Στις 21 Νοεμβρίου 2017 ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε, Robert Mugabe, έπειτα από 37 χρόνια στην εξουσία -αρχικά στο πρωθυπουργικό αξίωμα και, στη συνέχεια, (από το 1987) στην προεδρία-, απέστειλε την επιστολή παραίτησης του, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Jacob Mudenda. Ο απερχόμενος πρόεδρος δήλωσε ότι η παραίτησή του είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης, και υποβάλλεται ώστε να διευκολύνει την ομαλή μετάβαση της εξουσίας.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στο λόγο του, ο οποίος εκφωνήθηκε την 19η Νοεμβρίου, δηλαδή δυο ημέρες πριν την επίσημη γραπτή ανακοίνωση της παραίτησής του, δεν αναφέρθηκε, όπως πολλοί ανέμεναν, σε ενδεχόμενη παραίτηση, αλλά αντίθετα, την αρνήθηκε κατηγορηματικά. Αν και παραδέχτηκε ότι η χώρα διανύει μία δύσκολη περίοδο, απέφυγε να αναφερθεί στο δυσμενέστατο κλίμα που έχει διαμορφωθεί εις βάρος του. Την ίδια στιγμή, η απογοήτευση των πολιτών της Ζιμπάμπουε αυξάνεται κατακόρυφα, εξαιτίας των παρατεταμένων διαπραγματεύσεων των στρατιωτικών αξιωματικών που κατέλαβαν, στις 16 Νοεμβρίου, την εξουσία στη Χαράρε με τον Mugabe.

Οι στρατιωτικοί αξιωματικοί αρνούνται να αναγνωρίσουν πως η κατάληψη της εξουσίας συνιστά πραξικόπημα. Οι ίδιοι επιθυμούν να προσδώσουν στη στρατιωτική παρέμβαση μία εικόνα νομιμότητας που απορρέει από την ανάγκη να σώσουν τον άρρωστο Mugabe από την ομάδα που έχει οργανώσει η σύζυγός του, και που κατείχε, μέχρι πρότινος, τον έλεγχο της κυβέρνησης. Ωστόσο, η επικύρωση της νομιμότητας προϋποθέτει τη συνεργασία του Mugabe – κάτι το οποίο ο πρόεδρος έχει συνειδητοποιήσει και προσπαθεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του.

Οι ένοπλες δυνάμεις ωστόσο είχαν ήδη επέμβει, καθώς έθεσαν υπό κηδεμονία τον πρόεδρο, ενώ έσπευσαν να αποτρέψουν και τη διαδοχή από την 52χρονη σύζυγό του, Grace Mugabe, την οποία προόριζε εξόφθαλμα για τον πρωθυπουργικό θώκο.

Νωρίτερα, και με δεδομένη την άρνησή του να εγκαταλείψει την ηγεσία του κράτους, η Συνέλευση και η Γερουσία είχαν αρχίσει να συνεδριάζουν, προκειμένου να καθαιρεθεί από το αξίωμα. Την καθαίρεση ήταν έτοιμα να υποστηρίξουν τόσο το κυβερνητικό κόμμα, όσο και το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, το κεντροαριστερό «Κίνημα για Δημοκρατική Αλλαγή –  Tsvangirai» (MDC-Τ). Ο τέως α’ αντιπρόεδρος της Ζιμπάμπουε, και διάδοχος του R.Mugabe στην ηγεσία του κυβερνώντος αριστερού εθνικιστικού ZANU-PF, Emmerson Mnangagwa, είχε καλέσει επίσης τον πρόεδρο της χώρας να εγκαταλείψει το αξίωμά του.

Την Κυριακή 19 Νοεμβρίου, μετά από 42 χρόνια στην ηγεσία της «Αφρικανικής Εθνικής Ένωσης Ζιμπάμπουε – Πατριωτικό Μέτωπο» (ZANU-PF), το κόμμα αποφάσισε να καθαιρέσει τον 93χρονο πολιτικό από πρόεδρό του.

Ο Robert και η Grace Mugabe

Η στρατιωτική παρέμβαση στην Χαράρε, και το (αναίμακτο) πραξικόπημα θεωρούνται συνυφασμένα με τις ενδοκομματικές προστριβές που οφείλονται, κατά κύριο λόγο, στις έριδες που ανακύπτουν ανάμεσα στις δυο κυρίαρχες πολιτικό-στρατιωτικές ομάδες-φράξιες. Η πρώτη είναι η ομάδα Lacoste, η οποία απολαμβάνει τη στήριξη του στρατού και επιτηρείται από τον, μέχρι πρότινος, αντιπρόεδρο, Emmerson Mnangagwa, και η δεύτερη είναι η ομάδα G-40, η οποία υποστηρίζεται από αστυνομικές δυνάμεις, και έχει ως επικεφαλής τη σύζυγο του Mugabe, Grace.

Η υπέρογκη αποζημίωση στο πρώην πρώτο ζεύγος

Προκειμένου να εξαναγκαστεί σε παραίτηση, ο πρώην πρόεδρος έλαβε μία αποζημίωση πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, η οποία και θα καταβάλλεται για το υπόλοιπο της ζωής του, ομοίως και της συζύγου του. Το ακριβές ποσό δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό, αλλά ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος αποκάλυψε ότι δεν θα είναι μικρότερο των 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Αναφέρεται ότι θα καταβληθεί άμεσα το ποσό των 5 εκατομμυρίων, ενώ τα υπόλοιπα χρήματα θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες. Η Grace Mugabe θα λάβει το μισό από αυτό το ποσό για το υπόλοιπο της ζωής της.

Στο πρώην πρώτο ζεύγος έχει χορηγηθεί ασυλία, ούτως ώστε να μην ασκηθεί ποινική δίωξη, ενώ το κράτος εγγυήθηκε ότι θα παραμείνουν στο απυρόβλητο τα επιχειρηματικά σχέδια της οικογένειας τους. Στην αντίπερα όχθη, αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί έχουν επικρίνει την πολιτικοοικονομική συμφωνία που έκαναν οι συνεργάτες του νέου Προέδρου, Emmerson Mnangagwa.

Η 37χρονη θητεία του παραιτηθέντα προέδρου άφησε την χώρα με ένα άχρηστο νόμισμα, φτωχό πληθυσμό, με πολλές αγροτικές περιοχές χωρίς ρεύμα, και ένα τεράστιο ποσοστό ανεργίας που εκτιμάται ότι κυμαίνεται άνω του 80%. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το προσδόκιμο ζωής είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο, δηλαδή κοντά στα 60 έτη.

Η ορκωμοσία του νέου προέδρου, πρώην «δεξί χέρι» του Mugabe

Μετά την παραίτηση/καθαίρεση του απερχόμενου προέδρου, ο πρώην αντιπρόεδρος, Emmerson Mnangagwa, ορκίστηκε στις 24 Νοεμβρίου ως ο δεύτερος πρόεδρος της Ζιμπάμπουε στην περίοδο μετά την ανεξαρτησία του 1980. Μάλιστα, υποσχέθηκε πως θα προκηρύξει δημοκρατικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2018. Η ορκωμοσία έλαβε χώρα στο κατάμεστο στάδιο της Χαράρε, όπου δεκάδες χιλιάδες πολίτες υποδέχθηκαν ένθερμα τον νέο πρόεδρο, υψώνοντας πανό που έγραφαν «Αυγή μιας νέας Εποχής». Σύμφωνα με την πλειονότητα των πολιτών, ο Mnangagwa χαρακτηρίζεται ως λυτρωτής και ήρωας. «Η επικείμενη δοκιμασία αφορά την επανοικοδόμηση της χώρας μας. Είναι αναγκαίο να υπηρετήσω τη χώρα μας ως πρόεδρος όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως χρώματος, πεποιθήσεων, θρησκείας, φυλής, τοτέμ ή πολιτικών συνδέσμων. Δεν πρέπει να μείνουμε αιχμάλωτοι του παρελθόντος μας», ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του ο νέος πρόεδρος.

Emmerson Mnangagwa

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, σε άλλα σημεία της πρωτεύουσας, άνθρωποι συνωστίζονταν σε ουρές έξω από τράπεζες, ελλείψει μετρητών, απόρροια των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων που άφησε πίσω της η πολυετής θητεία του μονοκράτορα Mugabe .

Ο νέος πρόεδρος έχει χαρακτηριστεί και στο παρελθόν ως «Κροκόδειλος», άνθρωπος του καθεστώτος, και έχει τελέσει πολλάκις επικεφαλής διαφόρων κυμάτων καταστολής. Επίσης ήταν το δεξί χέρι της αδίστακτης πολιτικής που εφάρμοζε ο ανατραπής πρόεδρος. Η πτώση του δικτάτορα σηματοδοτήθηκε από την απόλυση του πρώην αντιπροέδρου Mnangagwa, και την απόπειρα σύλληψης του στρατηγού, Constantino Chiwenga. Η απόλυση του πρώτου από την θέση του αντιπροέδρου πυροδότησε οξεία πολιτική κρίση, όπου και έληξε με την παραίτηση του Mugabe, στις 22 Νοεμβρίου.

Ο νέος πρόεδρος εξήρε την «τεράστια συμβολή» του απερχόμενου Mugabe, ενώ προέτρεψε τους πολίτες να μην προχωρήσουν σε καμίας μορφής εκδίκηση. Η ατζέντα του νέου ηγέτη είναι ιδιαίτερα απαιτητική, δεδομένου ότι αναλαμβάνει μία χώρα σχεδόν κατεστραμμένη οικονομικά, με άθλιο βιοτικό επίπεδο, που μαστίζεται από ανεργία.

Ωστόσο, η ανάληψη της εξουσίας από τον Mnangagwa προκαλεί ανησυχία σε όσους δεν έχουν ξεχάσει το παρελθόν του. «Κανείς δεν θέλει μία μετάβαση στην οποία ένας μη εκλεγμένος τύραννος θα αντικαταστήσει έναν άλλο», είχε δηλώσει την προηγούμενη εβδομάδα ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Boris Johnson.

Πηγές:

1. Kouassi, C. (2017). Zimbabwe : salaire à vie, indemnités de départ à millions de dollars… le parachute doré de Mugabe. http://fr.africanews.com/2017/11/30/zimbabwe-salaire-a-vie-indemnites-de-depart-a-millions-de-dollars-le-parachute/?utm_term=Autofeed&utm_campaign=Echobox&utm_medium=AfricanewsFR&utm_source=Twitter#link_time=1512073724.
2. Keane, F. (2017). Mugabe has gone, but will Zimbabwe change? http://www.bbc.com/news/world-africa-42079908.
3. Nyoka, S. (2017). What next for Zimbabwe? http://www.bbc.com/news/world-africa-42099186.
4. Burke, J. (2017). Zimbabwe grants Robert Mugabe immunity from prosecution. the Guardian. https://www.theguardian.com/world/2017/nov/23/zimbabwe-grants-robert-mugabe-immunity-from-prosecution.
5. Burke, J. (2017). Zimbabwe opposition promises push for reform after new cabinet revealed. the Guardian. https://www.theguardian.com/world/2017/dec/01/zimbabwe-military-officials-given-key-jobs-post-mugabe-cabinet-emmerson-mnangagwa.
6. 237online.com. (2017). Zimbabwe: le nouveau régime décrète jour férié l’anniversaire de Mugabe. https://www.237online.com/article-85455-zimbabwe-le-nouveau-regime-decrete-jour-ferie-l-anniversaire-de-mugabe.html?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter.
7. Kathimerini.gr. (2017). Δεν φεύγει ο Μουγκάμπε. http://www.kathimerini.gr/935516/article/epikairothta/politikh/den-feygei-o-moygkampe.
8. Kathimerini.gr. (2017). Ζιμπάμπουε: Ορκίστηκε ο διάδοχος του Μουγκάμπε. http://www.kathimerini.gr/936247/article/epikairothta/kosmos/zimpampoye-orkisthke-o-diadoxos-toy-moygkampe.
9. Kathimerini.gr. (2017). Ζιμπάμπουε: Παραίτηση του προέδρου Μουγκάμπε έπειτα από 37 χρόνια. http://www.kathimerini.gr/935648/article/epikairothta/kosmos/zimpampoye-paraithsh-toy-proedroy-moygkampe-epeita-apo-37-xronia.
10. Moyo, N. (2017). Robert Mugabe Resigns as Zimbabwe’s President, Ending 37-Year Rule. https://www.nytimes.com/2017/11/21/world/africa/zimbabwe-mugabe-mnangagwa.html.
11. RFI Afrique. (2017). Zimbabwe: l’opposition déçue par la composition du gouvernement – RFI. http://www.rfi.fr/afrique/20171202-zimbabwe-opposition-decue-composition-gouvernement?ref=tw_i.