Στις 3 Μαΐου 2018 η Τεχεράνη εξήγγειλε πως προτίθεται να εγκαταλείψει την συμφωνία που συνήφθη το 2015 μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας, Ηνωμένου Βασιλείου, Γαλλίας, Γερμανίας και Ρωσίας, σε περίπτωση που ο Trump πραγματοποιήσει τις απειλές του περί αποχώρησής του από το περίφημο πυρηνικό πρόγραμμα που υπεγράφη επί ημερών Obama. Τόνισε, μάλιστα, ότι σε περίπτωση που τεθούν υπό αμφισβήτηση οι όροι της συμφωνίας, θα απομακρυνθεί και θα προχωρήσει στη διαμόρφωση εθνικού πυρηνικού προγράμματος. Υπενθυμίζεται ότι ο Τrump εξήγγειλε ότι θα αποχωρήσει από την συμφωνία στις 12 Μαΐου, αν οι Ευρωπαίοι δεν προσαρμόσουν και ανακατασκευάσουν  τους όρους του προγράμματος, καθώς θεωρεί ότι το κείμενο έχει “τρομερές ελλείψεις”.

Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα συνήφθη τον Ιούλιο του 2015 στη Βιέννη, ανάμεσα στο Ιράν και την Ομάδα 5+1 (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία και Κίνα), πριν την εκλογή του Donald Trump ως Προέδρου των ΗΠΑ. Ο σύμβουλος του επικεφαλής της χώρας για τις διεθνείς εξελίξεις, Ali Akbar Velayati, υπογράμμισε πως “εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από την συμφωνία, τότε ούτε εμείς θα παραμείνουμε σε αυτή“. Παράλληλα, προειδοποίησε τους Ευρωπαίους ότι “το Ιράν δέχεται την πυρηνική συμφωνία έτσι όπως υπογράφτηκε, και δεν θα δεχθεί ούτε να προστεθεί, καθώς ούτε και να αφαιρεθεί τίποτα”. Στη συνέχεια προχώρησε περαιτέρω, αναφέροντας πως “ακόμη και αν οι συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ, ιδιαίτερα οι Ευρωπαίοι, επιδιώξουν να αναθεωρήσουν την συμφωνία μαζί με τους Αμερικανούς ώστε οι ΗΠΑ να παραμείνουν, τότε μία από τις επιλογές που έχουμε, θα είναι να αποχωρήσουμε από την συμφωνία“, τονίζοντας μάλιστα ότι η πλευρά της Γερμανίας και της Γαλλίας επιχειρούν απλώς να κατευνάσουν τον Trump.

Ο υπουργός Εξωτερικών, Mohammad Javad Zarif, ξεκαθάρισε πως το Ιράν δεν πρόκειται να μπει σε λογική συμβιβασμών. “Αφήστε με να κάνω ξεκάθαρο για όλους, ούτε θα αναθέσουμε την ασφάλεια σε άλλους, ούτε θα επαναδιαπραγματευτούμε ή θα προσθέσουμε κάτι στη συμφωνία που έχουμε ήδη συνάψει στα πλαίσια καλής θέλησης“. Τέλος, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών τόνισε πως οι ΗΠΑ επανειλημμένα είχαν παραβιάσει την πυρηνική συμφωνία, κυρίως με το να εμποδίζουν εταιρίες να επιστρέψουν στο Ιράν.

Η στάση της Ευρώπης

Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ προσπαθούν να διασώσουν την συμφωνία για τα πυρηνικά πριν την καταληκτική ημερομηνία-τελεσίγραφο στις 12 Μαΐου. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, και η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel, συζήτησαν για το βαλλιστικό πρόγραμμα με τον Αμερικανό πρόεδρο την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον.

Ο Γάλλος Πρόεδρος Μacron προειδοποιεί την Αμερική για τον κίνδυνο ξεσπάσματος πολέμου σε περίπτωση που αποσυρθούν οι ΗΠΑ από την συμφωνία του 2015. “Θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Πιθανόν να ξεσπάσει πόλεμος“, δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, αλλά πρόσθεσε ότι “δεν θεωρεί ότι ο Αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί τον πόλεμο“.

Κατηγορίες από το Ισραήλ

Στις αρχές της εβδομάδας ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Benjamin Netanyahu, δήλωσε πως έχει στην κατοχή του στοιχεία που αποδεικνύουν πως οι Ιρανοί αξιωματούχοι λένε κατάφωρα ψέματα. Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι αυτό αποδεικνύει ότι η συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν είναι εντελώς εσφαλμένη, αφήνοντας αιχμές ότι το Ιράν έχει μυστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.

Οι πρώτες εκτιμήσεις σχετικά με τον τερματισμό του πυρηνικού-βαλλιστικού προγράμματος 2015. Ποιές προμηνύονται οι πρώτες κινήσεις του Ιράν;

Οι εκτιμήσεις του Προέδρου των ΗΠΑ έγκεινται στο γεγονός ότι ορισμένοι όροι δεν θα ισχύουν μετά το πέρας των 15 ετών, έχει ωστόσο εκφράσει και τις ενστάσεις του σχετικά με την υποστήριξη του Ιράν στο πλευρό της Hezbollah του Λιβάνου, καθώς και την στήριξη του σε άλλες σιιτικής προέλευσης στρατιωτικές οργανώσεις του Ιράκ, της Συρίας και της Υεμένης, ενώ παράλληλα έχει στηλιτεύσει επανειλημμένα την ανυπαρξία διεθνών διατάξεων αναφορικά με το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν. Όσον αφορά στην πυρηνική συμφωνία, έχουν εκφραστεί πολλάκις διεθνείς ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου των ΗΠΑ να εκφράζει τον προβληματισμό του αναφορικά με την διαχείριση της πυρηνικής συμφωνίας από μέρους του Ιράν, δεδομένης της μέχρι πρότινος στάσης του σχετικά με τις διεθνείς πρακτικές. Στον ασταθή δρόμο της διεθνούς διπλωματίας είναι σχεδόν αδύνατο να επιτύχεις  την τέλεια συμφωνία. Η Συμφωνία-Πρόγραμμα πυρηνικού εξοπλισμού του Ιράν (JCPOA)  φροντίζει, μέσω ενός συστήματος ελέγχου και συμφωνημένου πλαισίου με αυστηρούς κανονισμούς, για την γενικότερη συμμόρφωση όλων των πλευρών όσον αφορά στα πυρηνικά αποθέματα. Πιο συγκεκριμένα, η JCPOA είναι η πιο βαρυσήμαντη διεθνής οργάνωση, καθώς αναχαίτισε με επιτυχία τις Ιρανικές πρακτικές όταν διεκδίκησαν πιο παρεμβατικό ρόλο στην συμφωνία-πρόγραμμα.

Και ενώ στην αρχή πολλοί ήταν αντιτιθέμενοι, όπως το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας H.R Mc Master, ο Υπουργός Άμυνας, James Mattis, και ο Υπουργός Εξωτερικών, Rex Tillerson, τώρα υποστηρίζουν την διατήρηση του προγράμματος. Επίφοβη κίνηση από την πλευρά της Αμερικής είναι να εξέλθει της βαλλιστικής συμφωνίας, αφήνοντας  το JCPOA να αποσυντεθεί (για το οποίο και θα κατηγορηθεί από τα υπόλοιπα κράτη μέλη). Παράλληλα, το Ιράν θα ολοκληρώσει το μυστικό πυρηνικό πρόγραμμά του -σύμφωνα με το Ισραήλ-, ενώ οι υπόλοιπες χώρες-μέλη και η διεθνής κοινότητα θα έχουν διασπαστεί, ζώντας στον απόηχο της παρολίγον συμφωνίας, με αποτέλεσμα εν ευθέτω χρόνω να είναι ανίκανες να σταματήσουν την ταχέως ανερχόμενη πυρηνική δύναμη του Ιράν.

Δεδομένης της επερχόμενης προθεσμίας του Μαΐου, καθώς και των απειλών του Trump, το ερώτημα που ανακύπτει είναι εάν η Ευρώπη και τα μέλη του Κογκρέσου θα συμμερισθούν τις ενστάσεις του Trump για το JCPOA, διασφαλίζοντας τις επόμενες διαπραγματεύσεις με πιο σταθερό χαρακτήρα, για να έχει βιώσιμη ανάπτυξη η συμφωνία-πρόγραμμα για το ιρανικό πυρηνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα.

Πηγές:

1. The Guardian. (2018). Iran threatens to withdraw from nuclear weapons treaty https://www.theguardian.com/world/2018/apr/24/iran-threatens-to-withdraw-from-nuclear-weapons-treaty-npt
2. O’Connor, T. (2018). Iran threatens to sink U.S. warships as Trump considers leaving nuclear deal http://www.newsweek.com/iran-threatens-sink-us-warship-trump-considers-leaving-nuclear-deal-902942
3. Channel News Asia. (2018). Iran threatens to quit nuclear deal if US walks away https://www.channelnewsasia.com/news/world/iran-threatens-to-quit-nuclear-deal-if-us-walks-away-10200204
4. Goldenberg, I. & Rosenberg, E. (2018). How to Save the Iran Nuclear Deal https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2018-03-13/how-save-iran-nuclear-deal
5. LePoint International. (2018). Nucléaire iranien: l’AIEA contredit Netanyahu
   http://www.lepoint.fr/monde/iran-pas-d-indication-credible-de-programme-d-armes-nucleaires-01-05-2018-2214990_24.php
6. LePoint International. (2018). Nucléaire: l’Iran menace de quitter l’accord si les États-Unis en sortent http://www.lepoint.fr/monde/nucleaire-l-iran-menace-de-quitter-l-accord-si-les-etats-unis-en-sortent-03-05-2018-2215553_24.php
7. Straits Times. (2018). Iran warns US it would regret quitting nuclear deal https://www.straitstimes.com/world/middle-east/iran-warns-us-it-would-regret-quitting-nuclear-deal