Στο άκουσμα της λέξης “τζιχάντ” (ή ιερός πόλεμος) παρελαύνουν στη σκέψη τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το ISIS, η Al-Qaeda και η Boko Haram. Στη θέση του κατηγορουμένου για την εμφάνιση και ανάπτυξη του ιερού πολέμου στη Μέση Ανατολή, η κοινή γνώμη συνηθίζει -ή, μάλλον, αρέσκεται- να τοποθετεί, ως επί το πλείστον, είτε τις μυστικές υπηρεσίες και τη στρατιωτική ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με τις “παρεμβάσεις” τους στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία, είτε γενικότερα τη Δύση, η οποία, εκμεταλλευόμενη -ή, μάλλον, προφασιζόμενη- την ταραγμένη κατάσταση στην περιοχή αυτή, επεμβαίνει βίαια (λόγου χάριν μέσω του ΝΑΤΟ) προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Αντιθέτως, και όλως περιέργως, για τις δημοκρατικές -και, άρα, υποτιθέμενες ελεύθερες- κοινωνίες, όπως είναι οι δυτικές, ανάλογες επεμβάσεις της παλαιάς Σοβιετικής Ένωσης (λόγου χάριν στο Αφγανιστάν το 1979, απ’ όπου ξεκίνησαν οι τότε Mujahideen, όπως και ο Osama Bin Laden) υποβαθμίζονται διακριτικά στο σύγχρονο ιστορικό προσκήνιο, καθώς η απόδοση ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων θα θεωρείτο μέγιστη και αδιανόητη ύβρις της τότε Μητέρας ΣΣΔΕ, της οποίας η “αθώα” κομμουνιστική ιδεολογία συντηρεί πολλά πολιτικά κόμματα στη Δύση. Κορωνίδα, ωστόσο, της γενικευμένης υποκρισίας στο εν λόγω θέμα αποτελεί η πλήρης αποσιώπηση της υπαιτιότητας και της συνεργούς πολιτικής των χωρών της Μέσης Ανατολής για το χάος που προκαλούν οι τρομοκρατικές ομάδες στην εδαφική τους επικράτεια, και που πλέον απειλεί ολόκληρο το δυτικό κόσμο.

Μία σύντομη ιστορική ανασκόπηση μας δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε ότι οι εμφυλιακές συγκρούσεις και, εν γένει, οι τρομοκρατικές και βίαιες πρακτικές των χωρών της Μέσης Ανατολής έχουν τις ρίζες τους στις απαρχές της δημιουργίας των κρατών της περιοχής (ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι, κατά τον 20ό αι., επενέβησαν σε αυτές τις διαμάχες και δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις). Έπεται ότι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της επέκτασης αυτών των πρακτικών στη Δύση έγκειται στη βαθιά κατανόηση της “προσωπικότητας” αυτών των οργανώσεων -δηλαδή της πολιτικής και θρησκευτικής “ιδεολογίας” τους-, σε συνδυασμό με την αντίληψη της διαδραστικής σχέσης διαφορετικών συνιστωσών της γεωστρατηγικής, όπως η ιστορική συμπεριφορά των πολιτευμάτων των χωρών αυτών, η πολιτική και θρησκευτική ιδεολογία των λαών τους, η κοινωνική γεωγραφία, οι οικονομικές σχέσεις κλπ.

Η διάσπαση των Σουνιτών και Σιιτών και η εχθρική τους διαμάχη

Αφετηρία της σχέσης αυτής υπήρξε το σχίσμα των μουσουλμάνων σε Σουνίτες και Σιίτες, όταν, μετά το θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ (632 μ.Χ.), τέθηκε το ζήτημα διαδοχής του. Υπό αυτές τις συνθήκες, διασπάστηκαν -ανάλογα με τη γραμμή διαδοχής που ακολουθούσαν- στους Σουνίτες, οι οποίοι δέχονταν ότι κάθε ενάρετος μουσουλμάνος μπορούσε να διαδεχθεί τον Προφήτη, και στους Σιίτες, οι οποίοι επέλεξαν την κληρονομική διαδοχή του. Οι Σουνίτες, ως οπαδοί ενός αδιάλλακτου ισλαμισμού, εμμένουν στην πιστή τήρηση του Κορανίου, και θεωρούν στυλοβάτες του Ισλάμ τους τρεις πρώτους χαλίφες. Αντίθετα, οι Σιίτες προσθέτουν στη θρησκεία τους την τήρηση της διδασκαλίας των 12 ιμάμηδων, και υποστηρίζουν διαφορετική έκδοση της Hadith (ισλαμικής παράδοσης). Σε αυτόν τον αγώνα διαδοχής, οι Σιίτες τελικά ηττήθηκαν, διατηρώντας, ωστόσο, τις κοινότητές τους σε πολλές περιοχές του μουσουλμανικού κόσμου. Έκτοτε, όμως, τέθηκαν στο περιθώριο του μουσουλμανικού κόσμου, καθώς αποτελούν μόνο το 15% του. Επιπλέον, διώχθηκαν από το Σουνιτικό κόσμο, ενώ σε πολλά κράτη -όπως το Ιράν- Σιιτικές πλειοψηφίες καταπιέστηκαν από Σουνιτικές κυβερνήσεις μειοψηφίας. Στην κατανόηση του γεωπολιτικού πλαισίου, εντός του οποίου εκτυλίσσονται -και, ίσως, υποσκάπτονται- οι θρησκευτικές διαμάχες, συμβάλλει η εξέταση της κατανομής πληθυσμών στη Μέση Ανατολή βάσει θρησκεύματος. Η συντριπτική πλειοψηφία Σιιτών εντοπίζεται στο Ιράν, το Ιράκ και το Μπαχρέιν, ενώ η Τουρκία, το Κατάρ, η Υεμένη και, ιδιαιτέρως, η Σαουδική Αραβία περικλείουν στα εδαφικά τους όρια, κατά βάση, το Σουνιτικό κόσμο.

Η κατανομή Σουνιτών και Σιιτών στα κράτη της Μέση Ανατολή

Η θρησκευτική διάσπαση του μουσουλμανικού κόσμου εν τη γενέσει του έχει αντανακλαστικές συνέπειες στο παρόν, καθώς διαπιστώνουμε ότι η Al-Qaeda, οι Talibans και το ISIS είναι Σουνίτες που στρέφονται -και- κατά του Σιιτισμού. Μάλιστα, ανατρέχοντας στη σύγχρονη ιστορία του Αφγανιστάν, βλέπουμε, αντίστοιχα, ότι οι Talibans ξεκίνησαν ως Mujahideen, αφενός με την παχυλή οικονομική βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ και, αφετέρου, με πρωταρχικό σκοπό την απελευθέρωση της περιοχής, μετά την εισβολή των Σοβιετικών το 1979. Με αυτόn τον τρόπο ξεκίνησε την “καριέρα” του στον “υπέροχο” κόσμο της τρομοκρατίας ο Osama Bin Laden, πρόσφυγας Αραβικής καταγωγής, γεννηθείς στο Πακιστάν.

O πόλεμος, επομένως, που έχει κηρύξει η τρομοκρατία είναι μεν εσωτερικός (εμφύλιος), αλλά ταυτόχρονα και εξωτερικός (αλλόθρησκος)  ̶  όπως συνιστούν τόσο η αρχέγονη διαμάχη των δύο μουσουλμανικών κοινοτήτων, όσο και οι επεκτατικές διαθέσεις των πιο ριζοσπαστών Σουνιτών στο Δυτικό Κόσμο.

Και στα δύο πεδία, όμως, είναι εντυπωσιακός ο κατ’ εξοχήν κεκαλυμμένος -αλλά, εξίσου, ιδιαίτερα σημαντικός- ρόλος που διαδραματίζει η Σαουδική Αραβία στην ιδεολογικοπολιτική στήριξη και, κυρίως, στη χρηματοδότηση των τζιχαντιστικών τρομοκρατικών ομάδων. Άμεσος στόχος της είναι η εξουδετέρωση των αιρετικών Σιιτών, και η επιστροφή ολόκληρης της Μέσης Ανατολής στην “καθαρόαιμη”, “αγνή” και “ανόθευτη” θρησκεία του πιο πουριτανικού Ισλάμ  ̶  γιατί όχι και με τη μορφή ενός χαλιφάτου;

Ήδη από το 1970 -όπως και λίγο αργότερα στο Αφγανιστάν, με τους Mujahideen- η Σαουδική Αραβία έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στον αφανισμό του πλουραλισμού στο χώρο του Ισλάμ, μέσα από χορηγίες προερχόμενες ακόμη και από “φιλανθρωπικές” οργανώσεις και ΜΚΟ. Έκτοτε, η Σαουδική Αραβία έχει πάντα την πρωτοκαθεδρία μέσα στην πλήρη σιωπή των κρατών της Δύσης, των διεθνών οργανισμών και των διεθνών ΜΜΕ, με το μέγιστο ρόλο της στη σταθερή και άφθονη χρηματοδότηση των τζιχαντιστικών ομάδων.

Συγκεκριμένα, λίγο πριν την πραγματοποίηση των αμερικανικών εκλογών, διέρρευσε ηλεκτρονική αλληλογραφία της τότε υποψήφιας Προέδρου των ΗΠΑ, Hillary Clinton, με την οποία η τελευταία κατονόμαζε τις χώρες του Περσικού Κόλπου – συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας- ως πιθανούς χορηγούς του Daesh και της Al-Qaeda, σε οικονομικό και λογιστικό επίπεδο. 

Η πρόσφατη συνάντηση του Προέδρου της Αμερικής, Donald Trump, με το Σαουδάραβα Βασιλιά

Από τις αρχές Ιουνίου του 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο μετράει τουλάχιστον επτά νεκρούς και 48 τραυματίες, κατά τον απολογισμό των παράλληλων τρομοκρατικών επιθέσεων που σημειώθηκαν στη βρετανική πρωτεύουσα – λίγες μόνο μέρες μετά τη βομβιστική επίθεση στο Manchester, που άφησε πίσω της 22 νεκρούς και 59 τραυματίες. Ενδεχομένως, δε, τα θύματα να ήταν λιγότερα, εάν η Βρετανία βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Λίγο αργότερα, το βρετανικό Υπουργείο Εσωτερικών παραδέχεται ότι μια έρευνα που διεξήχθη σχετικά με την ξένη χρηματοδότηση εξτρεμιστικών ισλαμικών ομάδων -η οποία ξεκίνησε επί πρωθυπουργίας του David Cameron- μπορεί, τελικώς, να μην δημοσιευθεί ποτέ. Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω έρευνα θα έπρεπε να έχει δημοσιευθεί ήδη από την άνοιξη του 2016, δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα, ενώ καθίσταται -εκ των πραγμάτων- αδύνατο ή ασύμφορο να δημοσιοποιηθεί, εξαιτίας του “ευαίσθητου” περιεχομένου της. Βέβαια, οι “κακές γλώσσες” υποστηρίζουν ότι επικεντρώνεται στο ρόλο της Σαουδικής Αραβίας. Εντελώς τυχαία, μάλιστα, η παρεμπόδιση της δημοσιοποίησης της συγκεκριμένης έρευνας συνέπεσε με την έγκριση αδειών εξαγωγής όπλων ύψους £3,5 δισ. από το Ηνωμένο Βασίλειο προς τη Σαουδική Αραβία.

Η πρωθυπουργός, Theresa May, σε διπλωματική συνάντηση με τον Σαουδάραβα Βασιλιά

Με άλλα λόγια, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο εθελοτυφλούν σε σχέση με την ηθική αυτουργία και την άμεση συνέργεια της Σαουδικής Αραβίας στην ιδεολογική και χρηματική στήριξη της ισλαμικής τρομοκρατίας, προκειμένου να προστατευθεί -πάση θυσία- η απρόσκοπτη προώθηση των οικονομικών τους συμφερόντων. Επομένως, η αντιμετώπιση του τρομοκρατικού κινδύνου και, φυσικά, η προστασία των λαών εισέρχονται σε δεύτερη μοίρα. Άλλωστε, η θυσία μερικών εκατοντάδων Ευρωπαίων και Αμερικάνων πολιτών παραμένει αμελητέα, μπροστά στην κατοχύρωση κυριαρχικών δικαιωμάτων των Μεγάλων Δυτικών Δυνάμεων στις φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Αν μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τις πηγές πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας ως “πετρελαϊκό Μινώταυρο”, τότε τα θύματα των τρομοκρατικών χτυπημάτων θα αποτελούσαν έναν άλλο “φόρο τιμής” για την κατίσχυσή του. Μήπως, ωστόσο, τα θύματα αυτού του “Μινώταυρου” ήθελαν τελικά να φαγωθούν, εφόσον εξέλεξαν κυβερνήσεις που κάνουν τέτοιες επιλογές; Ή μήπως -ακόμα χειρότερα- αυτοί οι λαοί έχουν ενδόμυχα αποφασίσει να “θυσιάζουν” κάποιους στην ισλαμοτρομοκρατική “αρένα”, προκειμένου να σωθεί η παντοκρατορία τους;

Με την παρούσα κατάσταση επωφελούνται τόσο οι ισλαμοτρομοκράτες που σκοτώνουν αδιακρίτως τους “άπιστους” Σιίτες και αλλόθρησκους -ηθικώς νομιμοποιούμενοι από τη θρησκεία τους, και υλικώς στηριζόμενοι από τη Σαουδική Αραβία και τα άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, με την ανοχή ή και τη συγκάλυψη της Δύσης-, όσο και η Σαουδική Αραβία, η οποία παραμένει στο “απυρόβλητο”, βάζοντας άλλους να κάνουν τη δύσκολη δουλειά. Συγκεκριμένα, η Σαουδική Αραβία συνεχίζει τις αγαστές σχέσεις και -πάνω απ’ όλα- τις οικονομικές συναλλαγές της με τη Δύση, επωφελούμενη της δράσης των ισλαμοτρομοκρατών – τους οποίους χρησιμοποιεί ως αντικειμενικούς συμμάχους στην επιδίωξή της να απαλλαγεί, κυρίως, από τους άπιστους Σιίτες, και έτσι να εξαγνίσει τη Μέση Ανατολή και, γιατί όχι, τον κόσμο ολόκληρο.

Σε αυτόν τον αγώνα, ωστόσο, ούτε η ίδια μένει εντελώς αμέτοχη. Χαρακτηριστική απόδειξη της συμμετοχής της -πάντα, φυσικά, εντός του πλαισίου των “νόμιμων” διεθνών δυνατοτήτων της, προκειμένου να μην χάσει το άλλοθι της μη υποστήριξης των ισλαμοτρομοκρατών και, επομένως, τη φενάκη της πολιτικής ορθότητας και τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας- αποτελεί η εκτέλεση του Σιίτη Σεΐχη Nimr al Nimr, ενός από τους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες του κινήματος διαμαρτυρίας που ξέσπασε το 2011, στην πλούσια ανατολική επαρχία της Σαουδικής Αραβίας.

O Σιίτης Σείχης, Nimr al Nimr, σε δημόσια ομιλία του, πριν την εκτέλεσή του

Σφοδρός και λαοπρόβλητος επικριτής του υπάρχοντος -μεσαιωνικού τύπου- απολυταρχικού μοναρχικού καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας, ο Σιίτης Σεϊχης καταδικάσθηκε σε θάνατο με την κατηγορία του “τρομοκράτη”, στις αρχές του 2016. Έτσι, η -ισλαμοτρομοκρατούσα την υπόλοιπη Μέση Ανατολή και τη Δύση- Σαουδική Αραβία εξολόθρευσε ως “τρομοκράτη” αυτόν που την απειλούσε. Και, φυσικά, με άλλοθι την -πολιτικώς ορθή- εξολόθρευση ενός τρομοκράτη, η μεν μοναρχία της Σαουδικής Αραβίας απαλλάχθηκε από έναν επικίνδυνο αμφισβητία, η δε “ευαίσθητη περί την τρομοκρατία” -αλλά και μπουκωμένη από τα πετροδολάρια- Δύση, απλώς σιώπησε.

Στιγμιότυπο από τη διαδήλωση κατά της εκτέλεσης του Σιίτη Σείχη

Ακολούθησε επίθεση πλήθους εξαγριωμένων Σιιτών εναντίον της Πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας στο Ιράν (το κατ’ εξοχήν Σιιτικό κράτος). Με συνοπτικές διαδικασίες διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις Ιράν-Σαουδικής Αραβίας, και το παράδειγμα της τελευταίας ακολούθησαν το Μπαχρέιν και το Σουδάν (τα κατ’ εξοχήν Σουνιτικά κράτη). Συνεπώς, χάρις αυτών των αμοιβαίων εξυπηρετήσεων, η Σαουδική Αραβία ανέχεται την ύπαρξη των ιμπεριαλιστικών σχεδίων των τζιχαντιστών, αφού αυτοί δεν απειλούν την ίδια. Οι τελευταίοι, άλλωστε, παρότι έχουν ως αφετηρία και κύριο χώρο δράσης τους τη Μέση Ανατολή, αποσκοπούν στην εξολόθρευση -σε παγκόσμιο βεληνεκές- όλων όσων δεν υποτάσσονται πλήρως στο “καθαρόαιμο” Σουνιτικό δόγμα.

Έτσι, η Σαουδική Αραβία ελίσσεται διπλωματικά στη διεθνή πολιτική σκηνή, ενώ, παράλληλα, προκειμένου να διατηρηθεί ακέραιη και να προωθήσει τους ποικιλώνυμους στόχους της, “ζαχαρώνει το χάπι” πετρελαϊκά της διεθνούς τρομοκρατίας στις ΗΠΑ, προχωρεί σε διπλωματικό εμπάργκο εις βάρος του Κατάρ -το οποίο, σε συνεννόηση με άλλες φιλικές ή εξαρτημένες από εκείνη χώρες του Περσικού Κόλπου, χρησιμοποιεί ως εξιλαστήριο θύμα-, και φέρεται με κάθε ευκαιρία βάναυσα και εξοντωτικά εις βάρος Σιιτικών ομάδων, συμβάλλοντας στο έργο των τζιχαντιστών. Και στο απόγειο της υποκρισίας ένθεν κακείθεν, αρνείται να δεχτεί πρόσφυγες για να μην τεθεί το κράτος υπό τον πέλεκυ της ισλαμοτρομοκρατίας, προς το συμφέρον της οποία η ίδια συμβάλλει.

Μα, ποιος άραγε θα τολμούσε να αποκαλύψει το προσωπείο ανθρωπισμού της Μητέρας του Πετρελαίου, αγγίζοντας τόσο “ευαίσθητα” θέματα;

Πηγές:

1. Cockburn, P. (2016). We finally know what Hillary Clinton knew all along – Saudi Arabia is funding Isis. [online] The Independent. Available at: http://www.independent.co.uk/voices/hillary-clinton-wikileaks-email-isis-saudi-arabia-qatar-us-allies-funding-barack-obama-knew-all-a7362071.html [Accessed 23 Jun. 2017].
2. Bulman, M. (2017). Home Office refuses to publish terrorist funding report amid claims it focuses on Saudi Arabia. [online] The Independent. Available at: http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/home-office-terrorist-funding-report-saudia-arabia-focus-not-publish-conservatives-government-a7766381.html [Accessed 23 Jun. 2017].
3. BBC News. (2015). Is Saudi Arabia to blame for Islamic State? [online] Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-35101612 [Accessed 23 Jun. 2017].
4. Olidort, J. (2015). Τι είναι ο Σαλαφισμός;. [online] Foreignaffairs.gr. Available at: http://foreignaffairs.gr/articles/70599/jacob-olidort/ti-einai-o-salafismos [Accessed 23 Jun. 2017].
5. Crooke, A. (n.d.). You Can’t Understand ISIS If You Don’t Know the History of Wahhabism in Saudi Arabia. [online] HuffPost. Available at: http://www.huffingtonpost.com/alastair-crooke/isis-wahhabism-saudi-arabia_b_5717157.html [Accessed 23 Jun. 2017].
6. REUTERS, A. (2017). Το δίκτυο Χακάνι «βλέπουν» πίσω από την επίθεση. [online] Kathimerini.gr. Available at: http://www.kathimerini.gr/912289/article/epikairothta/kosmos/to-diktyo-xakani-vlepoyn-pisw-apo-thn-epi8esh [Accessed 23 Jun. 2017].
7. Protothema.gr. (2016). Ενταση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν: Ποιος ήταν ο σιίτης σεΐχης Νιμρ αλ-Νιμρ. [online] Available at: http://www.protothema.gr/world/article/541508/poios-itan-o-seihis-al-nimr-pou-o-thanatos-tou-odigise-stin-ekrixi-tis-vias-stin-mesi-anatoli/ [Accessed 23 Jun. 2017].
8. ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. (2016). Η Σαουδική Αραβία διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν. Ο σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών το ανακοίνωσε μετά την επίθεση σε βάρος της πρεσβείας στην Τεχεράνη. [online] Available at: http://www.mixanitouxronou.gr/i-saoudiki-aravia-diakopti-tis-diplomatikes-schesis-me-to-iran-o-saoudaravas-ipourgos-exoterikon-to-anakinose-meta-tin-epithesi-se-varos-tis-presvias-stin-techerani/ [Accessed 23 Jun. 2017].
9. Protothema.gr. (2016). Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν και Σουδάν διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις τους με το Ιράν. [online] Available at: http://www.protothema.gr/world/article/541712/saoudiki-aravia-bahrein-kai-soudan-diekopsan-tis-diplomatikes-sheseis-tous-me-to-iran/ [Accessed 23 Jun. 2017].
10. Kathimerini.gr. (2017). Το χρονικό της επίθεσης στο Λονδίνο – Τουλάχιστον 7 νεκροί, 48 τραυματίες. [online] Available at: http://www.kathimerini.gr/912558/gallery/epikairothta/kosmos/to-xroniko-ths-epi8eshs-sto-londino—toylaxiston-7-nekroi-48-traymaties [Accessed 23 Jun. 2017].
11. ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. (2015). Το σχίσμα των Μουσουλμάνων και η πολύνεκρη διαμάχη τους. Ποιοι είναι οι Σουνίτες και ποιοι οι Σιίτες. Ποιο δόγμα ακολουθούν οι Ταλιμπάν, η Αλ Κάιντα και το ISIS. [online] Available at: http://www.mixanitouxronou.gr/to-schisma-ton-mousoulmanon-ke-i-polinekri-diamachi-tous-pii-ine-i-sounites-ke-pii-i-siites-pio-dogma-akolouthoun-i-talimpan-i-al-kainta-ke-to-isis/ [Accessed 23 Jun. 2017].
12. Μαυραγάνης, Κ. (2015). Από που γεμίζουν τα ταμεία των Τζιχαντιστών της ISIS. [online] The Huffington Post. Available at: http://www.huffingtonpost.gr/2014/11/19/isis-tzixantistes-syria_n_6145334.html [Accessed 23 Jun. 2017].
13. Μαυραγάνης, Κ. (2016). Σιίτες εναντίον Σουνιτών: Το μεσαιωνικό σχίσμα στο Ισλάμ που διαμορφώνει την ιστορία του ως σήμερα. [online] The Huffington Post. Available at: http://www.huffingtonpost.gr/2016/01/05/shia-sunni_n_8914952.html [Accessed 23 Jun. 2017].
14. Τριτάρης, Π. (2016). Σουνίτες εναντίον Σιιτών: Τι κρύβεται πίσω από τον «εμφύλιο» μεταξύ των μουσουλμάνων. [online] Protothema.gr. Available at: http://www.protothema.gr/world/article/541761/sounites-enadion-siiton-ti-kruvetai-piso-apo-ton-emfulio-metaxu-ton-mousoulmanon/ [Accessed 23 Jun. 2017].