Η εκλογή του Donald Trump στην Προεδρία των Η.Π.Α. έχει προκαλέσει γενική αναστάτωση στη διεθνή πολιτική σκηνή και την παγκόσμια οικονομία. Συζητούνται, μεταξύ άλλων, πώς θα αλλάξει -λόγω του νέου Πρόεδρου- η στάση της υπερδύναμης σε θέματα όπως η καταπολέμηση του ISIS, η σχέση της με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ, η συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά και η κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, ένα σημαντικό θέμα που εισέρχεται σε “αχαρτογράφητα νερά” με την εκλογή Trump είναι η σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών με τις κυριότερες χώρες-συμμάχους τους στην Ασία – την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.

Η Ιαπωνία, ο πιο σημαντικός εταίρος των Η.Π.Α. μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προβληματίζεται για το μέλλον της συμμαχίας τους. Για αυτό το λόγο ο Πρωθυπουργός Shinzo Abe ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε τον Trump μετά τις εκλογές (στις 17 Νοεμβρίου) στον πύργο του στη Νέα Υόρκη.

Οι προεκλογικές εξαγγελίες του Προέδρου, σύμφωνα με τις οποίες η Ιαπωνία θα πρέπει σιγά σιγά να αναπτύξει πυρηνικό οπλοστάσιο για να υπερασπιστεί μόνη της τον εαυτό της έναντι απειλών από την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα, παρά να επιβαρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες με το κόστος στάθμευσης δεκάδων χιλιάδων Αμερικανών στρατιωτών στο έδαφός της, ήταν ένας από τους λόγους που έκαναν τον Ιάπωνα Πρωθυπουργό να συναντήσει τόσο σύντομα το νεοεκλεγέντα Πρόεδρο.

Συγκεκριμένα, ο Trump είχε ισχυριστεί σε προεκλογική του συγκέντρωση τον περασμένο Απρίλιο στο Γουινσκόνσιν ότι θα προτιμούσε να κρατήσει άοπλο το στρατιωτικό προσωπικό στην Ιαπωνία, αλλά δεν επρόκειτο να συνεχίσει να χάνει το τεράστιο ποσό των χρημάτων που συνεπάγεται η διατήρηση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη χώρα. Συμπλήρωσε ότι θα ήταν ένα «τρομερό πράγμα», αν η Ιαπωνία και η Βόρεια Κορέα συγκρουστούν αλλά “αν το κάνουν, το έκαναν.” Άλλωστε,  οι Ιάπωνες πιθανότατα να συνέτριβαν τους Βορειο-Κορεάτες γρήγορα. (Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε δύο πυρηνικές δοκιμές φέτος, ανάμεσα στις οποίες βρισκόταν η μεγαλύτερη έκρηξη βόμβας στην ιστορία της).

Πρέπει, παράλληλα, να υπενθυμήσουμε ότι το φιλειρηνικό Σύνταγμα της Ιαπωνίας δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τις δυνάμεις κατοχής μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως εκ τούτου, η ασφάλεια της χώρας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αμερικανική στρατιωτική παρουσία, που λειτουργεί αφενός ως αποτρεπτικός παράγοντας για τα πυρηνικά όπλα της Βόρειας Κορέας, αφετέρου αντισταθμίζει την ταχέως αναπτυσσόμενη κινεζική στρατιωτική ισχύ.

Η Ιαπωνία, όμως, δεν μένει τελείως αμέτοχη στο ζήτημα της ασφάλειας. Αντίθετα, πληρώνει σημαντικά ποσά -περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με την The Wall Street Journal- για να φιλοξενήσει τους πάνω από 50.000 Αμερικανούς στρατιώτες και τα 40.000 εξαρτώμενα από αυτούς άτομα (οικογένειες και λοιπό προσωπικό).

Παράλληλα, είναι πιθανόν το ζήτημα της οικονομίας να απασχόλησε τη συζήτηση Trump και Abe για τις αμερικανο-ιαπωνικές σχέσεις. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο νέος Πρόεδρος, κατά τη διάρκεια ενός debate των Ρεπουμπλικανών, είχε κατηγορήσει την Ιαπωνία ότι χειραγωγεί το νόμισμά της για να αποκτήσει οικονομικό πλεονέκτημα, όπως η Κίνα και το Μεξικό.

Ωστόσο, στη λήξη της πρώτης τους συνάντησης, ο Abe εξέφρασε την τιμή που νιώθει να είναι ο πρώτος ξένος ηγέτης που συναντά τον Trump, αλλά και την αισιοδοξία του ότι, με αμοιβαία εμπιστοσύνη, θα μπορέσουν να διατηρήσουν την καλή σχέση των δύο χωρών.

Όσον αφορά τη Νότια Κορέα, δεν έχει γίνει γνωστή ακόμα κάποια επίσημη συνάντηση των δύο πλευρών, παρά μόνο μία τηλεφωνική συνομιλία του Trump με την Πρόεδρο Park Geun-Ηye, λίγο μετά τις εκλογές. Σίγουρα, η συγκεκριμένη κυβέρνηση διατηρεί ανάλογες ανησυχίες με την Ιαπωνία για το μέλλον της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην κορεατική χερσόνησο.

Κατά την προεκλογική εκστρατεία, είχε ειπωθεί από το νεοεκλεγέντα Πρόεδρο ότι θα αποσύρει τους 28.500 στρατιώτες που είναι εξ’ολοκλήρου υπεύθυνοι για την άμυνα της χώρας. Το γεγονός ότι, δεκαετίες μετά τον Πόλεμο της Κορέας, οι Νοτιοκορεάτες ισχυρίζονται πως δεν είναι ακόμα έτοιμοι να διοικούν μόνοι το στράτευμά τους, σίγουρα αποτελεί παράδοξο. Μπορεί οι τελευταίοι να συμμετέχουν οικονομικά στη δημιουργία των βάσεων, όμως το κόστος της διατήρησης και της στελέχωσής τους προτιμούν να το αφήνουν στις Η.Π.Α., και να διοχετεύουν τα χρήματα που περισσεύουν στην παιδεία και την ενίσχυση εξαγωγικών βιομηχανιών.

Πιθανή απόσυρση ή μείωση των αμερικανικών δυνάμεων στο Νότο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τρόπο για να μειωθεί η ένταση με τη Βόρεια Κορέα – για την οποία οι δηλώσεις του Trump ήταν εξίσου διφορούμενες. Ο Trump έχει ισχυριστεί, μεταξύ άλλων, ότι αφενός θα μπορούσε να συναντήσει τον Kim Jong Un, ώστε να τον πείσει να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αφετέρου θα ζητούσε τη βοήθεια της Κίνας για το συγκεκριμένο στόχο.

Εντούτοις, δεδομένων όλων των δηλώσεων του Trump για την Κίνα -που περιελάμβαναν και την έναρξη οικονομικού πολέμου-, είναι δύσκολο ο ίδιος να πείσει το Πεκίνο για την αλλαγή της στάσης του απέναντι στη Βόρεια Κορέα, καθώς το Πεκίνο αποτελεί το μοναδικό σύμμαχο για την τελευταία. Αντιθέτως, οι Κινέζοι θα εξακολουθήσουν να στηρίζουν την Πιονγιάνγκ ως παράγοντα αστάθειας, ώστε η επιθετικότητά της να αποσπά την προσοχή των περιφερειακών αντιπάλων της Κίνας από τη συνεχώς αυξανόμενη κινεζική επεκτατικότητα.

Επομένως, Αμερικανοί αναλυτές θεωρούν ότι είναι πιθανότερο ο νέος Πρόεδρος να αναγκαστεί να διατηρήσει τις ήδη υπάρχουσες συμμαχίες στην Ανατολική Ασία, με μικρές προσαρμογές. Σίγουρα, η παραμονή τόσων χιλιάδων στρατιωτών εκτός αμερικανικού εδάφους δεν είναι επωφελής οικονομικά, αλλά και η αναδίπλωσή τους θα πλήξει μακροπρόθεσμα τα αμερικανικά συμφέροντα, δημιουργώντας ένα κενό ισχύος, που πιθανότατα να σπεύσει να εκμεταλλευτεί η Κίνα.

Ειδικότερα στο θέμα της Βόρειας Κορέας -την άλλη πηγή έντασης στην περιοχή εκτός της Κίνας-, ειδικοί σημειώνουν ότι, εάν ο Trump καθοδηγηθεί επαρκώς από κυβερνητικούς εμπειρογνώμονες και θεσμούς, θα ακολουθήσει τελικά περίπου την ίδια πολιτική με τον Πρόεδρο Obama – δηλαδή, άσκηση πίεσης σε συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα στη Βόρεια Κορέα, ώστε η τελευταία να εγκαταλείψει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, παράλληλα με την ενίσχυση της αντιπυραυλικής (και άλλων μορφών) άμυνας, και την προετοιμασία για νέες προκλήσεις.

Συμπερασματικά, κάθε προσπάθεια να προβλέψουμε την πολιτική του νέου Προέδρου απέναντι στην Ασία, ή οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου, παραμένει ακόμα δύσκολη – αν όχι αδύνατη. Το ίδιο επισήμανε και ο Bruce Klingner, κορυφαίος ερευνητής για τη Βορειοανατολική Ασία στο Ίδρυμα Heritage, μιας και ο Trump δεν έχει διαμορφώσει μια ξεκάθαρη ασιατική πολιτική, και δεν έχει ακόμη μια αναγνωρισμένη ομάδα συμβούλων για την Ασία. Παρόμοια εντύπωση έχει και ο David Straub, πρώην διευθυντής του Τμήματος του State Department για την Κορέα, και αναπληρωτής διευθυντής του Προγράμματος για την Κορέα στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, ο οποίος δήλωσε στο Business Insider ότι “ο Trump σχεδόν δεν ξέρει τίποτα για την περιοχή“.

Πηγές:

1. Condon, S. (2016). Donald Trump: Japan, South Korea might need nuclear weapons. CBS News. Available at: http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-japan-south-korea-might-need-nuclear-weapons/ (Accessed 20 November 2016).
2. Macias, A. (2016). North Korea Experts on Trump: “It is clear he knows next to nothing”. Business Insider. Available at: http://www.businessinsider.com/experts-on-trump-north-korea-policy-2016-11 (Accessed 20 November 2016)
3. Reuters (2016). North Korea: Relationship with U.S., Trump could be discussed under certain conditions. Available at: http://www.amny.com/news/elections/north-korea-relationship-with-u-s-trump-could-be-discussed-under-certain-conditions-1.12632788 (Accessed 20 November 2016).
4. Fishel, J. (2016). Donald Trump Meets With Japanese Prime Minister Shinzo Abe. ABC News. Available at: http://abcnews.go.com/Politics/donald-trump-meet-japanese-prime-minister-shinzo-abe/story?id=43611066 (Accessed 20 November 2016).
5. Bandow, D. (2015) Newsflash: The U.S.-South Korea Military Alliance Isn’t Working. The National Interest . Available at: http://nationalinterest.org/feature/newsflash-the-us-south-korea-military-alliance-isnt-working-13772 (Accessed 20 November 2016).