Η Οικονομική και πολιτική ιστορία του Χονγκ Κονγκ έχει καθοριστεί κυρίως από τη γεωγραφική του  θέση, καθώς αποτελεί ένα φυσικό λιμάνι στη νοτιοανατολική Κίνα.  Από ένα σχετικά ακατοίκητο έδαφος στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, το Χονγκ Κονγκ έγινε ένα από τα πιο σημαντικά διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα στον κόσμο. Το  Χονγκ Κονγκ υπέστη επίσης μια ταχεία και επιτυχή πορεία προς την εκβιομηχάνιση από τη δεκαετία του 1950, καταλαμβάνοντας την προσοχή των οικονομολόγων και ιστορικών στη δεκαετία του 1980 και του 1990.

Το Χονγκ Κονγκ  δεν ανήκε πάντα στην κυριαρχία της Κινάς. Ήταν Βρετανική αποικία έως το 1997 όπου μεταβιβάστηκε στην Κινά. Το γεγονός αυτό, της κυριαρχίας της Βρετάνιας από το 1842 έως και την παράδοσή του, φαίνεται πως έχει σημαντικό ρολό στη οικονομία του Χονγκ Κονγκ και στη θέση του στο Διεθνές Οικονομικό Σύστημα. Στη διμερή συμφωνία που υπέγραψε η Κίνα με τη Βρετάνια για την παράδοσή του αποφασίστηκε πως το Χονγκ Κονγκ θα  είναι επίσημα υπό την κυριαρχία του Πεκίνου, αλλά στο πλαίσιο μιας πολιτικής που ονομάζεται «μία χώρα, δύο συστήματα». Η πόλη θα έχει  έτσι πολύ διαφορετική πολιτική και διαφορετικά οικονομικά συστήματα απ’ ό,τι η ηπειρωτική χώρα. Η αυτονομία αφορά το νομικό σύστημα, το νόμισμα, την τελωνειακή πολιτική, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες, τις διεθνείς αθλητικές ομάδες του, τους νόμους μετανάστευσης, ενώ η Κίνα θα αντιπροσωπεύει το Χονγκ Κονγκ διπλωματικά και στρατιωτικά.

Μέσα στους όρους της συμφωνίας της βρετανικής παράδοσης προβλεπόταν το Χονγκ Κονγκ να διατηρήσει την καπιταλιστική οικονομία του, παρά την ενσωμάτωσή του στο «σοσιαλιστικό» σύστημα της Κίνας.
Η Κίνα έχει υποσχεθεί ότι το Χονγκ Κονγκ θα έχει έναν σχετικά υψηλό βαθμό αυτονομίας τουλάχιστον έως το 2047, ένα γεγονός που επιβάλλουν περισσότερο οικονομικοί λόγοι,  εξασφαλίζοντας έτσι  την ελεύθερη ανάπτυξη της οικονομίας της περιοχής.

Πνεύμονας Οικονομίας

Από τότε που επιστράφηκε στην Κίνα το 1997, η επικράτεια έχει κυβερνηθεί υπό την αρχή του «μια χώρα, δύο συστήματα», αναδεικνυόμενη σε παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κέντρο.

Ένα από τα κορυφαία διεθνή  χρηματοοικονομικά κέντρα του κόσμου, το Χονγκ Κονγκ βασίζεται σε μια  οικονομία παροχής υπηρεσιών και  χαρακτηρίζεται από χαμηλή φορολογία, ένα εμπορικό λιμάνι και ως σταθμός καταξιωμένων διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών.

Σύμφωνα με το Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας, ο όποιος αποτυπώνει την κυβερνητική παρέμβαση στην οικονομία (όσο μικρότερος ο δείκτης οικονομικής ελευθερίας τόσο μεγαλύτερη η κρατική παρέμβαση και  αντιστρόφως), το Χονγκ Κονγκ είχε τον υψηλότερο βαθμό οικονομικής ελευθερίας στον κόσμο από την έναρξη του Δείκτη το 1995.  Είναι φανερό πως η πολιτική που ακόλουθει το Χονγκ Κονγκ έχει ως συνέπεια την επιτυχημένη αυτή οικονομία, η όποια διέπεται από θετικό μη παρεμβατισμό και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από  το διεθνές εμπόριο. Πρόκειται για μια φιλελεύθερη οικονομία, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τις πολιτικές που ακολουθεί το Πεκίνο. Και ειναι φανερό πως οι όροι στη σύμβαση εξασφάλισαν αυτό ακριβώς, μια καπιταλιστική οικονομία ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη της οικονομίας του Χονγκ Κονγκ, η οποία από τότε φαινόταν πως μπορεί να προσφέρει στην περιοχή μια συνεχιζόμενη ανάπτυξη. Το ανεπτυγμένο της εμπόριο βασίζεται βέβαια και στη θέση που κατέχει στο Χάρτη το Λιμάνι του.

Το τεράστιο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων της πόλης είναι ο παλμός της οικονομίας και  το ναυτιλιακό κέντρο της Άπω Ανατολής. Κατέχει την ιδανική θέση και το καθιστά ένα  από τα πιο πολυσύχναστα και πιο αποδοτικά διεθνή λιμάνια στον κόσμο. Χαρακτηρίζεται συχνά ως κομβικό σημείο στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Το λιμάνι του Χονγκ Κονγκ εξυπηρετεί πάνω από 80 διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες και κάθε εβδομάδα εξυπηρετούνται πάνω από 500 πλοία που ταξιδεύουν σε πάνω από 500 προορισμούς σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα ελεύθερο λιμάνι και διαθέτει περισσότερες από 20 θαλάσσιες διαδρομές, οι οποίες οδηγούν σε σχεδόν 1000 λιμάνια σε πάνω από 120 χώρες και περιοχές του κόσμου.

Το χρηματιστήριο της πόλης είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ασία μετά απ’ αυτό του Τόκιο. Οι εισηγμένες εταιρείες έχουν συνολική αξία 3,1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Ακόμα σημαντικότερο από αυτό το ποσό όμως είναι ο ρόλος που η συγκεκριμένη αγορά κατέχει, επιτρέποντας σε εταιρείες από την ηπειρωτική Κίνα να συγκεντρώνουν ρευστό, συνδέοντάς τες με ξένους επενδυτές που θέλουν να επωφεληθούν.

Το Χονγκ Κονγκ έχει μόνο 7 εκατομμύρια κατοίκους αλλά βρίσκεται στη 10η θέση παγκοσμίως ως προς τις εξαγωγές. Αυτό ισοδυναμεί με 2,7% του παγκόσμιου εξαγωγικού εμπορίου του πλανήτη για μια επικράτεια λίγο μεγαλύτερη από τους πέντε δήμους της Νέας Υόρκης.

Το κράτος δικαίου και οι ανεξάρτητες δικαστικές αρχές έχουν σαν αποτέλεσμα την προσέλκυση επενδυτών. Οι επιχειρηματικοί κύκλοι εμπιστεύονται την ικανότητα των αρχών να επιλύουν τις όποιες διαφορές δίκαια, ενώ αντίστοιχη πίστη στα κινεζικά δικαστήρια δεν υπάρχει.

Η κρίση με το Πεκίνο

Καθώς η Κίνα αναδείχθηκε σε παγκόσμια δύναμη μέσω μιας ταχείας οικονομικής ανάπτυξης, το Χονγκ Κονγκ έχει αρχίσει να χάνει την ισχύ του τις τελευταίες δύο δεκαετίες.  Οι ηπειρωτικές επιχειρήσεις σταδιακά περιορίζουν τις επιχειρήσεις του Χονγκ Κονγκ και οι κινεζικές επιχειρήσεις καταλαμβάνουν τον έλεγχο της οικονομίας. Η πραγματική σημασία του Χονγκ Κονγκ σήμερα είναι οι υπηρεσίες και η σταθερότητα που προσφέρει στις πολυεθνικές επιχειρήσεις και στην ίδια την Κίνα. Η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραλήπτης παγκόσμιων άμεσων επενδύσεων, και περίπου τα 2/3 αυτών των επενδύσεων εισέρχονται μέσω του Χονγκ Κονγκ. Στην ουσία το Χονγκ Κονγκ λειτούργησε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Σαν μια πύλη εισόδου δηλαδή των επιχειρήσεων προς την Κίνα και την περιφέρεια. Ως ένα εμπορικό διαμετακομιστικό, ένα κομμάτι που ενώνει την Κίνα με το περιφερειακό και το παγκόσμιο εμπόριο .

Το Χονγκ Κονγκ έχει τον ρόλο ενός μεγάλου “οικονομικού πνεύμονα” για την νοτιοανατολική Ασία και  στην πραγματικότητα η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει το οικονομικό μοντέλο του Χονγκ Κονγκ ως πεδίο δοκιμών για την εφαρμογή των δικών της μεταρρυθμίσεων, αλλά και ως μια σημαντική πηγή ξένων επενδύσεων για την ίδια. Καθώς η Κίνα έχει γίνει πλουσιότερη και πιο καπιταλιστική, οι δύο οικονομίες έχουν γίνει όλο και πιο ολοκληρωμένες

Βεβαία τα τελευταία χρόνια πάνω από το 56% των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ έχουν χάσει την πίστη τους στην αρχή του «μια χώρα, δύο συστήματα» που παρέχει τη βάση της κινεζικής εξουσίας. Η Κίνα ασκεί πολύ μεγάλη επιρροή στην πολιτική του Χονγκ Κονγκ, καθώς οι υποψήφιοι για επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης είναι επιλεγμένοι από το Πεκίνο.  Τα κινήματα πολιτών που έχουν ξεσπάσει ζητούν αυτονομία  και την δυνατότητα να επιλέγουν οι ίδιοι τους πολιτικούς τους αρχηγούς.

Υπάρχει πάντα και η άλλη όψη

Το «όνειρο του Χονγκ Κονγκ» βασιζόταν πάνω στην αντίληψη πως «όποιος δουλεύει ανταμείβεται». Πολλοί πολίτες θεωρούν πως αυτό το «όνειρο» σήμερα έχει καταρρεύσει και πλέον κυριαρχεί μια επιχειρηματική και πολιτική διαπλοκή που εξαπλώνεται σε κάθε τομέα της καθημερινή ζωής στην ημιαυτόνομη περιοχή που διοικείται με αυτή την ιδιότυπη συμφωνία υπό τον έλεγχο της Κίνας.  Η  φοιτητική εξέγερση του «κινήματος των ομπρελών» που ξέσπασε στον Χονγκ Κονγκ φαίνεται πως δεν περιορίζεται  στο αίτημα για ελεύθερες εκλογές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους  διεκδικώντας ένα ανεξάρτητο εκλογικό σύστημα, απαλλαγμένο από τον έλεγχο του Πεκίνου, αλλά και δίνοντας μια μάχη για την ανατροπή της οικονομικής πραγματικότητας που έχει δημιουργηθεί, καθώς ένας στους πέντε κατοίκους του Χονγκ Κονγκ  ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της τοπικής κυβέρνησης.

Ουσιαστικά πλέον η Κινά εκπροσωπεί πολιτικά το Χονγκ Κονγκ, εφόσον η ιδία ελέγχει και εκδίδει την λίστα των υποψήφιων για τις εκλογές. Έχοντας ήδη επωφεληθεί από όσα της έχει προσφέρει η θέση του Χονγκ Κονγκ, και φοβούμενη την πλήρη ανεξαρτησία του, η όποια μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή του οικονομικού συστήματος της περιοχής λόγω της αγανάκτησης των πολιτών του, αρνείται την πλήρη απεξάρτηση της περιοχής όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί.

Μένει μόνο να δούμε τα αποτέλεσματα των εκλογών του 2017 και τι αλλαγές μπορεί αυτά να επιφέρουν στο σύστημα του Χονγκ Κονγκ και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη την περιφέρεια.