Το Πακιστάν φημίζεται για το θρησκευτικό εξτρεμισμό,τις τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν σ’ αυτό, την πολιτική κρίση και τις περιφερειακές αντιπαλότητες κυρίως με την Ινδία. Ωστόσο, ένα ακανθώδες ζήτημα, το οποίο δεν έχει λάβει τη δέουσα προσοχή της διεθνούς κοινότητας είναι ο μυστικός, «βρώμικος» εμφύλιος πόλεμος με μία εκ των τεσσάρων επαρχιών του, το Balochistan (The Guardian, 2011). Πρόκειται για τον πλέον μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο στην ιστορία της χώρας, ο οποίος χρονολογείται ήδη από την ίδρυση της, το 1948, και συνεχίζεται έως σήμερα. Γενεσιουργός αιτία της διένεξης είναι το αίτημα της φυλής των Baloch για ανεξαρτητοποίηση της επαρχίας τους και έλεγχο του εδάφους τους από τους ίδιους. Απότοκο της μεταξύ τους διαμάχης είναι μια σειρά από κρατικές πολιτικές που όχι μόνο ευνοούν την περαιτέρω όξυνση της κρίσης τους και τη συνεχή καταστρατήγηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά στοχεύουν στο θάνατο δεκάδων πολιτών στη βάση των πολιτικών τους πεποιθήσεων.

Οι Baloch είναι νομάδες με πατριαρχική οργάνωση. Στηρίζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ επιδιώκουν την αυτάρκεια τους, ώστε να μην εξαρτώνται από το Πακιστάν (Minority Rights, 2015). Το Balochistan είναι η μεγαλύτερη εκ των τεσσάρων επαρχιών του Πακιστάν, με σπουδαία γεωστρατηγική σημασία για τη χώρα, λόγω της ταυτόχρονης γειτνίασης του με το Ιράν, το Αφγανιστάν και της εξόδου που προσφέρει στη θάλασσα. Τα φυσικά του αποθέματα σε αέριο, ουράνιο, χαλκό καθώς και το χρυσωρυχείο του – το πέμπτο μεγαλύτερο παγκοσμίως- καθιστούν το Balochistan πόλο έλξης ισχυρών κρατών. Παρά την τεράστια έκταση και το πλούσιο έδαφος του, η περιοχή παραμένει υποανάπτυκτη (Al Jazeera, 2012) και ο πληθυσμός αγγίζει μόλις το 3,5% του συνολικού πληθυσμού του Πακιστάν (Brut India, 2018). Η αρπακτική εκμετάλλευση του εδάφους από την κεντρική κυβέρνηση δεν αφήνει περιθώρια αξιοποίησης του από τους ντόπιους, γεγονός που αποτελεί σημείο τριβής. Η πρώτη ανταρσία κατά του Πακιστάν έλαβε χώρα το 1948, όταν το τελευταίο προσήρτησε το μόλις εννέα μηνών τότε ανεξάρτητο Balochistan. Από το 2004 μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη η πέμπτη ανταρσία, κατά την οποία το Πακιστάν εφαρμόζει παράνομες πρακτικές, για να εξοντώσει το αποσχιστικό κίνημα και προβαίνει σε εκατοντάδες δολοφονίες (Global Security).

Οι ανταρσίες και το αποσχιστικό κίνημα στηρίζονται και οργανώνονται από τους Baloch εθνικιστές, οι οποίοι στελεχώνουν ένοπλες στρατιωτικές ομάδες και αποσκοπούν είτε σε ανεξαρτησία είτε σε ευρύτερη αυτονομία. Χαρακτηρίζουν τις πρακτικές των πακιστανικών αρχών εις βάρος τους ως γενοκτονία, ενώ θεωρούν πως βρίσκονται υπό πακιστανική κατοχή. Η πραγματικότητα δεν διαφέρει κατά πολύ. Οι δυνάμεις στρατού του Πακιστάν, οι παραστρατιωτικές ένοπλες δυνάμεις, The Frontier Corps, και οι υπηρεσίες πληροφόρησης δρουν συλλογικά ως εκτελεστικό όργανο μιας πολιτικής που αποσκοπεί στην εξόντωση μιας ολόκληρης εθνοτικής ομάδας. Οι δικαστικοί φορείς του Πακιστάν έχουν απωλέσει το λειτουργικό τους ρόλο, μιας και όχι μόνο εθελοτυφλούν μπροστά στα εγκλήματα, αλλά έμμεσα συναινούν, διαμορφώνοντας ένα καθεστώς ασυδοσίας για εκείνους που οφείλουν να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους (Human Rights Watch, 2011).

Υπολογίζεται πως μέχρι σήμερα, 14000 Baloch έχουν δολοφονηθεί και εξαφανιστεί. Κατά την περίοδο ηγεσίας του προέδρου Gen., όπου και η χώρα βρισκόταν υπό στρατιωτικό καθεστώς, εισήχθει η πολιτική εξόντωσης “Kill and Dump”, με αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των θανάτων στην επαρχία του Balochistan. Από το 2011 έως το 2016, εντοπίστηκαν 936 πτώματα στην περιοχή (BBC, 2016). Ακόμη, το 2014 βρέθηκε μαζικός τάφος με 160 πτώματα (The Medium, 2014), ενώ μόνο το 2015, 463 εξαφανίστηκαν (ARC HumanKind, 2016). Έκτοτε, ξεκίνησε η σταδιακή γνωστοποίηση της ανθρωπιστικής κρίσης. Διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η  Human Rights Watch, επισκέφτηκαν το Balochistan για να συλλέξουν στοιχεία και να συγγράψουν αναλυτικές αναφορές σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηv περιοχή. Στα reports της, η οργάνωση παραθέτει λεπτομερώς περιστατικά που φανερώνουν το οργανωμένο έγκλημα υπό την «αιγίδα»  και το συντονισμό του κράτους, τις διακρίσεις και τα εμπόδια που οι συγγενείς βιώνουν μετά το χαμό του δικού της προσώπου και το ρόλο των πακιστανικών αρχών. Κατά κύριο λόγο, στο στόχαστρο των αρχών βρίσκεται κάθε πρόσωπο που ασχολείται με την πολιτική και τίθεται υπέρ της διευρυμένης αυτονομίας της επαρχίας του (Human Rights Watch, 2011).

Η πιο συνήθης μέθοδος που υιοθετούν τα αρμόδια όργανα, λόγω της αμεσότητας και ευκολίας για την οποία αυτή διακρίνεται, ώστε να εξασφαλίσουν την κρατική ασφάλεια και ευημερία, είναι η “Kill and Dump”. Περιλαμβάνει αυθαίρετες και εξωδικαστικές εκτελέσεις, στοχευμένες απαγωγές, εξαφανίσεις και κράτηση σε φυλακές, κυρίως εθνικιστών, στρατιωτικών, ακτιβιστών, δημοσιογράφων αλλά και απλών καθημερινών πολιτών. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα θύματα δολοφονούνται, ενώ οι πληγές και τα σημάδια στα σώματά τους υποδεικνύουν το βαθμό των βασανιστηρίων και της βαρβαρότητας που έχουν υποστεί. Τα πτώματα των αγνοουμένων που εντοπίζονται μετά από καιρό φέρουν ακόμα ενδείξεις βασανιστηρίων. Αξιοσημείωτο είναι, βέβαια, πως ο ακριβής αριθμός των νεκρών και των αγνοουμένων δεν μπορεί να υπολογιστεί. Οι αστυνομικές αρχές αρνούνται κατηγορηματικά να συνεργαστούν με τους συγγενείς των θυμάτων, για να δηλώσουν τον θάνατο είτε την εξαφάνιση τους (ο.π.).

Οι υπαίτιοι των εκτελέσεων απολαμβάνουν μια μορφή «αμνηστίας» για τα εγκλήματα τους, η οποία διαφαίνεται ποικιλλοτρόπως. Καταρχάς, οι αρχές αποποιούνται κάθε μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, δηλώνοντας είτε άγνοια για το εκάστοτε συμβάν είτε επισημαίνουν πως οι πολιτικές πεποιθήσεις του θύματος είναι ικανοποιητικός λόγος για να επιφέρει τέτοια τιμωρία. Επιπρόσθετα, φέρουν ως υπεύθυνους τα μέλη των τρομοκρατικών οργανώσεων που εδράζονται στην περιοχή, όπως οι Taliban. Επιπλέον, αρνούνται να καταγράψουν τα περιστατικά, να κινήσουν διαδικασίες ανεύρεσης του θύματος, και να ερευνήσουν την κάθε υπόθεση, ώστε να βρεθεί ο υπαίτιος και να απονεμηθεί δικαιοσύνη. Τα εθνικά δικαστήρια περισσότερο οξύνουν την κρίση, παρά προσφέρουν ορθά τις υπηρεσίες τους. Ενδεικτικά αναφέρεται η απροθυμία τους να δρουν ως όργανο επιβολής του νόμου, να δικάζουν τους στρατιωτικούς και να συμμορφώνουν τις υπηρεσίες πληροφοριών.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω του υψηλού κινδύνου και της περιορισμένης γνωστοποίησης του ζητήματος, το αποσχιστικό κίνημα στο Balochistan έχει εξασθενίσει. Η συνοχή και οργάνωση της επαρχίας έχει αποδομηθεί. Πλέον, μια άνευ προηγουμένου διαίρεση διακρίνει την επαρχία, με τα μέλη των οργανώσεων να αλληλοσκοτώνονται, να στοχεύουν πολίτες, να βανδαλίζουν ιδιωτικές περιουσίες και να καταστρέφουν τις υποδομές του ορυκτού πλούτου ως έναν τρόπο αντίδρασης προς την κυβέρνηση. Το αίτημα για δημιουργία ενός αυτόνομου κράτους έχει αντικατασταθεί από εκείνο της δικαιότερης οικονομικής και πολιτικής εκπροσώπησης εντός του πακιστανικού κράτους, με παράλληλη συνταγματική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Αμετάβλητη απαίτηση είναι η ευνοϊκότερη προς αυτούς εκμετάλλευση του εδάφους τους και όχι η αρπακτική εκμετάλλευση από την πρωτεύουσα (Carnegie Endowmen, 2013). Οι ηγέτες των κινημάτων έχουν, κατά κάποιο τρόπο, προδώσει το όραμα των Baloch και εγκαθίστανται πια στην πρωτεύουσα, αντί στη φτωχή επαρχία τους. Το Balochistan αποτελεί «καζάνι που βράζει», και αργά αλλά σταθερά τείνει προς την αναρχία.

Αναμφίβολα, ο εν λόγω άσημος εμφύλιος πόλεμος έχει επιφέρει δραματικές συνέπειες στον τομέα της ασφάλειας και σταθερότητας του Πακιστάν και η άμεση επίλυση του εντάσσεται στα ζωτικά του συμφέροντα. Τα γεωπολιτικά συμφέροντα της περιοχής έχουν μεταβληθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ταχθεί υπέρ της ανεξαρτητοποίησης του Balochistan, τη στιγμή που η Κίνα είχε, ήδη, επενδύσει δισεκατομμύρια στην επαρχία. Ακόμα, ο εμφύλιος επιδεινώνει τις σχέσεις με την Ινδία, την οποία το Πακιστάν κατηγορεί πως παράσχει χρηματική και στρατιωτική υποστήριξη στους αντάρτες του Μπαλουχιστάν. Ο εύλογος τρόπος για να διευθετηθεί η διαμάχη είναι ο άμεσος τερματισμός των παράνομων, εξωδικαστικών εκτελέσεων, η καταπολέμηση της ασυδοσίας που απολαμβάνουν οι δυνάμεις ασφάλειας μέσω της απονομής δικαιοσύνης. Το Πακιστάν έχει καθήκον να προστατέψει τη ζωή όλων των πολιτών του, ώστε κανείς να μην αποτελεί έρμαιο πολιτικής που στηρίζεται στη διάκριση και υποτίμηση μιας φυλής. Γι’ αυτό, η συνταγματική κατοχύρωση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των Baloch καθίσταται επιτακτική.

Πηγές:

1. Walsh, D. (2011). Pakistan’s secret dirty war. https://www.theguardian.com/world/2011/mar/29/balochistan-pakistans-secret-dirty-war
2. Minority Rights. (2015). Pakistan – Baluchis. http://minorityrights.org/minorities/baluchis-2/
3. Ahmed, A. (2012). Is Pakistan heading for disaster in Balochistan? https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2012/01/2012114154421536866.html
4. Brut India. (2018). The Baluch of Pakistan Say They Have Long Been Marginalised. https://www.facebook.com/brutindia/videos/405634279917717/
5. Global Security. (2018). Balochistan Insurgency. https://www.globalsecurity.org/military/world/war/pakistan1.htm
6. ARCHumanKind. (2016). Human Rights Violations in Balochistan. https://www.archumankind.com/2016/03/14/human-rights-violations-in-balochistan/
7. Human Rights Watch. (2011). Pakistan: Upsurge in Killings in Balochistan. https://www.hrw.org/news/2011/07/13/pakistan-upsurge-killings-balochistan
8. BBC. (2016). Balochistan war: Pakistan accused over 1,000 dumped bodies. https://www.bbc.com/news/world-asia-38454483
9. Panah, Y. (2014). The Invisible War in Balochistan. https://medium.com/middle-east-news/the-invisible-war-in-balochistan-30a55cc372c1
10. Human Rights Watch. (2011). “We Can Torture, Kill, or Keep You for Years”. https://www.hrw.org/report/2011/07/28/we-can-torture-kill-or-keep-you-years/enforced-disappearances-pakistan-security
11. Grape, Frederic. (2013). Balochistan: The State Versus the Nation. http://carnegieendowment.org/2013/04/11/balochistan-state-versus-nation