Όταν οι εκλογές αποκτούν παγκόσμια εμβέλεια, ο στρατηγικός σχεδιασμός τους αποτελεί αναντίρρητα αντικείμενο εκτενούς μελέτης. Πώς οι δύο πρωταγωνιστές δομούν την εικόνα τους και, συνακόλουθα, την εικόνα των Η.Π.Α.; Και πώς οι εκάστοτε επικοινωνιακές στρατηγικές, ιδωμένες στο πλαίσιο της τρέχουσας επικαιρότητας, μπορούν να αναδείξουν τον διάδοχο του Obama;

Το Αμερικανικό εκλογικό σύστημα διακρίνεται για τον έντονο προσωποκεντρικό του χαρακτήρα, γεγονός που αιτιολογεί την προγραμματική ασυνέχεια μεταξύ των υποψηφίων του ίδιου κόμματος, διαχρονικά, στις διάφορες προεκλογικές αναμετρήσεις. Συγκεκριμένα, ο εκάστοτε υποψήφιος έχει την ευχέρεια να ενστερνιστεί εκούσια, σε μεγάλο ή μικρό ποσοστό, την κομματική πολιτική γραμμή. Παράλληλα, στο πλαίσιο της στρατηγικής επικοινωνίας, η πολιτική εκστρατεία τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από τον αμερικανικό λαό (σχέση διπλής αιτιότητας). Συνεπώς, θεωρείται σκόπιμο να αναλυθούν τα υφιστάμενα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα των Η.Π.Α. προς εν γένει παρουσίαση της εικόνας, σύμφωνα με την οποία δομείται η εκστρατεία των δύο υποψηφίων.

Παρατηρείται, αρχικά, έντονη επιθυμία εκ μέρους του Αμερικανικού λαού για αύξηση των στρατηγικών δαπανών, που προκύπτει από το φόβο της ισλαμικής απειλής (άποψη που ασπάζονται, κυρίως, οι ψηφοφόροι των Ρεπουμπλικανών). Παράλληλα, το 57% των πολιτών αποζητά περισσότερο την κρατική ενασχόληση με θέματα εσωτερικής πολιτικής (κράτος πρόνοιας, κλπ.), παρά την διατήρηση του υπάρχοντος status quo σε διεθνές επίπεδο, εκφρασμένου, κυρίως, μέσω των ανθρωπιστικών επεμβάσεων σε άλλα κράτη. Διχαστικές παραμένουν οι απόψεις αναφορικά με το μεταναστευτικό και την κλιματική αλλαγή. Ο ρητορικός πυρήνας των Ρεπουμπλικανών κυριαρχείται από το πρώτο, ενώ αντίστοιχα των Δημοκρατικών από τη δεύτερη – συμπεριλαμβανομένης και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η εσωτερική κρατική εικόνα των Η.Π.Α., σε όρους παρακμής και αστάθειας, δεν φαίνεται να απέχει πολύ από τα ελληνικά δεδομένα, ιδωμένη, φυσικά, σε μεγαλύτερη κλίμακα. Ειδικότερα, κάνουμε λόγο για μια διαιρεμένη εθνικά χώρα, καθώς το 15% του πληθυσμού αποτελείται από αλλοεθνείς. Οι οικογενειακές δομές υφίστανται το πλήγμα της διαίρεσης λόγω αύξησης των διαζυγίων, καθώς και του εργατικού δυναμικού που στελεχώνεται από γυναίκες. Τέλος, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του Pew Research Center, παρατηρούνται εισοδηματικές ανισότητες, καθώς και σημαντική γήρανση του πληθυσμού μέχρι το 2050.

Πώς κινητοποιεί κάθε υποψήφιος συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες ψηφοφόρων;

Οι κοινωνικές διακρίσεις φαίνεται να τροφοδοτούν άμεσα την προεκλογική εκστρατεία της Hillary, καθώς η καμπάνια της στηρίζεται σε μια ρητορική κινητοποίηση των γυναικών και των Ισπανόφωνων, ζητώντας την συναίνεση και την αποδοχή του αμερικανικού λαού για να ‘’σταθούν όλοι μαζί’’, διεκδικώντας ένα κράτος ίσων ευκαιριών. Το πολιτικό της έργο εδράζεται στην ‘’πολιτική συνέχεια’’ του Obama, από τον οποίο χαίρει αμέριστης υποστήριξης, αποτελώντας -σε ενδεχόμενη εκλογή της- την πρώτη γυναίκα πρόεδρο των Η.Π.Α., διαδεχόμενη τον πρώτο μαύρο πρόεδρο. Η στήριξη του πρώην προέδρου προς εκείνη (δήλωση: ‘’I’m with her’’) θεωρείται καταλυτικής σημασίας, καθώς το έργο του έχαιρε υψηλών ποσοστών αποδοχής από τη διεθνή κοινότητα.

Επιπλέον, σημαντικό επικοινωνιακό πλεονέκτημα αποτελεί η ανοιχτή στήριξη του άλλοτε αντιπάλου της, Bernie Sanders, γεγονός που διατηρεί την ενότητα του κόμματος ενώ, ταυτόχρονα, παρατηρείται έντονη συνδιαλλαγή των πολιτικών προγραμμάτων, κάνοντας λόγο, μάλιστα, και για μερική υιοθέτηση προγραμματικών δηλώσεών του. Συγκεκριμένα, η καταπολέμηση της εισοδηματικής ανισότητας, καθώς και η σταδιακή μελλοντική κατάργηση των χορηγιών κατά τη διεξαγωγή της εκστρατείας, αποτέλεσαν πονήματα του Sanders. Ταυτόχρονα, ο ομόλογός της αύξησε σε σημαντικό βαθμό τα ποσοστά πρόθεσης ψήφου, ειδικά στις νέες γενιές, γεγονός που θεωρείται ιδιαίτερα επωφελές για την εκστρατεία της Hillary.

Με εκφρασμένες απόψεις υπέρ της LGBT κοινότητας, καθώς και υπέρ της αντισύλληψης, ποντάρει να συσπειρώσει τα νεανικά κοινά, ενώ ο αγώνας της για φυλετική ισότητα κινητοποιεί τις Πολιτείες του Νότου, όπου παρατηρείται σημαντική δημογραφική αύξηση των Ισπανόφωνων πληθυσμών, των μεταναστών και των μαύρων.

Στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών, ο Trump προσωποποιεί τον επιχειρηματία με τα ‘’καθαρά χέρια’’, καθώς μέχρι πρότινος δεν είχε ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική, αν και προσπάθησε πολλές φορές κατά το παρελθόν να εμπλακεί (χρονολογούνται από το 1988, όταν προσπάθησε να αναλάβει αξιώματα που αντιστοιχούν στη θέση του αντιπροέδρου στην κυβέρνηση George Bush). Τηλεοπτικός μεγιστάνας, άπειρος πολιτικά, φαίνεται να στηρίζει τον στρατηγικό του σχεδιασμό στην ριζοσπαστικοποίηση, η οποία φανερά τροφοδοτείται από την εσωτερική κρίση που βιώνουν οι Η.Π.Α. Άλλωστε και ιστορικά, σε ταραγμένες περιόδους, αναδεικνύονται πολιτικοί με θέσεις που, ιδεολογικά, αγγίζουν τα άκρα (πχ. Hitler).

Οι ‘’ακραίες’’ θέσεις του, αρχικά, αναστάτωσαν την κοινή γνώμη και ανέδειξαν το οριακό προβάδισμα της Hillary στις δημοσκοπήσεις. Το παραπάνω γεγονός αυτόματα τον οδήγησε στην αναπροσαρμογή τους. Ακολουθώντας τη στρατηγική της τριγωνοποίησης, υιοθετεί ένα πολιτικό πρόγραμμα που κινείται προς το ‘’κέντρο’’, προς προσέλκυση ψηφοφόρων με χαμηλές πολιτικές προτιμήσεις, καθώς και μη πολιτικοποιημένων, οι οποίοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους στο ‘’νέο’’. Συγκεκριμένα, το προσωρινό κλείσιμο των συνόρων, η θετική στάση προς τους Ισπανόφωνους, καθώς και η πρόσληψη γυναικών σε ανώτερες θέσεις, αναφορικά με το σχεδιασμό της καμπάνιας του, εντάσσονται σ ’αυτή την στρατηγική.

O Trump, λόγω των συντηρητικών απόψεών του, κινητοποιεί και προσελκύει τον λατινογενή πληθυσμό, καθώς και τους Χριστιανούς προτεστάντες (που αποτελούν το 55% και 89% του πληθυσμού, αντίστοιχα). Συνεπώς, στο εκλογικό αποτέλεσμα φαίνεται να εισχωρεί ο εθνοτικός και ο θρησκευτικός παράγοντας. Ωστόσο, σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις αναφορικά με τον τυφώνα Mathew που ξέσπασε προσφάτως στην Φλόριντα, σε αυτούς προστίθεται και ο παράγοντας της αποτελεσματικής διαχείρισης και αντιμετώπισης κρίσεων. Πέραν αυτού, η Florida εντάσσεται στην κατηγορία των “swing states”, γεγονός που αυξάνει στρατηγικά το ενδιαφέρον γύρω από τη συγκεκριμένη πολιτεία.

Παράλληλα, η υπόνοια μη σταθερής κατάστασης υγείας της Hillary, η οποία εντάσσεται στρατηγικά στην αποδόμηση του πολιτικού αντιπάλου μέσω της επίθεσης σε ζητήματα υποψηφίου (επίθεση επί προσωπικού), αποτέλεσε ανήθικη αλλά πρόσφορη επιλογή για την προσέλκυση ψηφοφόρων από τους κόλπους των Δημοκρατικών. Η υπόνοια ασταθούς υγείας ισούται άμεσα, στο μυαλό των πολιτών, με την αδυναμία ανάληψης καθηκόντων.

Η νίκη, όπως φαίνεται, θα κριθεί όντως στα σημεία και η ποσοστιαία ανάδειξη του προέδρου θα είναι ισχνή.

Πηγές:

1. Breteau, P. (2016) Élection américaine: Sur quels sujets trump et Clinton sont-ils en désaccord ? Available at: http://www.lemonde.fr/les-decodeurs/article/2016/09/26/presidentielle-americaine-sur-quels-sujets-trump-et-clinton-sont-ils-en-desaccord_5003679_4355770.html (Accessed: 11 October 2016).
   
2. Présidentielle américaine, J – 32: L’ouragan Matthew interrompt la campagne en Floride. Available at: http://www.lemonde.fr/elections-americaines/article/2016/10/07/presidentielle-americaine-j-32-l-ouragan-matthew-interrompt-la-campagne-en-floride_5009591_829254.html (Accessed: 11 October 2016).
3. Bouvier, P. (2016) Caroline du Nord, Floride, Ohio, Nevada: Les ‘ swing states ’ essentiels de l’élection américaine. Available at: http://www.lemonde.fr/elections-americaines/article/2016/10/03/caroline-du-nord-floride-ohio-nevada-les-swing-states-essentiels-de-l-election-americaine_5007243_829254.html (Accessed: 11 October 2016).
4. Présidentielle américaine, J – 40: Clinton tente de mobiliser la base électorale d’Obama (2016) Available at: http://www.lemonde.fr/elections-americaines/article/2016/09/29/presidentielle-americaine-j-40-clinton-tente-de-mobiliser-la-base-electorale-d-obama_5005193_829254.html (Accessed: 11 October 2016).
5. In their own words: Why voters support – and have concerns about – Clinton and trump (2016) Available at: http://www.people-press.org/2016/09/21/in-their-own-words-why-voters-support-and-have-concerns-about-clinton-and-trump/ (Accessed: 11 October 2016).