρόσβαση της Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό. Αν και η ανατολική Κίνα έχει πρόσβαση στη θάλασσα, το κεντρικό και δυτικό μέρος της Κίνας περιβάλλονται από ξηρά. Για το λόγο αυτό, η δυτική Κίνα βρίσκεται εγγύτερα στον Ινδικό Ωκεανό από ό,τι στην Κινεζική Θάλασσα. Άρα, μέσω αυτού του εγχειρήματος, η περιοχή της δυτικής Κίνας θα αποκτήσει γρηγορότερη πρόσβαση προς τη θάλασσα.

Η Κίνα προτίθεται να επενδύσει περί τα 46 δις δολάρια στους τομείς των υποδομών, της βιομηχανίας και της ενέργειας του Πακιστάν, από τα οποία 1,5 δις δολαρίων θα διατεθούν για τις υποδομές του λιμανιού Gwadar, όπου η Κίνα θέλει να αποκτήσει άμεση πρόσβαση⁴. Το λιμάνι αυτό βρίσκεται στο νοτιοδυτικό Πακιστάν, εγγύς των συνόρων με το Ιράν. Συγκεκριμένα, το λιμάνι θα ενώνεται με την κινεζική πόλη Kashgar. Η απόσταση που θα καλύπτει αυτή η σύνδεση είναι περίπου 2000 χιλιόμετρα⁵. Συνεπώς, από εκεί το Πεκίνο θα μπορεί να στείλει γρηγορότερα και φθηνότερα τα κινέζικα εμπορεύματα προς τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, ενώ έχει εξασφαλίσει ήδη την ασφαλή μεταφορά τους από τον Ινδικό Ωκεανό προς την Ερυθρά Θάλασσα, μέσω των στενών Bab el Mandem, καθώς το 2017 η Κίνα άνοιξε την πρώτη της στρατιωτική βάση στο Djibouti⁶.

Το νέο αυτό εγχείρημα αποτελεί σημαντική ευκαιρία για το Πακιστάν, το οποίο θα αποκτήσει καλύτερες υποδομές, θα ενισχύσει τη βιομηχανία του και θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τη φτώχεια, καθώς θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, υπάρχουν σαφώς και αρκετά εμπόδια, αναφορικά με την πραγματοποίηση του παραπάνω εγχειρήματος. Από τη μία πλευρά, μεγάλη μερίδα του πληθυσμού του Πακιστάν αντιτίθεται στο εν λόγω εγχείρημα, καθώς υποστηρίζει ότι θα ωφεληθεί αποκλειστικά η περιοχή του Punjab, απ΄όπου θα διέρχονται τα κινέζικα εμπορεύματα, ενώ το υπόλοιπο Πακιστάν δεν θα αναπτυχθεί. Επιπλέον, η επικρατούσα στο Πακιστάν πολιτική αστάθεια δεν ευνοεί μία μακροπρόθεσμη ομαλή συνεργασία.

Επιπροσθέτως, υπάρχουν πολλές παραστρατιωτικές οργανώσεις, όπως η Tehrik-i-Taliban Pakistan (TTP), η Lashkar-e-Jhangvi (LEJ), ο Απελευθερωτικός Στρατός Balochistan, το Απελευθερωτικό Μέτωπο Balochistan, που θα δυσχεραίνουν το έργο αυτό. Εκτός αυτών, οι αντάρτες της περιοχής του Balochistan που έχουν ως στόχο την ανεξαρτησία της περιοχής από το Πακιστάν, θεωρούν ότι η ανάπτυξη της περιοχής θα εμποδίσει την πραγματοποίηση των σχεδίων αυτών. Επιπλέον, θεωρούν ότι πολλοί κάτοικοι άλλων περιοχών του Πακιστάν θα μεταναστεύσουν στην περιοχή του Balochistan, με αποτέλεσμα η τοπική εθνότητα να μετατραπεί σε μειονότητα στην περιοχή αυτή⁷.

Αντιδράσεις άλλων κρατών

Η συνεργασία Κίνας- Πακιστάν είναι ένα γεγονός που οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν με μεγάλη ανησυχία. Από τη μία πλευρά, η Κίνα, αποκτώντας πρόσβαση στο Πακιστάν, πρόκειται να ενισχύσει το διεθνές της εμπόριο. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ χρειάζονται την πρόσβαση στον εναέριο χώρο του Πακιστάν, ώστε να μπορούν να φθάσουν το Αφγανιστάν, που περιβάλλεται μόνο από ξηρά. Εφόσον η κεντρική Ασία είναι υπό τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και, αφού οι ΗΠΑ έχασαν τη βάση τους στο Kyrgyzstan⁸, το Πακιστάν είναι ο μόνος πιθανός διάδρομος προς το Αφγανιστάν. Έτσι, οι ΗΠΑ προσπαθούν να εμποδίσουν τη συνεργασία αυτή⁹.

Μία άλλη περιφερειακή δύναμη που βλέπει με ανησυχία την πιθανή σύμπραξη Κίνας-Πακιστάν είναι η Ινδία, καθώς η συμμαχία Κίνας- Πακιστάν θα απομονώσει την Ινδία, η οποία θα βρεθεί περικυκλωμένη από την κινεζική επιρροή. Συγκεκριμένα, η Κίνα δραστηριοποιείται ήδη στο λιμάνι Hambantota στη Sri Lanka, στο λιμάνι Sittwe στη Myanmar και στο λιμάνι Chittagong στο Bangladesh, εξαπλώνοντας έτσι την επιρροή της¹⁰.

Η Ινδία, έχοντας σκοπό να διατηρήσει την ισχύ της και να δημιουργήσει τη δική της ζώνη επιρροής, αποφάσισε να επενδύσει στο ιρανικό λιμάνι Chabahar. Αναλυτικότερα, η Ινδία σκοπεύει να μεταφέρει τα δικά της εμπορεύματα στο Ιράν δια θαλάσσης, παρακάμπτοντας έτσι το Πακιστάν, το οποίο αρνήθηκε στο Νέο Δελχί τη διέλευση, ώστε να προσεγγίζει το Αφγανιστάν. Το λιμάνι Chabahar θα συνδέεται με το Αφγανιστάν, απ’ όπου τα ινδικά προϊόντα θα φτάνουν στην Κεντρική Ασία και την Ευρώπη.

Το ποσό που υπολογίζει να δαπανήσει η Ινδία σε αυτό το εγχείρημα ανέρχεται στα 2 δις δολλάρια, το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού προορίζεται για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής που θα ενώνει το λιμάνι Chabahar με την πόλη Zahedan, η οποία βρίσκεται κοντά στα σύνορα Ιράν- Αφγανιστάν. Βέβαια, η Ινδία αντιμετωπίζει προβλήματα σχετικά με το εγχείρημα αυτό, κυρίως λόγω της πολιτικής αστάθειας του Αφγανιστάν¹¹.

Πηγές:

1. Aashish. (2017). China’s “String of Pearls”: The encirclement of India & how to break the chakravyuh? https://www.strategicfront.org/chinas-string-pearls-encirclement-india-break-chakravyuh/
2. Britannica. (2018). Pakistan. https://www.britannica.com/place/Pakistan
3. Springer. (2016). China–Pakistan Economic Corridor: Will It Sustain Itself? https://link.springer.com/epdf/10.1007/s40647-016-0143-x
4. The state council, The people’s republic of china. (2015). Chronology of China’s Belt and Road Initiative. http://english.gov.cn/news/top_news/2015/04/20/content_281475092566326.htm
5. International Crisis Group. (2017). China-Pakistan Economic Corridor: Opportunities and Risks. https://www.crisisgroup.org/asia/south-asia/pakistan/297-china-pakistan-economic-corridor-opportunities-and-risks
6. Massarrat, A. & Ashfaq, A. (2015). CPEC: Challenges and opportunities for Pakistan. http://pakistanhouse.net/wp-content/uploads/2016/11/CPEC-challenges.pdf
7. Council on Foreign Relations. (2018). China’s Strategy in Djibouti: Mixing Commercial and Military Interests. https://www.cfr.org/blog/chinas-strategy-djibouti-mixing-commercial-and-military-interests
8. The economist. (2015). Dark corridor. https://www.economist.com/asia/2015/06/04/dark-corridor
9. Kucera, J. (2018). US Military Giving Up on Kyrgyzstan. https://eurasianet.org/us-military-giving-up-on-kyrgyzstan
10. Malik, A. (2018). India Lacks a Competitive Trade Strategy for Chabahar. https://thediplomat.com/2018/01/india-lacks-a-competitive-trade-strategy-for-chabahar/
11. Kulshrestha, S. (2015). A Tale of Two Ports: Gwadar versus Chahbahar. http://worldnewsreport.in/a-tale-of-two-ports-gwadar-versus-chahbahar/