Οι Γερμανοί έχουν ανακηρυχθεί ως οι «παγκόσμιοι πρωταθλητές ταξιδιού», μιας και το 2016 το 77% του συνολικού πληθυσμού, δηλαδή σχεδόν 55 εκατομμύρια άτομα, πραγματοποίησαν τουλάχιστον ένα ταξίδι διακοπών (διάρκειας άνω των 5 ημερών),ενώ ο συνολικός τζίρος από την τουριστική βιομηχανία αγγίξε τα 88 δις. ευρώ – ποσό που πιστοποεί τη δυναμική της αγοράς.Ο σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου συνίσταται στην ανάλυση της τουριστικής συμπεριφοράς της Γερμανίας εν γένει, όπως αυτή διαμορφώνεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς και στην συγκριτική επισκόπηση του ελληνικού και τουρκικού τουρισμού σε σχέση με τους Γερμανούς τουρίστες.

Τουριστική συμπεριφορά του γερμανικού λαού

Σύμφωνα με τα στοιχεία των ερευνών που διενεργήθηκαν από τη ReiseAnalyse, στους αγαπημένους διεθνείς προορισμούς, το 1970 και 1980, η Ιταλία και η Αυστρία βρίσκονταν στην κορυφή της κατάταξης αλλά, με την αφθονία των φθηνών αεροπορικών ταξιδιών και την μεγαλύτερη διαθεσιμότητα προσφορών σε ταξιδιωτικά πακέτα, η Ισπανία και η Τουρκία, το 1990, κέρδισαν έδαφος, με την Ισπανία (κυρίως η Μαγιόρκα) να κατέχει παραδοσιακά την πρώτη θέση μέχρι και σήμερα. Την τελευταία δεκαετία υφίσταται μια σταθερότητα στην κορυφή των προτιμήσεων των Γερμανών, με την Ελλάδα να βρίσκεται στους 5 πρώτους δημοφιλέστερους προορισμούς, και την Τουρκία να κυμαίνεται στη 2η με 3η θέση. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι ταξιδιώτες θέλουν να ανακαλύψουν καινούρια μέρη και εξωτικούς προορισμούς εκτός Ευρώπης, επιλέγοντας μακρινά ταξίδια σε Νοτιοανατολική Ασία, Καραϊβική και Αραβικά Εμιράτα.

Από το 1971 οι Γερμανοί προτιμούσαν κατά πλειοψηφία τις καλοκαιρινές διακοπές, ωστόσο, τις τελευταίες δυο δεκαετίες, παρατηρείται αύξηση των εποχιακών διακοπών, κυρίως το χειμώνα και το φθινόπωρο. Αναφορικά με τη διάρκεια διακοπών, το 2000 ο μέσος όρος διακοπών ήταν σχεδόν 14 ημέρες, ενώ τα τελευταία χρόνια μειώθηκε στις 5 ημέρες, κι αυτό γιατί οι Γερμανοί θέλουν να ταξιδεύουν συχνότερα από μια φορά το χρόνο, επισκεπτόμενοι παραπάνω από ένα μέρος ή χώρα. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι εργαζόμενοι στη Γερμανία έχουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα άδειας (κατά κανόνα 26 με 30 μέρες) σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ε.Ε.

Εν συνεχεία, στα είδη διακοπών τα τελευταία χρόνια τα σκήπτρα κατέχουν τα ταξίδια «αναψυχής», με ποσοστό 75%, συνιστώντας τον κυριότερο λόγο πραγματοποίησης ενός ταξιδιού. Τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει η επίσκεψη σε πόλεις, το λεγόμενο «city break» – αν και τα τελευταία 3 χρόνια παρουσιάζει αξιοσημείωτη πτώση λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων σε μεγαλουπόλεις. Ακολουθεί η επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους και, τέλος, τα πολιτιστικά και επαγγελματικά ταξίδια. Τα κίνητρα στην επιλογή τουρισμού είναι ως επί το πλείστον το κλίμα, ο ήλιος και η θάλασσα, γεγονός που δικαιολογεί την αυξανόμενη δημοτικότητα των μεσογειακών κρατών, ενώ σε δεύτερη μοίρα έρχονται τα πολιτιστικά και αρχαιολογικά αξιοθέατα. Σχετικά με τους τρόπους οργάνωσης και κράτησης, παρατηρείται ότι τα πακέτα διακοπών (package holidays) παραμένουν η κυρίαρχη μορφή οργάνωσης (43%), με τα ταξιδιωτικά γραφεία να διαδραματίζουν βασικό ρόλο, καθώς το 70% των διακοπών κλείνονται μέσω αυτών.

Ταξιδιωτικά πρακτορεία και ταξιδιωτικές οδηγίες: Μπορούν να επηρεάσουν στην επιλογή της χώρας σε Ελλάδα και Τουρκία;

Το 2016 οι επικεφαλείς των μεγαλύτερων ταξιδιωτικών πρακτορείων της Γερμανίας (TUI και DRV) πραγματοποίησαν ομιλίες στο 6^ο Διεθνές Συνέδριο Τουρισμού, με στόχο να προβάλουν μια καλύτερη εικόνα της Τουρκίας, η οποία είχε πληγεί από την αρνητική δημοτικότητα των γερμανικών μέσων ενημέρωσης, εξαιτίας των τρομοκρατικών επιθέσεων. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας -όχι μόνο την προηγούμενη χρονιά αλλά και φέτος- παρέχει επιδότηση στα καύσιμα πτήσεων, σε μια προσπάθεια να αναζωπυρώσει τη ζήτηση, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο φθηνότερα αεροπορικά εισιτήρια (Peter Maushagen ,Maria Sheahan, 2017) (Ersen, 2016).

Ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Sigmar Gabriel.

Επιπροσθέτως, η τεταμένη πολιτική ένταση μεταξύ Γερμανίας-Τουρκίας μπορεί να πλήξει ακόμη περισσότερο τον τουρκικό τουρισμό. Πιο συγκεκριμένα, ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Sigmar Gabriel, εξέδωσε στις 20 Ιουλίου ταξιδιωτική οδηγία, προειδοποιώντας τους γερμανούς πολίτες να είναι προσεκτικοί όταν ταξιδεύουν στην Τουρκία. Αφορμή στάθηκε η πρόσφατη σύλληψη του γερμανού ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Peter Steudtner, που βρισκόταν στη χώρα, και η άρνηση της Άγκυρας να επιτρέψει την πρόσβαση των προξενικών αρχών. Οι επιπτώσεις της ταξιδιωτικής οδηγίας μπορεί να αποβούν καταστροφικές για την Τουρκία, καθώς οι Γερμανοί αποτελούν την πλειοψηφία των αλλοδαπών τουριστών. Σε αντιστάθμισμα, οι Τούρκοι πράκτορες ανακοίνωσαν μείωση τιμών στα ταξιδιωτικά πακέτα, έως και 40% για να προσελκύσουν τουρίστες και, κατ’επέκταση, να αντιστρέψουν την πτωτική τάση των κρατήσεων. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται είναι αν οι μειωμένες τιμές σε ταξιδιωτικά πακέτα και αεροπορικά εισιτήρια μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην επιλογή της Τουρκίας έναντι της χώρας μας.

Παρά τις χαμηλότερες και συνάμα πιο ανταγωνιστικές τιμές στη γειτονική χώρα, στην Ελλάδα καταγράφηκε «έκρηξη» έγκαιρων προκρατήσεων (early booking) σε σχέση με το 2016, κι αυτό γιατί οι προκρατήσεις γίνονται σε εκπτωτικές τιμές. Σε απάντηση της μειωμένης ζήτησης στην Τουρκία, τα γερμανικά ταξιδιωτικά πρακτορεία πρόσθεσαν 40% περισσότερη χωρητικότητα στα ελληνικά νησιά προκειμένου να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση, ενώ το μεγαλύτερο πρακτορείο στη Γερμανία, TUI, διπλασίασε το χαρτοφυλάκιο των συνεργαζόμενων ξενοδοχείων, και δρομολόγησε νέες απευθείας πτήσεις προς ελληνικά νησιά όπως η Κως, η Ρόδος και η Κρήτη.

Σύγκριση Ελλάδας – Τουρκίας

Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν οι τουριστικές επιλογές των Γερμανών (όπως αυτές διαμορφώνονται τα τελευταία 2 χρόνια) σε Ελλάδα και Τουρκία εν μέσω προσφυγικής κρίσης, τρομοκρατικών επιθέσεων, πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Το 2015 η Τουρκία κατέγραψε ρεκόρ επισκεψιμότητας Γερμανών τουριστών, καθώς 6 εκατομμύρια Γερμανοί προτίμησαν τη χώρα για να περάσουν τις διακοπές τους. Ωστόσο, το 2016, λόγω του επιχειρούμενου πραξικοπήματος του Ιουλίου, σε συνδυασμό με την τεταμένη εσωτερική πολιτική κατάσταση που κυριάρχησε, και τα τρομοκρατικά χτυπήματα, προκλήθηκε στις κρατήσεις πτώση άνευ προηγουμένου (40%). Φέτος ο παράγοντας τρομοκρατία και η συνεχιζόμενη ένταση σε διπλωματικό επίπεδο μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας φαίνεται να απομακρύνει κατά πολύ τους τουρίστες από την επιλογή της χώρας αυτής, διότι οι Γερμανοί τοποθετούν ως κυριότερη προϋπόθεση την ασφάλεια στον τόπο διακοπών, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη κάθετη μείωση που φτάνει μέχρι το 60%, όπως διαφαίνεται από τα στοιχεία τουριστικών ομίλων στη Γερμανία.

Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα το 2015, παρά τις προσφυγικές ροές, την πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα (δημοψήφισμα Ιουνίου και επιβολή των capital controls) δεν σημείωσε ιδιαίτερη μείωση στις κρατήσεις των Γερμανών, με αποτέλεσμα να παραμείνει ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς. Το 2016 η παρατεταμένη προσφυγική κρίση στα ελληνικά νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου δεν είχε αρνητική επίδραση, καθώς οι κρατήσεις των Γερμανών αυξήθηκαν κατά 16%. Τα ζητήματα ασφαλείας στη γειτονική χώρα οδήγησαν τους Γερμανούς να στραφούν σε ασφαλέστερους προορισμούς, όπως η Ελλάδα. Έτσι, για την τρέχουσα τουριστική σεζόν, η ζήτηση για διακοπές στην Ελλάδα βρίσκεται στο ζενίθ, σύμφωνα με την DER Touristik (ένα από τα κορυφαία γερμανικά πρακτορεία).Υπό το πρίσμα αυτό, η Ελλάδα αντικατέστησε την Τουρκία ως τον 2^ο δημοφιλέστερο προορισμό για τους Γερμανούς. Είναι ενδεικτικό ότι φέτος αναμένεται να επισκεφτούν τη χώρα μας 3,5 εκατομμύρια Γερμανοί τουρίστες, συνιστώντας με αυτό τον τρόπο την πιο ισχυρή τάση της χρονιάς στη γερμανική τουριστική και ταξιδιωτική αγορά.

Στους αγαπημένους προορισμούς των Γερμανών για τη χώρα μας, την πρωτοκαθεδρία κατέχουν τα ελληνικά νησιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου των Γερμανικών Ταξιδιωτικών Πρακτόρων (DRV), στις προτιμήσεις των Γερμανών τουριστών, τα τελευταία χρόνια, παραδοσιακά πρώτοι παραμένουν η Κρήτη, η Ρόδος, η Κέρκυρα και η Κως. Η τελευταία είναι και ο πιο δημοφιλής προορισμός φέτος, με 62% αύξηση συγκριτικά με το 2015 όπου η προσφυγική κρίση αποτέλεσε εμπόδιο. Στη δεύτερη θέση βλέπουμε την Πελοπόννησο με αύξηση 53%, έπειτα τη Ρόδο με 4% και, τέλος, την Κρήτη με 16%. Από τον κατάλογο των περιοχών που προτιμούσαν οι Γερμανοί τουρίστες πριν την αθρόα άφιξη των προσφύγων, απουσιάζουν επιδεικτικά τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (Χίος, Λέσβος, Σάμος, Λήμνος κ.ά.).

Στην περίπτωση της Τουρκίας, τα τελευταία χρόνια, με τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην κατασκευή μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων, τα παραλιακά θέρετρα στην τουρκική πλευρά του Αιγαίου και κατά μήκος της νοτιοδυτικής και νότιας ακτής (Τουρκική Ριβιέρα) συνιστούν τους κατεξοχήν συνηθέστερους καλοκαιρινούς προορισμούς για τους Γερμανούς τουρίστες. Στις επιλογές τους συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα, η Αττάλεια και η Καππαδοκία ως τα αγαπημένα τουριστικά μέρη. Έπειτα όμως από τα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Κωνσταντινούπολη -στα οποία έχασαν τη ζωή τους και Γερμανοί τουρίστες-, εκτιμάται ότι ένας μεγάλος αριθμός Γερμανών δεν θα την προτιμήσει για φέτος, παρά τη μεγάλη πολιτισμική της σημασία. Η ίδια κατάσταση κυριαρχεί και στην Αττάλεια, η οποία παρουσιάζει μείωση 16% σε επισκεψιμότητα Γερμανών τουριστών, ενώ στην Άγκυρα καταγράφεται η μεγαλύτερη μείωση, αγγίζοντας το 50%.

Συμπερασματικά

Συνοπτικά, με βάση τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν, σημειώνεται μετατόπιση των Γερμανών τουριστών από την Τουρκία, καθώς τα ζητήματα ασφάλειας έχουν καθοριστική σημασία για την επιλογή της χώρας, κατευθύνοντας τους με αυτόν τον τρόπο σε ασφαλέστερους προορισμούς, όπως η Ελλάδα. Το ζητούμενο είναι να δούμε αν οι πολιτικές αναταραχές, που ταλανίζουν τη χώρα, και ο παράγοντας τρομοκρατία θα είναι περιορισμένης διάρκειας, ή θα υπάρξει μακροχρόνια μετατόπιση των τουριστών. Η Ελλάδα μπορεί να επωφελείται από την κατάσταση αυτή, όμως έχει να ανταγωνιστεί μια χώρα που θεωρείται ένας από τους πιο «οικονομικούς» προορισμούς στις επιλογές των Γερμανών. Αν ο τουρισμός ανακάμψει στην Τουρκία, τότε τίθεται το ερώτημα κατά πόσο η χώρα μας θα παραμείνει στους δημοφιλέστερους προορισμούς των Γερμανών, ή απλώς θα στηρίζεται στις συγκυρίες που θα συμβαίνουν σε γειτονικά κράτη όπως η Τουρκία.

Πηγές:

1. Reuters. (2016). Turkey to offer fuel subsidies for flights to bring back tourists. [online] Available at: http://www.reuters.com/article/turkey-economy-airlines/turkey-to-offer-fuel-subsidies-for-flights-to-bring-back-tourists-idUSL8N1542IB [Accessed 4 Sep. 2017].
2. Sheahan, M. and Maushagen, P. (2017). Turkey hopes discounts, fuel subsidies can reverse 30 percent tourism plunge. [online] U.S. Available at: http://www.reuters.com/article/us-europe-tourism-turkey/turkey-hopes-discounts-fuel-subsidies-can-reverse-30-percent-tourism-plunge-idUSKBN16G2OS [Accessed 4 Sep. 2017].
3. Bausch, A. (2016). Tourism trends and ageing – Statistics Explained. [online] Ec.europa.eu. Available at: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Statistics_on_ageing_and_tourism&oldid=319026 [Accessed 4 Sep. 2017].
4. Kinkartz, S. (2017). Tourism in times of Trump and Erdogan. [online] DW. Available at: http://www.dw.com/en/tourism-in-times-of-trump-and-erdogan/a-37849839 [Accessed 4 Sep. 2017].
5. Chazan, G. and Srivastava, M. (2017). Germany warns businesses and citizens to avoid Turkey. [online] FΤ. Available at: https://www.ft.com/content/16f84d64-6d2a-11e7-b9c7-15af748b60d0 [Accessed 4 Sep. 2017].
6. Mindova, V. (2013). Decline in cultural tourism in Greece. [online] Available at: http://www.grreporter.info/en/decline_cultural_tourism_greece/8970 [Accessed 4 Sep. 2017].
7. Özen, K. (2017). What will Turkish tourism do for 2017? [online] Hürriyet Daily News. Available at: http://www.hurriyetdailynews.com/what-will-turkish-tourism-do-for-2017.aspx?pageID=238&nID=107730&NewsCatID=349 [Accessed 4 Sep. 2017].
8. Day, M. (2015). Greek debt crisis? Not for the German tourists flocking there. [online] The Independent. Available at: http://www.independent.co.uk/news/world/europe/german-tourists-continue-flocking-to-greece-amid-crisis-as-other-nationalities-steer-clear-10379055.html [Accessed 4 Sep. 2017].
9. DRV. (2016). German tourists still want to travel. [online] Available at: https://www.drv.de/en/press/news-1/detail/german-tourists-still-want-to-travel.html [Accessed 4 Sep. 2017].
10. Zikakou, I. (2014). The Tourists That Spend The Most During Their Stay in Greece. [online] Available at: http://greece.greekreporter.com/2014/08/23/the-tourists-that-spend-the-most-during-their-stay-in-greece/ [Accessed 4 Sep. 2017].
11. Laimer, P. and Sonntag, U. (2014). The German and the Austrian travel habits. An analysis over time based on the German Reiseanalyse and the Austrian official travel behaviour surveys. [online] Available at: http://www.mlit.go.jp/kankocho/naratourismstatisticsweek/global/pdf/full_paper/2-1.pdf [Accessed 4 Sep. 2017].
12. Team, G. (2017). Turkish tourism takes a dive as Greece thrives with Brits and Germans. [online] Greek City Times. Available at: https://greekcitytimes.com/turkish-tourism-takes-a-dive-as-greece-thrives-with-brits-and-germans/ [Accessed 4 Sep. 2017].
13. Tsafos, T. and Angeloupoulou, A. (2017). Greece expects tourism record for 2017. [online] Available at: http://www.dw.com/en/greece-expects-tourism-record-for-2017/a-38763499 [Accessed 4 Sep. 2017].
14. GTP. (2017). TUI: German Tourists Choose Greece Over Turkey for Summer 2017 Holidays. [online] GTP Headlines. Available at: http://news.gtp.gr/2017/01/13/tui-german-tourists-greece-turkey-summer-2017/ [Accessed 4 Sep. 2017].
15. Proto Thema. (2017). Greece is expecting 3,5 million German tourists in 2017. [online] Available at: http://en.protothema.gr/greece-is-expecting-35-million-german-tourists-in-2017/ [Accessed 4 Sep. 2017].
16. Kousounis, S. (2017). Cyprus and Greece woo more German tourists, Stathis Kousounis. [online] Ekathimerini.com. Available at: http://www.ekathimerini.com/217632/article/ekathimerini/business/cyprus-and-greece-woo-more-german-tourists [Accessed 4 Sep. 2017].
17. Fur. (2017). [online] RAReiseAnalyse 2017. Available at: http://www.fur.de/fileadmin/user_upload/RA_2017/RA2017_First_results_EN.pdf [Accessed 4 Sep. 2017].