Προσφάτως ο Jake Sullivan ανέφερε πως η διακυβέρνηση Trump αποτελεί κίνδυνο τόσο για την ίδια την αμερικανική δημοκρατία όσο και, εν συνεχεία, για τη διεθνή κοινότητα. Θεωρεί, μάλιστα, πιθανό να οδηγήσει όχι μόνο τις Η.Π.Α. σε συνταγματική κρίση, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο σε έναν ενδεχόμενο εμπορικό πόλεμο[1]. Δύο χρόνια μετά την ανάληψη της ηγεσίας των Η.Π.Α., ο Donald Trump τέθηκε στην κρίση του αμερικανικού λαού κατά τις ενδιάμεσες εκλογές της 6^ης Νοεμβρίου.

Τί είναι οι ενδιάμεσες εκλογές ;

Οι ενδιάμεσες εκλογές λαμβάνουν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια, με την ονομασία να υποδηλώνει πως πραγματοποιούνται στο μέσον της θητείας του εκάστοτε Προέδρου. Οι πολίτες των Η.Π.Α. ψηφίζουν για τον καταρτισμό του Κογκρέσου -το οποίο αποτελείται από την Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία[2]-, καθώς και για συγκεκριμένους Κυβερνήτες πολιτειών – στην προκειμένη περίπτωση 36. Η θητεία των Αντιπροσώπων της Βουλής είναι διετής, επομένως ο κόσμος ψηφίζει και για τις 435 έδρες. Αντιθέτως η θητεία των Γερουσιαστών είναι εξαετής, και εκλέγεται κυλιόμενα κάθε 2 χρόνια το ένα τρίτο του σώματος προκειμένου να μην αποσπάται η Γερουσία από το νομοθετικό της έργο[3].

Στις εκλογές του Νοέμβρη, συγκεκριμένα, από τους 36 Κυβερνήτες πολιτειών που τέθηκαν στην κρίση του κόσμου, οι 26 ανήκαν σε Ρεπουμπλικάνους, και μόλις οι 9 σε Δημοκρατικούς (ο Κυβερνήτης της Alaska ήταν ανεξάρτητος). Τα μέχρι πρότινος 435 μέλη της Βουλής χωρίζονταν σε 235 Ρεπουμπλικάνους και 193 Δημοκρατικούς, με 7 θέσεις να είναι κενές για διαφόρους λόγους. Όσο για τη Γερουσία, σε αυτήν θα προέκυπταν 35 νέα μέλη από τα 100 που την απαρτίζουν. Από αυτές τις νέες 35 θέσεις, οι 26 ανήκαν ήδη στους Δημοκράτες και οι 9 στους Ρεπουμπλικάνους. Συνολικώς, οι Ρεπουμπλικάνοι κατείχαν 51 έδρες έναντι 47 των Δημοκρατικών και 2 ανεξάρτητων Γερουσιαστών που τάσσονταν υπέρ των τελευταίων. Γίνεται, επομένως, αντιληπτό πως το έργο των Δημοκρατικών ήταν το πιο δύσκολο, καθώς έπρεπε να υπερασπιστούν τις ήδη δικές τους 26 έδρες, και να κερδίσουν τουλάχιστον 2 από τις 9 των Ρεπουμπλικάνων ώστε να πάρουν τον έλεγχο της Γερουσίας[4].

Κάθε πολιτεία των Η.Π.Α εκλέγει δύο γερουσιαστές, ενώ για τη Βουλή των Αντιπροσώπων κάθε πολιτεία δικαιούται διαφορετικό αριθμό Αντιπροσώπων ανάλογα με τον πληθυσμό της.

Γιατί ήταν ιδιαιτέρως σημαντικές οι συγκεκριμένες ενδιάμεσες εκλογές ;

Οι εκλογές χαρακτηρίστηκαν ως “δημοψήφισμα για τον Πρόεδρο Trump” ακόμα και από τον ίδιο. Σε περίπτωση που οι Ρεπουμπλικάνοι κατάφερναν να κρατήσουν και να αυξήσουν την πλειοψηφία τους στη Βουλή των Αντιπροσώπων, τότε θα ήταν πολύ πιο εύκολο για τον Trump να υπερψηφίζει και να θέτει σε λειτουργία νέα νομοσχέδια ή να καταργεί παλαιά (βλ. Obamacare) μέσω αυτής. Αντιθέτως, αν οι Δημοκρατικοί πετύχαιναν να πάρουν τον έλεγχο, τότε όχι μόνο θα έκαναν σχεδόν ακατόρθωτες τέτοιες πρωτοβουλίες του Προέδρου, αλλά θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να καταθέσουν προτάσεις ερευνών και καταγγελίες  κατά αυτού[5]. Επιπροσθέτως, εφόσον η Γερουσία περνούσε στους Δημοκρατικούς, θα μπορούσαν να μπλοκάρουν τις επιλογές του Προέδρου για τις θέσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου[6].

Οι παραπάνω δυνατότητες πηγάζουν από το σύστημα «checks and balances», ή αλλιώς ισχυρών θεσμικών αντιβάρων της αμερικανικής πολιτικής. Σκοπός τους η θεσμική υποταγή και συνεννόηση των συμμετεχόντων στα κέντρα εξουσίας των Η.Π.Α., με το Κογκρέσο και την Προεδρία να μοιράζονται αυτό το ρόλο. Ένα σύστημα ιδιαιτέρως λαοφιλές στις Η.Π.Α., καθώς παρέχει την πίστη για διάλογο και έλεγχο στα κέντρα εξουσίας [7].

Οι εκλογές αυτές ήταν σημαντικές όχι μόνο για την εσωτερική πολιτική των Η.Π.Α. αλλά και για τη διεθνή κοινότητα, με διάφορα δημοσιεύματα να αναφέρουν πως τα αποτελέσματα θα αποτελέσουν ένα ισχυρό τεστ για το εάν ο Trump άλλαξε τις Η.Π.Α. για πάντα. Εφόσον οι Ρεπουμπλικάνοι πήγαιναν καλά σε αυτές, θα μεταφερόταν στη διεθνή τάξη το μήνυμα  πως οι ισχυρώς προστατευτικές και καχύποπτες πολιτικές των Η.Π.Α θα παρέμεναν ενεργές και για τα επόμενα χρόνια.

Ποιο ήταν το προεκλογικό κλίμα ;

Οι προβλέψεις διαφόρων αναλυτών με βάση τις δημοσκοπήσεις, τις  ιστορικές τάσεις, τις εκστρατείες των κομμάτων καθώς και τα εκτενή ρεπορτάζ λίγο πριν τις εκλογές, έκαναν λόγο για επικράτηση των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, με ένα μέσο όρο πλειοψηφίας 17 βουλευτών. Η Γερουσία φαινόταν πως θα έμενε υπό την κυριαρχία των Ρεπουμπλικάνων, καθώς το έργο των Δημοκρατικών να υπερασπιστούν 26 έδρες και να κερδίσουν ακόμη 2 ήταν σαφώς πιο δύσκολο[8].

Η πολιτική συζήτηση κατά τον προεκλογικό αγώνα κυμάνθηκε κυρίως γύρω από θέματα όπως η Υγεία, η Μετανάστευση, η Εκπαίδευση και ο Περιορισμός της Οπλοκατοχής. Η κοινή γνώμη των Η.Π.Α φάνηκε να επηρεάζεται και από τη  δίωξη δύο Ρεπουμπλικάνων μελών της Βουλής κοντά στις ενδιάμεσες εκλογές – του Chris Collins για παράνομη χρήση εμπιστευτικών πληροφοριών στο χρηματιστήριο, και του Duncan Hunter για κατάχρηση κεφαλαίων που προορίζονταν για την προεκλογική του εκστρατεία. Οι διώξεις αυτές επέφεραν την οργή του Trump, κατηγορώντας τον Γενικό Εισαγγελέα, Jeff Sessions, για την απόφαση εκκίνησης των διώξεων κοντά στις εκλογές[9]. Ο Πρόεδρος, θέλοντας να ενισχύσει το κόμμα του, επανέφερε στον προεκλογικό του λόγο το φόβο του για μια ενδεχόμενη δυστοπία από κατακλυσμό των Η.Π.Α από ξένους εγκληματίες και ριζοσπαστικούς σοσιαλιστές. Κυρίαρχο αίσθημα που ο ίδιος μετέφερε στους υποστηρικτές τους ήταν πως η ψήφος στους Ρεπουμπλικάνους υποψηφίους ήταν μια ψήφος για αυτόν^[10].

Από την άλλη, για τους Δημοκρατικούς, ο πρώην Πρόεδρος Barack Obama, ρωτούσε ρητορικώς « τι είδους πολιτική θέλουμε;» σημειώνοντας πως «τώρα βλέπουμε πολιτικούς να ψεύδονται επανειλημμένως και αναίσχυντα»[11]

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών ;

Οι δημοσκοπήσεις σε αυτήν την περίπτωση φάνηκαν να επιβεβαιώνονται. Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα, η Γερουσία παραμένει αναμφιβόλως υπό τον έλεγχο τον Ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι κατάφεραν να εξασφαλίσουν 52 Γερουσιαστές, έναντι των 47 (45+2 Ανεξάρτητοι) που έχουν πετύχει οι Δημοκρατικοί. Παρατηρείται λοιπόν μια ενίσχυση -υπέρ των Ρεπουμπλικάνων- των συσχετισμών ισχύος, καθώς αύξησαν τον αριθμό των Γερουσιαστών τους κατά έναν. Αμφίβολο παρέμενε για αρκετές μέρες το αποτέλεσμα στη  Florida, όπου η διαφορά μεταξύ των δύο υποψηφίων για τη Γερουσία κυμαινόταν γύρω στις 10 χιλιάδες ψήφους – και για αυτό το λόγο αποφασίστηκε η επανακαταμέτρηση, με τα τελικά αποτελέσματα να αναδεικνύουν νικητή τον Rick Scott των Ρεπουμπλικάνων[12]. Στο Mississippi επίσης φάνηκε να μην υπάρχει ξεκάθαρο αποτέλεσμα στην ειδική ψηφοφορία, με τους Mike Espy και Cindy-Hide Smith  να οδεύουν σε επαναληπτικό γύρο εκλογής τέλη Νοεμβρίου.

Σε ό,τι αφορά στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπως αναμενόταν, περνάει στον έλεγχο των Δημοκρατικών. Έχοντας ήδη εξασφαλίσει 234 έδρες έναντι 200 των Ρεπουμπλικάνων, οι Δημοκρατικοί περιμένουν να δουν την κατάληξη σε μία ακόμα ανοιχτή ‘υπόθεση’. Το ενδιαφέρον εστιάζεται, πλέον, στη Georgia και στην 7η της περιφέρεια, όπου ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος έχει ένα ισχνό προβάδισμα[13].

Τέλος, η ψηφοφορία για ανάδειξη κυβερνήτη σε 36 πολιτείες φέρνει ως αποτέλεσμα του Δημοκρατικούς να κερδίζουν 16 πολιτείες, φτάνοντας τις 23, και τους Ρεπουμπλικάνους 18, φτάνοντας τις 25. Σε 2 πολιτείες η έκβαση του αποτελέσματος ήταν ιδιαιτέρως αβέβαιη. Σε μία μάλιστα από αυτές, τη Georgia, η διαφορά του προηγούμενου Ρεπουμπλικάνου Brian Kemp είναι μερικές χιλιάδες ψήφοι από την αφροαμερικάνα υποψήφιο των Δημοκρατικών Stacey Abrams. Οι τελευταίες εξελίξεις πάντως στην καταμέτρηση αυτής της πολιτείας δείχνουν πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα κερδίσουν αυτή τη ‘μάχη’, αν και οι κατηγορίες για ανάμειξη του  Kemp, όντας και υπουργός εσωτερικών της πολιτείας, στην εκλογική διαδικασία κηλίδωσαν τη ψηφοφορία^[14]. Η έτερη πολιτεία, Florida, φαίνεται να εκλέγει και αυτή Ρεπουμπλικάνο Κυβερνήτη, τον Ron DeSantis[15].

Από τις σημαντικότερες ενδείξεις των αποτελεσμάτων για την ίδια την κοινωνία των Η.Π.Α. ήταν τα στατιστικά τα οποία έδειχναν μια χώρα διαιρεμένη ανά φυλή, εκπαίδευση και περιοχή. Συγκεκριμένα, οι Δημοκρατικοί ψηφίστηκαν περισσότερο από τις λευκές γυναίκες παρά άνδρες, από τους αποφοίτους κολεγίου παρά τους μη, ενώ την ίδια στιγμή στο βορρά οι Ρεπουμπλικάνοι στηρίχθηκαν από τους λευκούς πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή. Ταυτοχρόνως, οι Δημοκρατικοί κατακτούσαν το 90% των ψήφων των έγχρωμων, το 69% των Λατινοαμερικάνων και το 77% των Ασιατών. Επομένως, μειονότητες και μορφωμένοι λευκοί στάθηκαν στο πλευρό των Δημοκρατικών.

Με ενδιαφέρον αντιμετωπίζονται ακόμη τα γεγονότα της ραγδαίας αύξησης της γυναικείας παρουσίας στην Βουλή των Αντιπροσώπων, και αυτής των εκλεγμένων προερχόμενων από μειονοτικές ομάδες^[16]. Αυξημένη εμφανίστηκε και η ελληνική παρουσία στο Κογκρέσο, καθώς επανεξελέγησαν 4 Ελληνοαμερικανοί στη Βουλή, o Κώστας Μπιλιράκης (Ρεπουμπλικάνος από τη Florida με ποσοστό 58%), o Τσάρλι Κριστ (Δημοκρατικός της Florida με 58%), ο Τζον Σαρμπάνης (Δημοκρατικός του Maryland με 67%) και η Ντίνα Τάιτους (Δημοκρατική της Nevada με 67%) ενώ 2 ακόμη με ελληνικές ρίζες εκλέχθηκαν για πρώτη φορά^[17].

Ποιες ήταν οι αξιοσημείωτες εκλογές και υποψηφιότητες ;

Στο Colorado εκλέχθηκε ο πρώτος -εθελουσίως αποκαλυπτόμενος- ομοφυλόφιλος Κυβερνήτης στην ιστορία των Η.Π.Α., ενώ  στο Oregon εμφανίζεται για πρώτη φορά Κυβερνήτης δηλωμένο μέλος της LGBT κοινότητας ως bisexual η Kate Brown, διατηρώντας την πολιτεία υπό Δημοκρατική κυριαρχία. Υποψήφια μέλη της ίδιας κοινότητας, ΛΟΑΤΚΙ, ήταν ακόμη στο Vermont η Christine Hallquist και στο Texas η Lupe Valdez[18], χωρίς όμως να πετυχαίνουν την εκλογή τους.

Ως μέλη του Κογκρέσου εμφανίζονται για πρώτη φορά στα χρονικά δύο γυναίκες Ινδιάνες. Η Sharice Davids στο Kansas, η οποία μάλιστα δήλωσε ομοφυλόφιλη, και η Deb Haaland στο New Mexico. Οι πρωτοφανείς παρουσίες όμως δεν σταματάνε εδώ, καθώς η Rashida Tlaib και η Ilhan Omar σε Michigan και Minnesota αντίστοιχα θα είναι οι πρώτες μουσουλμάνες εκπρόσωποι στο Κογκρέσο. Η εκλογή αυτών καθίσταται συμβολική, καθώς η πρώτη αποτελεί γόνο μεταναστών από την Παλαιστίνη, και η δεύτερη μετανάστρια από τη Σομαλία. Η επιλογή τους από τον λαό των Η.Π.Α. εν μέσω της ρητορικής και των πολιτικών Trump αποκτά μεγάλο βάρος[19]. Οι πρωτιές συνεχίζονται, με την Marsha Blackburn να γίνεται η πρώτη γυναίκα Γερουσιαστής από το Tennessee, και τη Kristi Noem από τη South Dakota[20]. Οι εκλογές αυτές οδήγησαν σε αριθμό ρεκόρ την παρουσία της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας εντός του Κογκρέσου, στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα στα μέλη αυτής για ελπίδα κατά των καταπιεστών της.

Τέλος, τρεις αφροαμερικάνοι υποψήφιοι για τη Βουλή, ο Antonio Delgado στη New York, ο Colin Allred στο Texas και ο Lauren Underwood στο Illinois, νίκησαν Ρεπουμπλικάνους αξιωματούχους σε περιοχές με έντονο το ‘λευκό’ στοιχείο[21].

Ποια ήταν η επόμενη μέρα ;

Ο Πρόεδρος Trump έσπευσε να δηλώσει στο Twitter πως το αποτέλεσμα της εκλογικής αυτής μάχης οδήγησε σε μια «τεράστια επιτυχία» (= «Tremendous success tonight. Thank you to all!”»[22] και συνέχισε λέγοντας πως είναι έτοιμος να συνεχίσει τη δουλειά[23]. Παρ’ όλα τα λεγόμενά του, ο Πρόεδρος παρουσιάστηκε νευρικός τις επόμενες μέρες, προβαίνοντας σε ανοιχτή ‘επίθεση’ προς το πρόσωπο δημοσιογράφου που τον ρώτησε για το σκάνδαλο «RussiaGate» – την πιθανή δηλαδή εμπλοκή της Ρωσίας  στην προεκλογική περίοδο του 2016 και συνεργασία με τον Πρόεδρο Trump ώστε να επιτευχθεί η εκλογή του[24]. Μια ώρα αργότερα μάλιστα προχώρησε στην απομάκρυνση του Υπουργού Δικαιοσύνης Jeff Sessions εξαιτίας της ‘προδοσίας’ αυτού στο πρόσωπο του Προέδρου όταν ζήτησε την εξαίρεση του ίδιου από την εποπτεία της έρευνας του ειδικού ανακριτή για την προεκλογική περίοδο του 2016[25]. O Sessions θεώρησε πως, αφού το 2016 ήταν υποστηρικτής του σημερινού Προέδρου, κάθε σχέση του με την έρευνα θα οδηγούσε σε σύγκρουση συμφερόντων. Αυτήν του την απόφαση ο Trump θεώρησε ως προδοσία.

H Nancy Pelosi των Δημοκρατικών δήλωσε πως ξημερώνει μια νέα μέρα για τις Η.Π.Α., καθώς πλέον θα επανέλθει το συνταγματικό σύστημα ισορροπιών. Δήλωσε πρόθυμη να συνεργαστούν όπου υπάρχει κοινό έδαφος, αλλά πάνω από όλα εμφανίστηκε αισιόδοξη για την επόμενη μέρα των Αμερικανών πολιτών.

Στο διεθνές στερέωμα, η Κίνα δεν θέλησε να κάνει κάποιο σχόλιο επί των εκλογών, με τον Κινέζο εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών να αποφεύγει σχετική δήλωση για να μη θεωρηθεί πως αναμειγνύεται σε εσωτερικά ζητήματα των Η.Π.Α. Η Ρωσία αναμένεται να ασχοληθεί ιδιαιτέρως με της διεργασίες της Βουλής των Αντιπροσώπων, καθώς δρομολογείται η επανεξέταση της εμπλοκής της στην προεκλογική περίοδο του 2016. Αξιωματούχος της, πάντως, δήλωσε πως το αποτέλεσμα θα αυξήσει την πίεση στη κυβέρνηση. Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος Frans Timmermans φάνηκε να παίρνει πιο ξεκάθαρη θέση, δηλώνοντας πως το αποτέλεσμα σήμανε πως οι πολίτες των Η.Π.Α. υποστήριξαν τις αξίες τους και διάλεξαν την ελπίδα αντί του φόβου[26].

Σε οικονομικό επίπεδο, η διαφαινόμενη αλλαγή των υπαρχόντων συσχετισμών άρχισε να επηρεάζει το δολάριο, και αυτό να χάνει σε αξία όσο τα αποτελέσματα με νίκες των Δημοκρατικών έκαναν την εμφάνισή τους. Στη συνέχεια όμως άρχισε να ανακάμπτει και να κινείται εκ νέου εντόνως κατά του ευρώ[27].

Συμπερασματικά

Οι Ρεπουμπλικάνοι εμφανίζονται να αυξάνουν την κυριαρχία τους στη Γερουσία, την ίδια ώρα που η Βουλή των Αντιπροσώπων άλλαξε χέρια, περνώντας μετά από οχτώ χρόνια στους Δημοκράτες. Ακόμη μια επιβεβαίωση της αγάπης της αμερικανικής κοινής γνώμης για το σύστημα «checks and balances».

Επί της ουσίας αυτό σημαίνει πως οι Δημοκρατικοί έχουν πλέον τη δυνατότητά να δυσκολέψουν τη διακυβέρνηση Trump, μη επιτρέποντάς του να περάσει νομοθετήματα από τη Βουλή. Από την άλλη, η ίδια τακτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί και προς όφελος του Προέδρου, προβάλλοντας το επιχείρημα πως αυτοί ευθύνονται για τυχόν αποτυχίες της δικής του πολιτικής[28].

Εν κατακλείδι, οι εκλογές αυτές έδειξαν να μοιράζουν το παιχνίδι εξουσίας στο Κογκρέσο για Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς. Χωρίς να προκύπτει θριαμβευτής από το αποτέλεσμα, οι μεν ‘κόκκινοι΄ έχασαν το προνόμιο της απόλυτης ηγεμονίας στα 2 σώματα, και από την άλλη οι ‘μπλε’ δεν είδαν το δημοκρατικό κύμα που περίμεναν να παρασύρει και τη Γερουσία. Μπαίνοντας σε λίγο καιρό σε προεκλογική περίοδο, αποτελεί σημείο προς παρακολούθηση το πώς θα χειριστεί η κάθε πλευρά τα κέρδη που τις απέφεραν οι ενδιάμεσες εκλογές με φόντο τις προεδρικές του 2020.

Το έντονο ρεύμα νεοεισελθέντων από ποικίλες ομάδες στο Κογκρέσο αποδεικνύει πως οι Η.Π.Α. παραμένουν η χώρα των ευκαιριών, έχοντας “γραμμένο στο DNA” της το γεγονός πως ιδρύθηκε και χτίστηκε από μετανάστες.

Χαρακτηριστικά σημειώνει άλλωστε ο Joseph Nye πως «Οι ΗΠΑ είναι ένα έθνος μεταναστών. Αν εξαιρέσουμε ένα μικρό κομμάτι αυτοχθόνων, των αποκαλούμενων Ινδιάνων, όλοι οι Αμερικανοί κατάγονται από κάπου αλλού, κι ακόμη και άνθρωποι που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ πρόσφατα, έχουν τη δυνατότητα να αναρριχηθούν στην κορυφή της πολιτικής και οικονομικής  ιεραρχίας.»[29]

ΠΗΓΕΣ :

[1] Jake Sullivan, 2018, O Κόσμος μετά τον Trump, Foreign Affairs The Hellenic Edition, σελ. 133-151

[2] Naftemporiki.gr, 2018, Γιατί είναι σημαντικές οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, https://www.naftemporiki.gr/story/1398904/giati-einai-simantikes-oi-endiameses-ekloges-stis-ipa

[3] Iefimerida.gr, 2018, Τι είναι οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ και γιατί είναι σημαντικές -Ολα όσα πρέπει να ξέρετε, https://www.iefimerida.gr/news/452837/ti-einai-oi-endiameses-ekloges-stis-ipa-kai-giati-einai-simantikes-ola-osa-prepei-na

[4] Theweek.co.uk, 2018, Midterm elections 2018: why they are important for the world, https://www.theweek.co.uk/donald-trump/95501/midterm-elections-2018-why-they-are-important

[5] Liam Doyle, 2018, Midterm elections 2018: What are the midterm elections? Why are they important for Trump?, https://www.express.co.uk/news/world/1035098/midterm-elections-2018-what-are-midterm-elections-donald-trump-impeachment

[6] TheGuardian.com, 2018, What are the 2018 midterm elections and why do they matter? , https://www.theguardian.com/us-news/2018/nov/05/2018-midterm-elections-why-do-they-matter

[7] Lee Drutman, Here’s the slogan Democrats should run on: “Support Checks and Balances. Elect Democrats.”, Vox.com, https://www.vox.com/polyarchy/2018/7/19/17591868/democrats-slogan-checks-balances

[8] Politico.com, 2018, POLITICO PREDICTS…, https://www.politico.com/election-results/2018/house-senate-race-ratings-and-predictions/

[9] Matt Flegenheimer, Grant Gold , Umi Syam, 2018, Everything You Need to Know for the Midterm Elections, https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/02/us/politics/2018-midterm-election-guide.html

[10] Sam Feist, 2018, US midterm elections 2018: Key timings, predictions and what the high-stakes vote could mean for Donald Trump, https://www.standard.co.uk/news/world/us-midterm-elections-2018-key-timings-predictions-and-everything-you-need-to-know-about-the-a3980906.html

[11] Theguardian.com, 2018, Trump and Obama trade blows as midterm elections loom, https://www.theguardian.com/us-news/2018/nov/04/republican-race-baiting-midterm-elections-donald-trump

[12] Kathimerini.gr, 2018, HΠΑ-ενδιάμεσες εκλογές: Επανακαταμέτρηση ψήφων στη Φλόριντα, http://www.kathimerini.gr/994655/article/epikairothta/kosmos/hpa-endiameses-ekloges-epanakatametrhsh-yhfwn-sth-florinta

[13]Politico.com, 2018, Key midterm races still up for grabs, https://www.politico.com/story/2018/11/07/2018-elections-midterms-remaining-races-970069

[14]Skai.gr, 2018, ΗΠΑ: Κερδίζουν 4 πολιτείες, χάνουν 2 οι Δημοκρατικοί σε ενδιάμεσες εκλογές, http://www.skai.gr/news/world/article/388740/ipa-kerdizoun-4-politeies-hanoun-2-oi-dimokratikoi-se-endiameses-ekloges/

[15]WashingtonPost.com, 2018, Live midterm results: Governors races, https://www.washingtonpost.com/election-results/governor/?utm_term=.27d756c0fbbe

[16] Kathimerini.com.cy, 2018, ΗΠΑ – Εκλογές: Γυναίκες και μειονότητες άλλαξαν τον χάρτη, http://www.kathimerini.com.cy/gr/kosmos/ipa-ekloges-gynaikes-kai-meionotites-allaxan-ton-xarti

[17] Kathimerini.gr, 2018, Ενισχυμένη κατά δύο μέλη η ελληνική παρουσία στο Κογκρέσο, http://www.kathimerini.gr/993918/gallery/epikairothta/kosmos/enisxymenh-kata-dyo-melh-h-ellhnikh-paroysia-sto-kogkreso

[18] Cnn.com, 2018, Colorado elects nation’s first openly gay governor, CNN projects, https://edition.cnn.com/2018/11/06/politics/jared-polis-colorado-gay-governor/index.html

[19] Vox.com, 2018, Tlaib and Omar are the first Muslim women elected to Congress. They’re also so much more, https://www.vox.com/2018/11/8/18072610/rashida-tlaib-ilhan-omar-congress-election-muslim-women?fbclid=IwAR2Op_Q89w6ukT8U1sb-1ON3nqNyPCryKk267WgUo_sqwdaqlcJ6PCHinFg

[20] Cnn.com, 2018, Women and LGBT candidates make history in 2018 midterms, https://edition.cnn.com/2018/11/07/politics/historic-firsts-midterms/index.html?fbclid=IwAR0PKAr6h8uTwiC0ZuIO9aPxFUeqAkRX4WWSTuSwD4VT5p_KuIlQV21tjLM

[21] Nytimes.gr, 2018, Midterm Election Results Leave a Divided Congress, https://www.nytimes.com/2018/11/06/us/politics/election-day.html?fbclid=IwAR05mP2_7KhWgLEXsd8ycmZ0t8nKTX6A55rZZV-PwJKQR85mIfsuzh3OBG8

[22] Επίσημος Λογαριασμός Προέδρου στο Twitter.

[23] Express.co.uk, 2018, Trump REACTS to midterm elections results on Twitter after House of Representatives losses, https://www.express.co.uk/news/world/1041935/midterm-elections-results-Donald-Trump-reaction-twitter-vote

[24] Blake Hounshell, 2018, Why I’m No Longer a Russiagate Skeptic, Politico.com, https://www.politico.com/magazine/story/2018/07/20/confession-of-a-no-longer-russiagate-skeptic-219022

[25] Κατερίνα Οικονομάκου, 11/11/2018, Μετά τις Εκλογές ΤΡΑΜΠ… ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ, Φιλελεύθερος

[26] CbsNews.com, 2018, 2018 Midterm elections: As U.S. allies and rivals react, what do results mean for them? , https://www.cbsnews.com/news/2018-midterm-elections-us-allies-rivals-react-donald-trump-declares-tremendous-success-today-2018-11-07/

[27] Matthew Ryan, 2018, Η πορεία του δολαρίου μετά τις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, Capital.gr, http://www.capital.gr/me-apopsi/3327491/i-poreia-tou-dolariou-meta-tis-endiameses-ekloges-stis-ipa

[28] Documentonews.gr, 2018, ΗΠΑ: Τι σημαίνει το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών για τα ερχόμενα δύο χρόνια στο Κογκρέσο, https://www.documentonews.gr/article/hpa-ti-shmainei-to-apotelesma-twn-endiameswn-eklogwn-gia-ta-erxomena-dyo-xronia-sto-kogkreso

[29] Nye Joseph S Jr, 2012, Μετανάστευση και αμερικανική ισχύς, Tovima.gr, https://www.tovima.gr/2012/12/14/opinions/metanasteysi-kai-amerikaniki-isxys/