Όπως σχεδόν κάθε διεκδίκηση δικαιωμάτων από κάποια κοινωνική ομάδα, έτσι και ο αγώνας για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας είναι συνυφασμένος με κάποιο κίνημα, και στην αφετηρία αυτού του κινήματος είναι αφιερωμένα κάθε χρόνο τα gay pride που πραγματοποιούνται ανά τον κόσμο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Πότε, όμως, και γιατί ξεκίνησαν τα gay prides;

Ήταν 28 Ιουνίου του 1969 όταν ξεκίνησαν οι ταραχές στο μπαρ Stonewall της Νέας Υόρκης, με συμπλοκές μεταξύ ομοφυλόφιλων και αστυνομικών. Οι ΗΠΑ της δεκαετίας του ’60 διακατεχόταν από έντονη ομοφοβία, και ο gay πληθυσμός κυνηγείτο από την αστυνομία γιατί δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις ετεροφυλίας που είχε θέσει ο Eisenhower με το διαβόητο προεδρικό διάταγμα 10450 για τις «σεξουαλικές διαστροφές». Μία τέτοια παραληρηματική εκδήλωση του αμερικανικού πουριτανισμού υπήρξαν και τα γεγονότα στο μπαρ Stonewall εκείνο το βράδυ (Armstrong & Crage, 2006: 725).

Το Stonewall εκείνη την περίοδο ήταν ένα gay μπαρ όπου σύχναζαν gay και άντρες που ντύνονταν γυναίκες, κυρίως από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, ενώ σημασία έχει ότι μεγάλος αριθμός των τακτικών επισκεπτών του μπαρ ήταν αφροαμερικανοί. Ενδεικτικό είναι ότι το κίνημα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ που γεννήθηκε εκείνη την εβδομάδα μετάλλαξε τα συνθήματα των Μαύρων Πανθήρων, του ριζοσπαστικού κινήματος για την προστασία των αφρο-αμερικάνων από την αστυνομική βαρβαρότητα (το «Black is Beautiful» και το «Black Power» έγιναν «Gay is good» και «Gay power»), καθώς από τις πρώτες εκδηλώσεις αντίστασης, οργανώσεις της Αριστεράς αλλά και μέλη από τους Μαύρους Πάνθηρες στάθηκαν έμπρακτα δίπλα στον αγώνα των gay.

Το βράδυ, λοιπόν, της 27ης προς 28ης Ιουνίου 1969 ήταν διαφορετικό από τα συνηθισμένα βράδια στο Stonewall, αλλά και σε άλλα gay μπαρ της Νέας Υόρκης και άλλων μεγάλων πόλεων στις ΗΠΑ, όπως το Σικάγο και το Σαν Φρανσίσκο (Armstrong & Crage, 2006: 740). Μία συνηθισμένη νύχτα κατέληγε με εξακριβώσεις στοιχείων, με συλλήψεις και με σφράγισμα του μαγαζιού για κάποιες ημέρες. Όμως αρκετοί από τους θαμώνες άρχισαν να διαμαρτύρονται, αρνούμενοι να συμμορφωθούν και να δώσουν τα στοιχεία τους. Κάποιοι βγήκαν στον δρόμο, όπου και παρέμειναν για αρκετές ημέρες. Κόσμος και άλλες οργανωμένες συλλογικότητες άρχισαν να συρρέουν, να γιουχάρουν και να αμύνονται την αστυνομία. Πραγματικά ήταν πρωτόγνωρο θέαμα, καθώς η αντίσταση στην αστυνομική καταστολή ήταν ένα μίγμα από καρναβαλικούς χορούς και βίαιες συγκρούσεις μπροστά από τις αμερικανικές Μονάδες Αποκατάστασης Τάξης (ΜΑΤ) της TPF (Tactical Patrol Force), του ειδικού σώματος της αστυνομίας της Νέας Υόρκης, που είχε σκοπό να καταστέλλει εξεγέρσεις, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες. Οι ταραχές κράτησαν τρία βράδια μέχρι να αναγκαστεί η αστυνομία να αποχωρήσει ενώ, κατά την διάρκειά τους, οι διαδηλωτές έχτισαν οδοφράγματα με κάδους σκουπιδιών και πυρπόλησαν αστυνομικά οχήματα.

Από την εξέγερση στο Stonewall γεννήθηκαν η οργάνωση Συμμαχία των Γκέι Ακτιβιστών GAA (Gay Activist Alliance) και το Gay Liberation Front (Απελευθερωτικό Μέτωπο Ομοφυλόφιλων), που δανείστηκε το όνομά του από το Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας και το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα στο Βιετνάμ που πολεμούσε τους Αμερικανούς.

To Απελευθερωτικό Μέτωπο Ομοφυλόφιλων απέκτησε τρομερή δύναμη μεταξύ 1969 και 1971, και εξαπλώθηκε σε Αμερική, Ευρώπη και Αυστραλία. Ήταν μια οργάνωση που αγωνιζόταν στο δρόμο και (δια)δήλωνε ότι οι ομοφυλόφιλοι (άντρες και γυναίκες) ζούνε σε μια καταπιεστική κοινωνία που πρέπει να αλλάξει (Kates & Belk, 2001: 394). Ενδεικτικό απόσπασμα από την πρώτη τους διακήρυξη, η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Rat», αναφέρει ότι: «Είμαστε μια επαναστατική ομάδα ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών που δημιουργήθηκε με την πεποίθηση ότι η ολοκληρωτική σεξουαλική απελευθέρωση όλων των ανθρώπων δεν μπορεί να επιτευχθεί εάν δεν καταργηθούν οι υπάρχοντες κοινωνικοί θεσμοί. …. (Η) απελευθέρωση των gay δεν σημαίνει μεταρρυθμίσεις. Σημαίνει μια επαναστατική αλλαγή στο σύνολο της κοινωνίας».

Πέραν του αγώνα για τον τερματισμό κάθε διάκρισης που αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό, η οργάνωση είχε μια ευρεία πολιτική ατζέντα, καθώς υποστήριζε ανοιχτά τους αποαποικιακούς αγώνες του Τρίτου κόσμου και τους αγώνες των Μαύρων Πανθήρων, και συμμετείχαν στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις.

Σταδιακά όμως το ριζοσπαστικό κίνημα των ΛΟΑΤΚΙ+ με τις πολιτικές του προεκτάσεις άρχισε να φθίνει με την ιδεολογική επικράτηση της Δεξιάς και του νεοφιλελευθερισμού, και το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ. Παρ’ όλα αυτά, η εξέγερση του Stonewall συνέβαλε στην αλλαγή της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων (Sears, 2005), φτάνοντας στη σημερινή δυνατότητα να παρακολουθούμε στον κινηματογράφο, χωρίς τον φόβο της εισβολής της αστυνομίας, ταινίες όπως το «Call me by your name» και το «Moonlight», και γι’ αυτό κάθε χρόνο την τιμούμε με τα gay pride παγκοσμίως.

Όπως όμως αποδείχτηκε και από τα γεγονότα στο gay pride της Θεσσαλονίκης, οι κοινωνίες, και δη η ελληνική κοινωνία, έχουν πολλά χιλιόμετρα να διανύσουν ως την καθολική απελευθέρωση και αποδοχή μιας κοινωνίας που δεν χωρίζει τους ανθρώπους ανάλογα με το φύλο, τη θρησκεία και την τάξη.

Πηγές:

1. Armstrong, Ε. and Grage, S. (2006). Movements and Memory: The Making of the Stonewall Myth. American Sociological Review, 71 (5), 724-751.
2. Kates, S and Belk, R. (2001). The Meaning of Lesbian and Gay Pride. Journal of Contemporary Ethnography, 30 (4), 392- 429.
3. Sears, A. (2005). Queer Anti-Capitalism: What’s Left of Lesbian and Gay Liberation? Science & Society, Marxist-Feminist Thought Today, 69 (1), 92-112.