Στο βιβλίο του «Η τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση», ο καθηγητής κ. Klaus Schwab, ιδρυτής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, υποστηρίζει ότι μια θεμελιώδη δομική αλλαγή στη σφαίρα της οικονομίας λαμβάνει χώρα, η οποία χαρακτηρίζεται από τον αυξανόμενο ρόλο των τεχνολογιών του μέλλοντος. Η χρήση των τεχνολογιών αυτών πρόκειται να επιδράσει θετικά στην αποδοτικότητας των επιχειρήσεων και των οργανισμών, στην αναγέννηση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και στην πρόσβαση περισσότερων ανθρώπων στον Παγκόσμιο Ιστό. Η θετική προοπτική που σκιαγραφείται από τον Schwab συμπληρώνεται με την αναφορά του στις διαφορές των προηγούμενων Βιομηχανικών Επαναστάσεων σε σχέση με τη σημερινή.
Η πιο σημαντική διαφορά έγκειται στη χρήση δεδομένων αναφορικά με τη λήψη έγκυρων και έγκαιρων αποφάσεων σε θέματα οικονομίας. Ο όγκος των δεδομένων που συλλέγονται και γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας καθημερινά είναι πολύ μεγάλος και αντιστοιχεί και στην πιο μικρή δραστηριότητά μας: τραπεζικές συναλλαγές, πιστωτικές κάρτες, δίκτυα αισθητήρων, κοινωνικά δίκτυα, δεδομένα τηλεφωνικών κλήσεων, δεδομένα διαδικτύου, Google, έξυπνα τηλέφωνα. Οι όροι «επιχειρηματική αναλυτική» (business analytics) και «μεγάλα δεδομένα» (big data) έχουν διεισδύσει στον δημόσιο διάλογο και σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο και έχουν κινητροδοτήσει πληθώρα μεγάλων και μικρών οργανισμών να αναδιαμορφώσουν τις δραστηριότητες των τμημάτων της τεχνολογίας τους. Τα μεγάλα δεδομένα και τα analytics, θα καταλήξει ο Schwab, είναι οι κεντρικοί πυλώνες που οδηγούν την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση.
Η μεγάλη διαφορά με τα προηγούμενα χρόνια είναι ο όγκος, η διαθέσιμη μορφή και ο ρυθμός παραγωγής των δεδομένων, τα 3Vs, όπως αναφέρονται. Είναι εύκολα κατανοητό ότι ο όγκος δεδομένων που συλλέγονται είναι πλέον σε επίπεδο petabytes και exabytes. Τα δεδομένα μπορεί να βρίσκονται σε δομημένη μορφή (structured data π.χ. πίνακες) ή αδόμητη μορφή (unstructured data, π.χ. email-s σε μορφή κειμένου, εικόνες). Τα νέα κύματα ψηφιοποίησης θα μπορούν να προβούν στη χρήση αξιόπιστων και ταχύτατων αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης ώστε να εξαχθεί δομημένη πληροφορία από αδόμητα δεδομένα. Για παράδειγμα, μπορεί να εξάγεται αυτόματα σε ποιο προϊόν αναφέρεται ένα tweet. Επιπλέον, αυτό που ενδιαφέρει είναι η άμεση παραγωγή αποτελεσμάτων από τα δεδομένα αλλά και η συνεχής ανανέωσή τους (π.χ. ποια είναι η μέση τιμή μιας μετοχής τα τελευταία πέντε λεπτά).
Ο Schwab, εντούτοις, παραβλέπει το γεγονός ότι οι αλλαγές στους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας θα απαιτήσουν ένα ευρύ φάσμα ικανοτήτων και δεξιοτήτων που περιλαμβάνει γνώσεις σε διοίκηση επιχειρήσεων, διαχείριση δεδομένων, τεχνητή νοημοσύνη, στατιστική, κατανόηση των εννοιών της «καινοτομίας» και «επιχειρηματικότητας», νομικές γνώσεις που αφορούν την ιδιωτικότητα και την προστασία των δεδομένων. Επίσης, θα χρειαστεί εκπαίδευση και εξάσκηση σε μία νέα γενιά γλωσσών προγραμματισμού, συστημάτων και εργαλείων σχετικά με τη διαχείριση, ανάλυση και οπτικοποίηση των δεδομένων. Σε σχέση με τις απαιτήσεις αυτές, η εικόνα της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Υπολογίζεται ότι η αξία της οικονομίας δεδομένων της ΕΕ ήταν μεγαλύτερη από 285 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 1,94% του ΑΕγχΠ της ΕΕ. Μάλιστα, μέχρι το 2020, η συνολική αξία της ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων θα μπορούσε να προσεγγίσει έως και τα €740 δις ή το 4% του συνολικού ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων αποτελεί μέρος της στρατηγικής για την ενιαία ψηφιακή αγορά. Η βέλτιστη χρήση του δυναμικού των ψηφιακών δεδομένων προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας εναπόκειται στον ευρωπαϊκό κλάδο των τηλεπικοινωνιών. Ο κλάδος αυτός στηρίζεται στα δίκτυα υψηλής ταχύτητας για τη μετάδοση μεγάλου όγκου δεδομένων. Το πρώτο στάδιο για μία ισχυρή οικονομία δεδομένων θα αφορά στην αντιμετώπιση των εμποδίων στην ελεύθερη ροή δεδομένων. Στην ουσία, η ελεύθερη ροή δεδομένων σημαίνει ελευθερία επεξεργασίας και αποθήκευσης δεδομένων σε ηλεκτρονική μορφή οπουδήποτε εντός της ΕΕ. Είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών και υπηρεσιών δεδομένων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εξετάσει τους κανόνες και τους κανονισμούς που παρεμποδίζουν την ελεύθερη ροή δεδομένων και παρουσιάζουν επιλογές για την άρση αδικαιολόγητων ή δυσανάλογων περιορισμών σχετικά με την πρόσβαση και τη μεταφορά δεδομένων, τη φορητότητα των δεδομένων.
Ως άμεσο αποτέλεσμα και της δημόσιας διαβούλευσης, η Επιτροπή πρότεινε ένα σχέδιο κανονισμού στο επίκεντρο του οποίου είναι η εισαγωγή στο δίκαιο της ΕΕ της αρχής της ελεύθερης ροής των μη προσωπικών δεδομένων πέρα από τα σύνορα. Ο κανονισμός θα βοηθήσει στην απελευθέρωση της πλήρους ισχύος της οικονομίας δεδομένων της ΕΕ και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και στον εκσυγχρονισμό. Επιδιώκει την καθιέρωση της ίδιας ελεύθερης κυκλοφορίας για μη προσωπικά δεδομένα όπως και ο κανονισμός για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η Ένωση των Ευρωπαϊκών Τηλεπικοινωνιών έχει αναφερθεί και στο νέο Κανονισμό για την Γενική Προστασία των Δεδομένων (GDPR), τονίζοντας ότι η εμπιστοσύνη αποτελεί βασική προϋπόθεση για να λειτουργήσει στην πράξη η οικονομία των δεδομένων. Οι ίδιες οι εταιρείες του χώρου σημειώνουν ότι η δημιουργία θέσεων εργασίας εξαρτάται αυστηρά από ένα ρυθμιστικό πλαίσιο όπου η καινοτομία δεν πρέπει να καταλήγει σε βάρος της ιδιωτικής ζωής.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η καταγραφή της πληροφορίας θα βαίνει ολοένα συχνότερη και λεπτομερέστερη, ιδιαίτερα σε μία οικονομία όπου κάθε απόφαση θα υποστηρίζεται από δεδομένα. Είναι σημαντικό λοιπόν να υποστηριχθεί μια συντονισμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση, η οποία θα διασφαλίζει ότι τα δεδομένα ρέουν πέρα από τα σύνορα και θα ωθεί τους οργανισμούς, ιδιωτικούς και δημόσιους, να επενδύσουν σε αυτές τις τεχνολογίες, καθώς στο μέλλον η ανταγωνιστικότητα θα εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα στην επιχειρηματική αναλυτική .

Πηγές:

1. Khalaf, Roula (2018). The Fourth Industrial Revolution by Klaus Schwab. https://www.ft.com/content/9930245c-b924-11e5-bf7e-8a339b6f2164
2. Pcmag.com (2018). H οικονομία των δεδομένων στην Ευρώπη μπορεί να φθάσει τα €740 δισ. το 2020. http://gr.pcmag.com/internet-of-things/29660/news/h-oikonomia-ton-dedomenon-sten-europe-mporei-na-phthasei-ta
3. Rifkin, Jeremy (2014). Capitalism is making way for the age of free. https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/mar/31/capitalism-age-of-free-internet-of-things-economic-shift