Εθνική κυριαρχία. Ένας όρος ομπρέλα, καθώς υπό το όνομά του μπορεί να στεγάζει αμέτρητες ενέργειες, υποχωρήσεις, υπερβολές και παραβάσεις.

Οι προεκλογικές υποσχέσεις του Donald Trump έμοιαζαν ασύμβατες με την πραγματικότητα του 21ου αιώνα και τις διεθνείς συγκυρίες. Με το σύνθημα “Make America Great Again” ή “America First”, ο τότε υποψήφιος για πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έδειχνε να νοιάζεται λίγο για ό,τι συμβαίνει εκτός των συνόρων της χώρας του.

Την παραπάνω άποψη απέδειξε έμπρακτα στις 3 Δεκεμβρίου 2017, όταν η κυβέρνηση Trump -και συγκεκριμένα, η Πρέσβης των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, Nikki Haley- ενημέρωσε τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ για τις προθέσεις του προέδρου να μην συνεχίσει την δέσμευση των ΗΠΑ στην διαδικασία προετοιμασίας του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Μετανάστες και τους Πρόσφυγες.

Η Διακήρυξη της Νέας Υόρκης και το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Μετανάστες και τους Πρόσφυγες

Τα 193 κράτη – μέλη της Γενικής Συνεύλευσης του ΟΗΕ υιοθέτησαν τον Σεπτέμβριο του 2016 ένα έγγραφο που στόχευε στην βελτίωση της διεθνούς διαχείρισης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών σε ζητήματα υποδοχής, παροχής βοήθειας, επαναπατρισμού κ.α, με τίτλο “Διακήρυξη της Νέας Υόρκης”. Αυτή εκφράζει την πολιτική βούληση των ηγετών του κόσμου να σώσουν ζωές, να προστατεύσουν δικαιώματα και να μοιραστούν την ευθύνη σε παγκόσμια κλίμακα. Στα πλαίσια της αξιοποίησης των δεσμεύσεων αυτής, ανατέθηκε στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες να προτείνει ένα Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Μετανάστες και τους Πρόσφυγες στην ετήσια έκθεσή της, η οποία θα υποβληθεί στην Γενική Συνέλευση του 2018. Το περιεχόμενο του Συμφώνου μπορεί να περιγραφεί με τις έννοιες της δράσης – αντίδρασης. Θα πραγματεύεται, δηλαδή, την κατάρτιση ενός σχεδίου δράσης, αλλά και τον προσδιορισμό ενός πλαισίου αντίδρασης στο προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα, διευθετώντας έτσι την ασφαλή, τακτική και εύρυθμη μετανάστευση το 2018.

Η αντίδραση των ΗΠΑ και η διεθνής αντίδραση

Το γεγονός πως υπάρχει έμπρακτη προσπάθεια να δημιουργηθεί μία διεθνής σταθερά στα πλαίσια της συναπόφασης για το μεταναστευτικό ζήτημα, συνάντησε την αντίδραση του προέδρου Trump. Όπως χαρακτηριστικά διατύπωσε η πρέσβης των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, “[…] οι αποφάσεις μας για τις πολιτικές αναφορικά με την μετανάστευση θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα από τους Αμερικανούς, και μόνο τους Αμερικανούς. Εμείς θα πρέπει να αποφασίζουμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να ελέγχουμε τα σύνορά μας και σε ποιον θα επιτρέπεται να εισέρχεται στην χώρας μας”. Τις παραπάνω δηλώσεις της πρέσβεως επιρρώνει η προηγηθείσα δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson, η οποία τόνιζε πως “Απλά δεν μπορούμε καλή τη πίστη να υπστηρίξουμε μία διαδικασία που θα μπορούσε να υποβιβάσει το κυριάρχο δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιβάλλουμε τους δικούς μας νόμους, και να διασφαλίσουμε τα σύνορά μας”.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποδοκίμασε την απόφαση των ΗΠΑ, λέγοντας πως η διεθνης μετανάστευση είναι ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με μονομερή μέτρα, με τις μεμονωμένες πολιτικές ενός κράτους.

Η απόσυρση των ΗΠΑ από ένα διεθνές κείμενο τέτοιου βεληνεκούς γνωρίζει ιστορικό προηγούμενο. Μετρώντας λίγους μήνες προεδρίας, ο Donald Trump ανακοινωσε πως οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από την Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ενώ προσφάτως ανακοίνωσε την απόφασή του για απόσυρση της χώρας και από την UNESCO.

Πιστός στην επικίνδυνη προεκλογική του εκστρατεία, ο Donald Trump ανακοινώνει, μία μέρα πριν το Παγκόσμιο Συνέδριο για την Μετανάστευση, την αποχώρηση της χώρας του και από τις διαδικασίες για το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες και Μετανάστες, που υπήρξε μία πρωτοβουλία της κυβέρνησης Obama, μέσω της συμμετοχής στην Διακήρυξη της Νέας Υόρκης.

Οι ΗΠΑ, επί Trump, αρνούνται την ιδέα ύπαρξης μίας παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης, και υποστηρίζουν πως δεν έχουν την υποχρέωση να αναλάβουν την ηθική ευθύνη για τους πρόσφυγες, ανοίγοντας τις πόρτες τους στις ευάλωτες ομάδες παγκοσμίως. Η συνολική θεωρία του προέδρου Trump μπορεί να αποκρυσταλλωθεί από το μήνυμά του πως η εθνική κυριαρχία των ΗΠΑ είναι υπεράνω διεθνών ανθρωπιστικών δεσμεύσεων.

Πηγές:

1. Karimi, F. (2017). US quits UN global compact on migration. http://edition.cnn.com/2017/12/03/politics/us-global-compact-migration/index.html
2. Lind, D. (2017). The Trump administration doesn’t believe in the global refugee crisis. https://www.vox.com/policy-and-politics/2017/10/3/16379016/trump-refugees
3. Unric.org. (2016). Διακήρυξη της Νέας Υόρκης. http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=27422:2017-02-15-15-38-01&catid=6:information&Itemid=71
4. Wintour, P. (2017). Donald Trump pulls US out of UN global compact on migration. https://www.theguardian.com/world/2017/dec/03/donald-trump-pulls-us-out-of-un-global-compact-on-migration