Η αλματώδης οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη που σημείωσε η Κίνα τα τελευταία χρόνια είχαν ως αποτέλεσμα να αναδειχθεί το 2010 ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως. Έκτοτε διατηρεί τη θέση της αυτή, ενώ την ίδια στιγμή είναι η πρώτη χώρα σε εξαγωγές. Ενώ λόγω της βιομηχανοποίησής της είναι πρώτη χώρα σε εισαγωγές πετρελαίου, χάρη στην ανάπτυξή της η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας προβαίνει επίσης σε επενδύσεις σε άλλες χώρες.

Όσον αφορά τη σχέση της Κίνας με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, το Πεκίνο μέχρι πρότινος διατηρούσε μία ουδέτερη, μη επεμβατική στάση. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η Κίνα, με αργά και σταθερά βήματα, επεκτείνει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή – κάτι που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η Κίνα εγκαινίασε τον Αύγουστο του 2017 την πρώτη της ναυτική βάση στο Τζιμπουτί. Συνεπώς, η Κίνα χρησιμοποιεί τις επενδύσεις για να ενισχύσει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή. Από την άλλη, τα κράτη της Μέσης Ανατολής βλέπουν την Κίνα ως ελπιδοφόρο εναλλακτική.

Η Κίνα αναδείχθηκε για το 2017 ως η χώρα με τις περισσότερες εισαγωγές πετρελαίου, ξεπερνώντας την Αμερική, καθώς εισήγαγε 8.4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου (bpd), ενώ αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια λόγω της βιομηχανικής παραγωγής. Σύμφωνα με υπολογισμούς της εθνικής κινεζικής εταιρείας πετρελαίου, η ζήτηση θα αυξηθεί έως το 2030, φτάνοντας τα 13,8 εκατομύρια bpd. Την ίδια στιγμή, το 2017 σημειώθηκε πτώση στην παραγωγή πετρελαίου στην Κίνα.

Εκτός αυτού, η Κίνα φιλοδοξεί να αναδημιουργήσει τον δρόμο του Μεταξιού, επενδύοντας σε υποδομές σε περίπoυ 60 χώρες, ώστε να ενισχύσει τις εξαγωγές της προς τη Δύση. Το σχέδιο αυτό “Μία ζώνη ένας δρόμος” (One Belt One Road) θα περιλαμβάνει χώρες της Μέσης Ανατολής όπως το Ιράν και η Αίγυπτος. Μία από τις επενδύσεις στη Μέση Ανατολή που η Κίνα ήδη έθεσε σε εφαρμογή είναι ο αυτοκινητόδρομος που διατρέχει τα παράλια της Αλγερίας, από τα σύνορα με την Τυνησία ως τα σύνορα με το Μαρόκο, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα.

Καθώς η Κίνα είναι πρώτη σε εισαγωγές πετρελαίου, έχει ισχυρούς δεσμούς με τη Σαουδική Αραβία, η οποία από το 2002 έως το 2016 ήταν πρώτη σε προμήθειες πετρελαίου στην κινεζική αγορά. Το 2016 η Ρωσία ξεπέρασε τη Σαουδική Αραβία, που πλέον διατηρεί τη δεύτερη θέση με εξαγωγές που φτάνουν τα 20,5 δις δολάρια. Επιπλέον, η Κίνα εξάγει όπλα στη Σαουδική Αραβία, καθώς και οπλισμένα drones, ενώ έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δύο κρατών η δημιουργία εργοστασίου μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη Σαουδική Αραβία, ως μέρος μίας ευρύτερης συμφωνίας ύψους 65 δις δολαρίων, που καταρτίστηκε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του βασιλιά Σάλμαν στο Πεκίνο τον Μάρτιο του περασμένου έτους.

Όσον αφορά τις σχέσεις της Kίνας με το Ιράν, είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα δεν επιλέγει να σταθεί στο πλευρό του Ιράν ή της Σαουδικής Αραβίας, αλλά διατηρεί μία μετριοπαθή στάση και προάγει την οικονομική συνεργασία τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με το Ιράν. Έτσι, η Κίνα διατηρεί ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με το Ιράν, και μάλιστα από την εποχή οικονομικής απομόνωσης του Ιράν, και η αξία του πετρελαίου που εξάγει το Ιράν προς την Κίνα ανάγεται στα 11.9 δις δολάρια. Το 2016, όταν ο πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping επισκέφθηκε την Τεχεράνη, οι δύο χώρες υπέγραψαν σύμφωνο για συνεργασία τόσο στην ενέργεια όσο και στο εμπόριο και τη βιομηχανία. Επιπλέον, συμφώνησαν να αυξήσουν τις εμπορικές σχέσεις, φτάνοντας μέσα στα επόμενα χρόνια τα 600 δις δολάρια.

Το Ιράκ προμηθεύει επίσης την Κίνα με αργό πετρέλαιο, η αξία του οποίου φτάνει τα 13,8 δις δολάρια. Επιπροσθέτως, οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει μία συνεργασία που αφορά την εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που βρίσκονται στην Ανατολική Βαγδάτη. Συγκεκριμένα, την αξιοποίηση έχει αναλάβει η κινεζική εταιρεία Jinhua. Άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής που εξάγουν πετρέλαιο στην Κίνα είναι το Ομάν 12.2 δις δολ, το Κουβέιτ 7.1 δις δολ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 4.1 δις δολ, το Κατάρ 382.2 εκατομύρια δολ.

Σχετικά με τις σχέσεις Κίνας-Τουρκίας, αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία, αν και μέλος του ΝΑΤΟ, μετέχει στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης ως μέλος-παρατηρητής από το 2012, ενώ ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Erdogan συμμετείχε στη συνάντηση σχετικά με τον νέο δρόμο του μεταξιού στο Πεκίνο τον Μάιο του 2017. Επιπλέον, η κινεζική τράπεζα για τις υποδομές και τις επενδύσεις στην Ασία χρηματοδοτεί την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Trans-Anatolian (TANAP), ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη. Οι δύο χώρες διατηρούν ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς, καθώς οι εισαγωγές της Τουρκίας από την Κίνα το 2016 ανήλθαν στα 25,44 δις δολάρια, ενώ αντίστοιχα οι εξαγωγές της Τουρκίας προς την Κίνα ανήλθαν στα 2,32 δις δολάρια – είναι φανερό βέβαια ότι το εμπορικό ισοζύγιο γέρνει προς την Κίνα.

Η Κίνα διατηρεί επιπλέον οικονομικούς δεσμούς με την Αίγυπτο. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών αγγίζει 11,6 δις δολάρια, με το ισοζύγιο να γέρνει υπέρ της Κίνας. Την ίδια στιγμή η Κίνα αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό έταιρο της Αιγύπτου, ενώ οι κινεζικές επενδύσεις στην Αίγυπτο αγγίζουν τα 6,5 δις δολάρια. Ωστόσο, το σημαντικότερο στοιχείο στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών είναι το γεγονός ότι οι οικονομικές τους συμφωνίες χρησιμοποιούν το κινεζικό γουάν, αντί του αμερικανικού δολαρίου που έχει καθιερωθεί στις διεθνείς αγορές. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η Κίνα επιδιώκει να αντικαταστήσει το δολάριο με το δικό της νόμισμα στις διεθνείς αγορές.

Συμπερασματικά, η Κίνα έχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για την περιοχή της Μέσης Ανατολής, καθώς από το σύνολο του αργού πετρελαίου που εισάγει η Κίνα το 44% προέρχεται από χώρες της Μέσης Ανατολής. Επιπλέον, η Κίνα αποσκοπεί να αυξήσει τις εξαγωγές της προς τη Μέση Ανατολή, ενώ χρησιμοποιεί τις επενδύσεις για να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή. Παράλληλα, ως πρώτος αγοραστής πετρελαίου, η Κίνα επιδιώκει να προβαίνει σε αγορές πετρελαίου χρησιμοποιώντας το εθνικό της νόμισμα. Τέλος, η Κίνα έχει ως γενική πολιτική στα κράτη της Μέσης Ανατολής την ουδέτερη στάση, ωστόσο η πολιτική της εξειδικεύεται ανάλογα το κράτος που συνεργάζεται. Συνεπώς, με άλλα κράτη έχει στενότερους δεσμούς, λόγω της ενέργειας, ενώ με άλλα κράτη δεν λείπουν και οι έριδες – όπως με την Τουρκία λόγω του ζητήματος των Ουϊγούρων.

Πηγές:

1. BBC. (2018). China Country profile http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-13017877
2. Hindy, L. (2017). https://tcf.org/content/report/rising-china-eyes-middle-east/
3. Lehr, D.  (2017). The Middle East is the Hub for China’s Modern Silk Road http://www.mei.edu/content/map/middle-east-hub-china-s-modern-silk-road
4. Hayoun, M. (2016). China’s Approach to the Middle East Looks Familiar https://thediplomat.com/2016/11/chinas-approach-to-the-middle-east-looks-familiar/
5. Paraskova, P. (2018). China’s Becomes World’s Next Top Oil Importer https://oilprice.com/Energy/Crude-Oil/Chinas-Becomes-Worlds-Next-Top-Oil-Importer.html
6. Tradingeconomics. (n.d.). China Crude Oil Production. https://tradingeconomics.com/china/crude-oil-production
7. World economic Forum. (2017). Is China pivoting towards the Middle East? https://www.weforum.org/agenda/2017/04/is-china-pivoting-towards-the-middle-east/
8. World’s Top Exports, Daniel Worman. (2018). Top 15 Crude oil suppliers of China. http://www.worldstopexports.com/top-15-crude-oil-suppliers-to-china/
9. Wagner, D. (2018). China rewrites the rules on how to rise in influence in the Middle East. http://www.scmp.com/comment/insight-opinion/article/2131328/china-rewrites-rules-how-rise-influence-middle-east
10. Chan, M. (2017). Chinese drone factory in Saudi Arabia first in Middle East. http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2081869/chinese-drone-factory-saudi-arabia-first-middle-east
11. Iraq business news (n.d.). Oil and Gas Fields: East Baghdad. http://www.iraq-businessnews.com/list-of-oil-and-gas-fields-in-iraq/oil-and-gas-fields-east-baghdad/
12. Colakoglu, S. (2018). Turkey-China Relations: From “Strategic Cooperation” to “Strategic Partnership”? http://www.mei.edu/content/map/turkey-china-relations-strategic-cooperation-strategic-partnership
13. mfa. (n.d.). Turkey-People’s Republic of China Economic and Trade Relations http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-china.en.mfa
14. Egypt today. (2017). Egypt-China business cooperation gets stronger during 2017. https://www.egypttoday.com/Article/3/37511/Egypt-China-business-cooperation-gets-stronger-during-2017
15. Καθημερινή. (2018). Η Κίνα επιδιώκει να αγοράζει το πετρέλαιο που χρειάζεται πληρώνοντας με γουάν. http://www.kathimerini.gr/956554/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/h-kina-epidiwkei-na-agorazei-to-petrelaio-poy-xreiazetai-plhrwnontas-me-goyan