Μετά από την απέλαση σημαντικού αριθμού διπλωματικών ακολούθων από τη χώρα, την Παρασκευή 6 Απριλίου, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ προέβη στην επιβολή ισχυρότατων οικονομικών κυρώσεων εις βάρος επιχειρηματιών, εταιριών και κυβερνητικών αξιωματούχων της Ρωσίας. Οι λόγοι επιβολής τους, σύμφωνα με δηλώσεις του Γ.Γ. του Υπουργείου Οικονομικών, εντοπίζονται στο γεγονός ότι “η Ρωσική Κυβέρνηση συνεπικουρεί στη δυσανάλογη κατανομή του βιομηχανικού πλούτου ανατροφοδοτώντας τη δημιουργία ολιγαρχείων και κυβερνητικά φιλικά διακείμενων ελίτ”. Επιπλέον, η Ρωσική Κυβέρνηση εμπλέκεται σε ένα ευρύ φάσμα κακοήθους δραστηριότητας παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της κατάληψης της Κριμαίας, ενώ εξακολουθεί να προμηθεύει τον Assad με υλικό και πυρομαχικά, με απώτερο σκοπό να ανατρέψει τις δημοκρατικές κυβερνήσεις της Δύσης, καθώς και να ενισχύσει την κακόβουλη διαδικτυακή δραστηριότητα. Μάλιστα, ο Γ.Γ. τονίζει ότι έληξε η περίοδος άντλησης όφελους από αυτό το σαθρό πολιτικό σύστημα για τους Ρώσους ολιγάρχες και τη ρωσική ελίτ, οι οποίοι θα πρέπει να σταθούν και εκείνοι υπόλογοι για την κακόβουλη δραστηριότητα της κυβέρνησης.

6η Απριλίου: Η τοποθέτηση του Treasury Dpt.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το σχετικό δελτίο τύπου του Treasury Department, όλα τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στα πρόσωπα ή επιχειρήσεις που καταλαμβάνονται από τις εν λόγω κυρώσεις και υπάγονται στην δικαιοδοσία των Ηνωμένων Πολιτειών, παγώνουν και δεν μπορούν, πλέον, να είναι αντικείμενο οποιασδήποτε συναλλαγής με πρόσωπα και επιχειρήσεις των ΗΠΑ. Ωστόσο, η αμερικανική κυβέρνηση για άλλη μία φορά κάνει επίδειξη δύναμης απειλώντας την επιβολή κυρώσεων και σε πρόσωπα εκτός δικαιοδοσίας των ΗΠΑ ότι θα υποστούν κυρώσεις, εάν ενισχύσουν ή διευκολύνουν εμπορικές συναλλαγές των “μπλοκαρισμένων” προσώπων ή εταιριών.

Συγκεκριμένα, η απόφαση που ελήφθη στις 6 Απριλίου ερείδεται στην εξουσία που κατέχει το Υπουργείο Οικονομικών (U.S. Department of the Treasury’s Office of Foreign Assets Control), όπως αυτή περιγράφεται στις Εκτελεστικές Διαταγές (Executive Orders) E.O 13661, E.O. 13662 που εκδίδονται από το CAATSA Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act, καθώς και την E.O. 13582. Οι άνωθι κυρώσεις έπονται της έκδοσης της σχετικής αναφοράς από το προαναφερθέν όργανο CAATSA, στα τέλη Ιανουαρίου, όπου εξετάζεται η κακοήθης δραστηριότητα ανώτερων κυβερνητικών στελεχών της Ρωσίας και διαφόρων Ρώσων ολιγαρχών του επιχειρηματικού χώρου. Οι πρόσφατες κυρώσεις στοχοποιούν ένα μεγάλο αριθμό αυτών των προσώπων, όπως, επίσης, και ατόμων που αποκομίζουν οφέλη από την πολιτική Putin και ενισχύουν έμπρακτα τη σαθρή δραστηριότητα της Ρωσικής Κυβέρνησης στο διεθνές προσκήνιο.

Η περίπτωση της Rusal

Δυστυχώς και ευτυχώς, όμως η φύση της παγκόσμιας οικονομίας είναι τέτοια που οποιαδήποτε απότομη μεταβολή στην κεφαλαιακή και εμπορική σταθερότητα μίας επιχείρησης πυροδοτεί μία σειρά αισθητών μεταβολών σε ολόκληρο το επιχειρηματικό τοπίο. Μέσα από αυτό το οπτικό πρίσμα, ο πρόσφατος κύκλος κυρώσεων προερχόμενων από το Υπουργείο Οικονομικών με στόχαστρο επιχειρηματίες της Ρωσίας αναμένεται να πλήξει τόσο την εγχώρια οικονομία της Ρωσίας όσο και τη διεθνή αγορά. Για την καλύτερη κατανόηση των πιθανών επιπτώσεων της επιβολής μίας τέτοιας σειράς κυρώσεων οικονομικής φύσεως αρμόζει περιπτωσιολογική προσέγγιση του ζητήματος.

Εύλογα θα μπορούσε κανείς να πει ότι πρωταγωνιστής ή και εξιλαστήριο θύμα όλης αυτής της κατάστασης είναι ο Oleg Deripaska. Ο συγκεκριμένος συγκαταλέγεται στους αποδέκτες των κυρώσεων, σύμφωνα με την Εκτελεστική Διαταγή E.O. 13661, με την -αρκετά- ασαφή δικαιολογία ότι “έδρασε ή σκόπευε να δράσει, άμεσα ή έμμεσα, για ή εκ μέρους ανώτερου κυβερνητικού στελέχους της Ρωσικής κυβέρνησης, καθώς και για τη δραστηριοποίησή του στον τομέα της ενέργειας της Ρωσικής οικονομίας (E.O. 13662).”

Ο ίδιος ο Deripaska, έχει δηλώσει ότι δεν διαχωρίζει τον εαυτό του από την κυβέρνηση της χώρας του, ενώ έχει παραδεχτεί ότι διαθέτει διπλωματική ασυλία και ισχυρίζεται ότι έχει εκπροσωπήσει τη χώρα του σε διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες. Έρευνες που διενεργήθηκαν στο παρελθόν γύρω από το πρόσωπό του και την εμπορική του δραστηριότητα έχουν αποκαλύψει παράνομο ξέπλυμα χρήματος, απειλές ενάντια οικονομικών αντιπάλων, χρήση κοριών σε κυβερνητικά στελέχη και την εμπλοκή του σε περιπτώσεις εκβιασμού.

Πράγματι, ο Deripaska “τιμωρείται παραδειγματικά” από τις ΗΠΑ στην προκειμένη περίπτωση, καθώς οχτώ από τις δώδεκα συνολικά επιχειρήσεις, δηλαδή το 66,6% περίπου των επιχειρήσεων, στις οποίες επιβλήθηκαν κυρώσεις, ανήκουν σε αυτόν. Συγκεκριμένα σε αυτές συγκατατάσσονται οι B-Finance Ltd., Basic Element Limited, EN+ Group, EuroSibEnergo Group, Rusal PLC, Russian Machines, GAZ Groups, Agroholding Kuban. Οι κυρώσεις ενάντια του δισεκατομυρριούχου Oleg Deripaska, αναμένεται να προκαλέσουν αξιοσημείωτη αναστάτωση στην διεθνή αγορά προϊόντων, καθώς τέτοιας φύσεως κυρώσεις σε εταιρίες που πρωταγωνιστούν στον τομέα της ενέργειας και της βιομηχανίας, δύναται να σταθούν εμπόδιο στην οικονομική δραστηριότητα των εταιριών της Δύσης.

Για παράδειγμα, η επιβολή κυρώσεων είχε αντίκτυπο στην Rusal, που θεωρείται κολοσσός στο κλάδου του αλουμινίου, δεδομένου ότι καλύπτει περίπου το 7% της παγκόσμιας παραγωγής του μετάλλου. Η μετοχή της τελευταίας έχει διολισθήσει στο Χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ κατά το ήμισυ -ήδη- από την πρώτη εβδομάδα μετά την ανακοίνωση της αμερικανικής κυβέρνησης. (Καθημερινή, 2018)

H Rusal είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πάροχος αλουμινίου των ΗΠΑ, μετά τον Καναδά και περίπου το 10% του προϊόντος της προορίζεται για την Αμερική. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή, προϊόν συνολική αξίας περίπου $1 δισ. θα πρέπει να πωληθεί σε άλλες αγορές. Σύμφωνα με αναλυτές της Macquerie, “αυτή την στιγμή η Rusal θα πρέπει να στραφεί σε άλλες αγορές, κατά πάσα πιθανότητα στην Ευρώπη.” Ωστόσο, προβλέπεται ο κολοσσός στον χώρο του αλουμινίου να αντιμετωπίσει μεγάλη δυσκολία σε κάτι τέτοιο, εάν αναλογιστεί κανείς ότι και πολλές επιχειρήσεις δεν είναι διατεθειμένες να έρθουν αντιμέτωποι οι ίδιες με κυρώσεις εάν εμπλακούν σε εμπορικές δραστηριότητες με τη Rusal, όπως προβλέπει το πλαίσιο των εν λόγω κυρώσεων. Συγκεκριμένα το αλουμίνιο στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Λονδίνου ανέβηκε από τα $1.980/τόνο την Παρασκευή 6 Απριλίου, έως και στα $2.144/τόνο την 11η του ίδου μήνα. Πρόκειται για την μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο την τελευταία διετία για την τιμή του αλουμινίου στο LME. (capital.gr, 2018) Σύμφωνα με το Reuters, τα συμπτώματα των κυρώσεων δεν άργησαν να φανούν στις αγορές καθώς ήδη από την ανακοινωσή τους οι μετοχές της εταιρίας Rusal υποχώρησαν κατά 2,2% στο χρηματιστήριο της Μοσχας. (HuffingtonPost, 2018)

Ένας από τους κυριότερους αγοραστές της Rusal, η Glancore, για παράδειγμα βρίσκεται αυτή τη στιγμή “με τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι.” Η προαναφερθείσα, όχι μόνο προμηθεύεται αλουμίνιο από τη Rusal, αλλά κατέχει το 8.75%, ενώ ο CEO της Glancore είναι ανώτατο στέλεχος της Rusal, θέση από την οποία παραιτήθηκε πρόσφατα. Αποτέλεσμα των πρόσφατων εξελίξεων είναι η Glancore να μην προχωρήσει στο σχέδιό της για ανταλλαγή μετοχικού μεριδίου 8,75% που διαθέτει στη Rusal με αντάλλαγμα μετοχές σε μία άλλη επιχείρηση του μεγιστάνα, την En+Group που εδρεύει στο Λονδίνο.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί, επίσης, ότι η εν λόγω εταιρία προμηθεύει και σημαντικό αριθμό αυτοκινητοβιομηχανιών στις οποίες ανήκουν inter alia, η Volkswagen και η Toyota οι οποίες αναμένεται να αντιμετωπίσουν σημαντικό έλλειμα σε εμπόρευμα όπως αναφέρει η γερμανική WirtschaftsVereinigung Metalle (ομάδα lobbying που εξυπηρετεί τα συμφέροντα περί των 665 μεγαλοπαραγωγών) (Biesheuvel, T. Wilson, T. &Rogers, I. 2018) Η Glencore δεν θα προχωρήσει στο σχέδιό της για ανταλλαγή μετοχικού μεριδίου 8,75% που διαθέτει στη Rusal με αντάλλαγμα μετοχές σε μία άλλη επιχείρηση του μεγιστάνα, την En+Group που εδρεύει στο Λονδίνο.

Επιπρόσθετα, αμερικανικές βιομηχανίες κατασκευής προϊόντων όπως κουτάκια αναψυκτικών ενδέχεται να καταλήξουν να πληρώνουν περισσότερο για τις πρώτες ύλες τους. Αυτό το γεγονός αναμένεται να απογειώσει τις τιμές του προϊόντος τους, δεδομένης και της πρόσφατης αύξησης τιμών στην εγχώρια αγορά εξ’αιτίας της απόφασης Trump, σχετικά με τους δασμούς εισαγόμενων προϊόντων από την Κίνα. Το χτύπημα στη Rusal προκαλεί αισθητές “σεισμικές δονήσεις” στις Ευρωπαϊκές αγορές. Το μέγεθος της ζημιάς -ωστόσο- θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν από τις εταιρίες “παρακλάδια” της Rusal στην Ευρώπη. Μία εξ’αυτών, η Aughinish, που απέχει λίγα μόνο λεπτά από την Ιρλανδική πόλη, Limerick, συνιστά σημαντικότατο κρίκο μίας παγκόσμιας εμπορικής αλυσίδας, καθώς προμηθεύεται βοξίτη από την Γουινέα τον οποίο συνθλίβει προκειμένου να φτιάξει αλουμίνιο που εν συνεχεία διανέμεται σε χυτήρια σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αποτέλεσμα των πρόσφατων κυρώσεων, είναι η παύση της μεταφοράς αλουμινίου από την Aughinish προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στη δραστηριότητα των αγοραστών της. Μάλιστα, πλοία που φέρουν αλουμίνιο βρίσκονται ακόμη δεμένα σε λιμάνια της Ιρλανδίας ενώ η Ιρλανδική κυβέρνηση δηλώνει ότι “μολονότι έχει στο παρελθόν προβεί σε διαπραγματεύσεις με την Aughinish, αναμένεται να μεσολαβήσει σημαντικό χρονικό διάστημα μέχρι να ξανασυμβεί κάτι τέτοιο.” (Bloomberg, 2018)

Ουδέν κακό αμιγές καλού

Το έλλειμμα προσφοράς φέρνει σε θέση ισχύος τους δυτικούς παραγωγούς που δεν επηρεάζονται από τις κυρώσεις και τους δασμούς Trump, όπως οι αμερικάνικες Alcoa και η Century Aluminum οι μετοχές των οποίων σημείωσαν άνοδο της τάξεως των 13% και 7%, αντίστοιχα, μετά τις ανακοινώσεις της Παρασκευής. (capital.gr, 2018) Θετική ήταν και η επίδραση των πρόσφατων εξελίξεων στη δραστηριότητα της ελληνικής βιομηχανίας “Αλουμίνιον της Ελλάδος” του ομίλου επιχειρήσεων Μυτιληναίου (Καθημερινή, 2018). Συγκεκριμένα, η ελληνική βιομηχανία αλουμινίου σημείωσε 4% κέρδη στο ΧΑ την 10η Απριλίου. (Εuro2day, 2018)

Συνοψίζοντας, οι κυρώσεις τις 6ης Απριλίου είναι μία ακόμη προσπάθεια επίδειξης δύναμης της διακυβέρνησης Trump. Οι επιδράσεις της ανακοίνωσης των κυρώσεων στην αρχή του μήνα έχουν -ήδη- αρχίσει να διαφαίνονται στις αγορές. Κυριότερο αποτέλεσμα φαίνεται να είναι η αστάθεια των τιμών των υλών, όπως χαρακτηριστικά διαπιστώθηκε με την περίπτωση του αλουμινίου, καθώς και η αβεβαιότητα που επισκίασε πολλές βιομηχανίες αναφορικά με την επάρκεια αποθέματος στα εν λόγω προϊόντα. Μία ακόμη ανησυχητική επίπτωση είναι η θεαματική, για τα ιστορικά δεδομένα, άνοδος της τιμής του αλουμινίου. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και τις θετικές εξελίξεις που ακολούθησαν την 6η Απριλίου με την άνοδο των μετοχών μικρότερων εταιριών. Εύκολα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η περίπτωση της Rusal αποτελεί χαρακτηριστική απόδειξη του αντικτύπου της αποδυνάμωσης των εκάστοτε κυρίαρχων οποιοδήποτε ολιγοπωλείου στη διεθνή αγορά που δε μπορεί παρά να θεωρηθεί θετικό για τη παγκόσμια χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Πηγές:

1. Au-Yeung, A. (2018). Επτά Ρώσοι ολιγάρχες στο στόχαστρο των ΗΠΑ. http://www.capital.gr/forbes/3284634/epta-rosoi-oligarxes-sto-stoxastro-ton-ipa
2. Biesheuvel, T. and Wilson, T. and Rogers, I. (2018). German Industry Sounds Alarm That Rusal Sanctions Pain Is Coming. https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-04-19/german-industry-sounds-alarm-that-rusal-sanctions-pain-is-coming
3. CNN Greece. (2018). Νέες κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας: Στο «στόχαστρο» Ρώσοι ολιγάρχες. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/124812/nees-kyroseis-ton-hpa-kata-tis-rosias-sto-stoxastro-rosoi-oligarxes
4. Euro2day. (2018). Οι δυτικές κυρώσεις φέρνουν τώρα τον Πούτιν στη γωνία. http://www.euro2day.gr/ftcom/ftcom_gr/article-ft-gr/1607071/oi-dytikes-kyroseis-fernoyn-tora-ton-poytin-sth-go.html
5. Federinova, Y. and Farchy, J. (2018). Rusal Asks Aluminum Clients to Stop Payment After Sanctions. https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-04-09/rusal-asks-aluminum-clients-to-stop-payment-after-sanctions
6. Foy, H. and Shepard, D, (2018). Latest US Sanctions send Ripples Far Beyond Russia https://www.ozy.com/fast-forward/latest-us-sanctions-send-ripples-far-beyond-russia/86157
7. Kathimerini. (2018). Κερδισμένη η «Αλουμίνιον» από τις ποινές των ΗΠΑ στη ρωσική Rusal. http://www.kathimerini.gr/958294/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/kerdismenh-h-aloyminion-apo-tis-poines-twn-hpa-sth-rwsikh-rusal
8. MacFarquhar, N. (2018) Putin, or the World? Sanctions May Force Oligarchs to Choose. https://www.nytimes.com/2018/04/11/world/europe/sanctions-russia-economy-rusal-deripaska.html
9. Naftemporiki.gr. (2018). Ουάσιγκτον: Οικονομικές κυρώσεις σε Ρώσους ολιγάρχες και κρατικούς αξιωματούχους. http://www.naftemporiki.gr/finance/story/1338572/ouasigkton-oikonomikes-kuroseis-se-rosous-oligarxes-kai-kratikous-aksiomatouxous
10. Newmoney.gr. (2018). Απώλειες στη Ρωσία λόγω νέων αμερικανικών κυρώσεων – «Βυθίζονται» Rusal και ρούβλι. http://www.newmoney.gr/agores/353884-apoleies-sti-rosia-meta-tis-nees-amerikanikes-kiroseis-–-«bithizetai»-i-rusal
11. Newsbeast. (2018). Δεν σχεδιάζονται νέες κυρώσεις στη Ρωσία λένε οι ΗΠΑ https://www.newsbeast.gr/world/arthro/3514296/den-schediazonte-nees-kirosis-sti-rosia-lene-i-ipa
12. Reuters. (2018). Russian businessmen, officials on new U.S. sanctions list https://www.reuters.com/article/us-usa-russia-sanctions-factbox/russian-businessmen-officials-on-new-u-s-sanctions-list-idUSKCN1HD22K
13. U.S Departement of the Treasury. (2018). Treasury Designates Russian Oligarchs, Officials, and Entities in Response to Worldwide Malign Activity. https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm0338