Η σημασία των κρατών BRICS, καθώς και ο ρόλος που δύναται να διαδραματίσουν σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτυπώνεται για πρώτη φορά από την Goldman Sachs – ήδη από τα έτη 2001 και 2003. Η Βραζιλία και Ρωσία, Ινδία και Κίνα (βάσει των τότε στοιχείων και εκτιμήσεων) αποτελούσαν νεαρές οικονομίες, οι οποίες ωστόσο, όπως παρατήρησαν οι αναλυτές, αναπτύσσονταν με ραγδαίους ρυθμούς. Καθώς, λοιπόν, τα κράτη αυτά παρουσίαζαν μια χαρακτηριστική ταχεία ανάπτυξη, που διέφερε από κάθε προηγούμενο, τα BRICS σύντομα μετατράπηκαν σε επίκεντρο της προσοχής. Η Goldman Sachs, βασιζόμενη σε στοιχεία που πήγαζαν από το ετήσιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (GDP), την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP), καθώς και το ποσοστό του πληθυσμού που αντιστοιχούσε σε καθένα από αυτά, διαπίστωσε την επιρροή που στο άμεσο μέλλον θα απολαμβάνουν τα κράτη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στα μέλη των κρατών BRICS προστέθηκε, κατά το 2010, και η Νότια Αφρική.

Παρά την ύπαρξη διαφορών στην προσέγγιση που τα κράτη ακολουθούν στην οικονομία, την πολιτική και τη δόμηση της κοινωνίας, αποδείχθηκε ότι τα BRICS είναι πρόθυμα να συνεργαστούν και να αναδείξουν τις δυνάμεις τους εκτός της κλασικής σφαίρας επιρροής, η οποία περιελάμβανε τις ΗΠΑ, Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πράγματι τα μέλη BRICS διαφέρουν σημαντικά σε πολιτικό επίπεδο, με την ύπαρξη διαφορετικών καθεστώτων, αλλά και σε οικονομικό αφού, εν παραδείγματι, η Ρωσία βασίζει την οικονομία της στην ενέργεια και τις πηγές πρώτων υλών, ενώ η Κίνα επικεντρώνεται – κυρίως – στις εξαγωγές και στις επενδύσεις. Οι διαφορές, ωστόσο, ανάμεσα στα κράτη αυτά δεν στάθηκαν εμπόδιο στην υιοθέτηση μιας συνεκτικής στάσης απέναντι σε ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Τα BRICS, μέσα από μια σειρά αποφάσεων για μεγαλύτερη συνοχή, διαλόγο και συνεργασία, έχουν αποδείξει ότι αυτά που τα ενώνουν -τουτέστιν ο χαρακτήρας των νεαρών, αλλά ταχύτατα αναπτυσσόμενων οικονομιών, με σημαντική επιρροή σε περιφερειακό επίπεδο, καθώς και σε διεθνή ζητήματα- είναι το κίνητρο που τους επιτρέπει να συνεργαστούν με αρμονία και να χαράξουν κοινές πολιτικές.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ BRICS

Το ακρωνύμιο προέρχεται από το πρώτο γράμμα κάθε κράτους. Η Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα (BRIC) αποτελούσαν, σε ένα πρώτο στάδιο, τις ραγδαία αναπτυσσόμενες αυτές οικονομικές δυνάμεις, ενώ στη συνέχεια προστέθηκε σε αυτές και η Νότια Αφρική (2010).
Η συνύπαρξη αυτή δεν αποτελεί έναν καθιερωμένο διεθνή θεσμό, ή οργανισμό, παρά το γεγονός ότι τα κράτη συχνά πραγματοποιούν συνόδους κορυφής, προκειμένου να συζητήσουν ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος και διεθνούς σημασίας, όπως – σαφώς – η οικονομία, αλλά και οι κλιματικές αλλαγές. Αν και κλίνει περισσότερο προς μια χαλαρή σχέση μεταξύ κρατών, είναι φανερό πως υπάρχουν πολλές προοπτικές για μεγαλύτερη συνοχή, κάτι που εξέφρασαν τα ίδια τα κράτη κατά την 5η σύνοδο κορυφής (“ We aim at progressively developing BRICS into a full-fledged mechanism of current and long-term coordination on a wide range of key issues of the world economy and politics” 5th BRICS Summit, Durban, 2013).
Η διάθεση των BRICS για μεγαλύτερη διασύνδεση φαίνεται και από τη συνοχή που διατηρούν τα κράτη κατά καιρούς σε διεθνείς οργανισμούς και όργανα. Για παράδειγμα το 2011 η Κίνα και η Ρωσία, ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, διατήρησαν κοινή στάση απέναντι στο ζήτημα βομβαρδισμού της Συρίας, κάνοντας χρήση του δικαιώματος αρνησικυρίας.

BRICS ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ουκ ολίγες φορές έχει γίνει, μέχρι στιγμής, αναφορά στη σημασία των κρατών αυτών, και στην επιρροή που διαθέτουν σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Και ενώ – θεωρητικά – η επίδραση τους μπορεί να γίνεται κατανοητή, δεν είναι πάντα εξίσου εύκολο να συλλάβουμε τον ουσιαστικό τους ρόλο και την πραγματική σημασία τους, μεμονωμένα και ως σύνολο, για τον καθορισμό της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας.
Ξεκινώντας από τη Βραζιλία, βάσει στοιχείων της Παγκόσμιας Τράπεζας, παρατηρείται μια σαφής οικονομική και κοινωνική άνοδος, αφού η χώρα έχει κατορθώσει να μειώσει την ανεργία και να αυξήσει το μέσο εισόδημα του πληθυσμού (ο οποίος καταλαμβάνει περίπου το 2,79% του παγκόσμιου πληθυσμού) ήδη από το 2002.
Η Ρωσία, από τη δική της πλευρά, αποτελεί, μαζί με την Κίνα, το ένα εκ των μελών που απασχολούν το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς γνώμης. Μια δύναμη που βασίζει τις εξαγωγές της κυρίως στην ενέργεια (αποτελεί άλλωστε τον βασικό τροφοδότη ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και τις πρώτες ύλες, η Ρωσία – αν και επηρεάζεται βαθύτατα από τις διακυμάνσεις του εμπορίου (πετρελαίου και αερίου), καθώς και από τις διαταραχές γεωπολιτικής φύσης, με τις συνεχείς κυρώσεις των τελευταίων ετών να πλήττουν την οικονομία της – φαίνεται ότι δεν παύει να διατηρεί το χαρακτηριστικό μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης οικονομίας. Πράγματι η χώρα έχει αποδείξει ικανότητα ευελιξίας και προσαρμογής, όπως επίσης τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται άμεσα και να σταθεροποιεί την οικονομία της.
Η Κίνα έχει κατορθώσει να μετατραπεί σε επίκεντρο προσοχής, και αυτό χάρη στους ταχύτατους ρυθμούς με τους οποίους φαίνεται να εξελίσσεται (η αύξηση του ΑΕΠ ανέρχεται στο 10% ετησίως), αλλά και λόγω της ιστορίας της, η οποία χαρακτηρίζεται από περιόδους ανοδικής πορείας, και άλλες βαθύτατης κρίσης. Αν και η χώρα κατέχει πλέον τη θέση της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως, δεν παύει να συμπεριλαμβάνεται στις αναπτυσσόμενες δυνάμεις και να αντιμετωπίζει προβλήματα κοινωνικής φύσης, με μεγάλες ανισότητες στην κατανομή του πλούτου, αλλά και την ανάγκη για πολιτική προσαρμογή στο διαρκώς εξελισσόμενο χαρακτήρα του κράτους.
Η Ινδία ακολουθεί την Κίνα, και κατέχει τη θέση της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης παγκοσμίως. Μάλιστα αποτελεί ιστορικά την πιο νεαρή χώρα που έχει σημειώσει μια ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, και έχει κατορθώσει να μετατραπεί σε, ίσως, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα αγροτικών προϊόντων και τροφίμων.
Η πιο πρόσφατη προσθήκη στα BRICS, η Νότια Αφρική, χαρακτηρίζεται από μια επιτυχημένη διαχείριση της οικονομίας η οποία, με τη βοήθεια και του διεθνούς περιβάλλοντος, απολαμβάνει μια σταθερή ανάπτυξη με αρκετή συνοχή, μακροοικονομική σύνεση και υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές.

Το γράφημα απεικονίζει το ετήσιο ΑΕΠ (GDP) των κρατών BRICS και αυτό των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου. (Η πηγή προέρχεται από το επίσημο site της Παγκόσμιας Τράπεζας.)

ΝΕΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ BRICS

Τα κράτη BRICS έκαναν έκδηλη ήδη από το 2012, κατά τη διάρκεια της 4ης επίσημης συνόδου των μελών στο Νέο Δελχί, την πρόθεσή τους για τη δημιουργία ενός τραπεζικού ιδρύματος.

Tο αμέσως επόμενο έτος, στο πλαίσιο της 5ης συνόδου, ανακοινώνεται η απόφαση εγκαθίδρυσης μιας αναπτυξιακής τράπεζας.

Η τράπεζα αυτή, η οποία και φέρει την ονομασία Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS (New Development Bank BRICS – NDB BRICS), αντικατοπτρίζει αφενός την στενή σχέση μεταξύ των χωρών, αφετέρου καθιστά φανερή την προσπάθειά τους να απομακρυνθούν και να προσφέρουν εναλλακτικές στα ήδη υφιστάμενα ιδρύματα, τουτέστιν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα αποτελεί για τα μέλη των BRICS ένα μέσο που θα τους επιτρέψει να ενισχύσουν την οικονομική τους συνεργασία. Παράλληλα, στόχος είναι η προώθηση βιώσιμων αναπτυξιακών προγραμμάτων, όχι μόνο για τα μέλη αλλά και για άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες, με την παροχή χρηματοδοτικών μέσων, όπως δάνεια και εγγυήσεις.
Η επίσημη λειτουργία της αναπτυξιακής αυτής τράπεζας εγκαινιάστηκε στις 21 Ιουλίου 2015 στη Σαγκάη.

Ο δήμαρχος της Σαγκάη, ο κινέζος Υπουργός Οικονομικών και ο Πρόεδρος της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας στο πλαίσιο της τελετής έναρξης λειτουργίας της NDB BRICS.

TΑ BRICS ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
Είναι ακόμα σχετικά πρώιμο να συζητούμε για ένα διεθνή οργανισμό καθώς, απ’ ότι φαίνεται, οι δυνάμεις των BRICS αρκούνται στη διατήρηση διαπλεκόμενων σχέσεων, με μεγαλύτερη συνοχή σε ορισμένους τομείς, και μικρότερη σε άλλους. Παρά ταύτα, η ασαφής πρώτη σχέση των κρατών μετεξελίσσεται σταδιακά και με σταθερούς ρυθμούς. Αν και οι δυνάμεις δεν έχουν προχωρήσει σε από κοινού συνεργασία με τρίτους, η διάθεση για αυξημένη διασύνδεση καθίσταται φανερή, όχι μόνο μέσα από τη δημιουργία της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας – που πλέον αποτελεί συνδετικό κρίκο – αλλά και μέσα από την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διαρκή συζήτηση που προκύπτει ανάμεσα στα κράτη.

ΠΗΓΕΣ

http://infobrics.org/history-of-brics/
http://cuts-international.org/brics-tern/pdf/BRICS_and_the_World_Order-A_Beginners_Guide.pdf
http://research.un.org/en/docs/sc/quick
http://brics5.co.za/about-brics/summit-declaration/fifth-summit/
http://www.worldbank.org/en/country/brazil/overview
http://www.worldbank.org/en/country/russia/overview
http://www.worldbank.org/en/country/india/overview
http://www.worldbank.org/en/country/china/overview
http://www.worldbank.org/en/country/southafrica/overview
http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries/1W-BR-RU-IN-CN-ZA-US?display=graph
http://ndbbrics.org/index.html