Στις 2 Ιουνίου του 1983, η πτήση της Air Canada απογειώθηκε από το αεροδρόμιο του Ντάλας με προορισμό το Τορόντο, από όπου θα πέταγε στη συνέχεια στον τελικό της προορισμό, το Μόντρεαλ. Ωστόσο, κανείς από τους επιβάτες και το πλήρωμα δεν περίμενε ότι αυτό το ταξίδι θα έπαιρνε τόσο δυσάρεστη τροπή που θα οδηγούσε σε αναγκαστική προσγείωση και τον θάνατο 23 επιβατών. Το συμβάν, παρά την τραγωδία που προκάλεσε, σημάδεψε την ιστορία της σύγχρονης πολιτικής αεροπορίας, καθώς σηματοδότησε την εισαγωγή νέων μέτρων ασφαλείας, τα όποια θα αναλυθούν περαιτέρω πιο κάτω. Πριν την ανάλυση, όμως, των αποτελεμάτων του δυστυχήματος, κρίνεται αναγκαία η πρωτύτερη κατανόηση των συνθηκών και των αιτιών που το προκάλεσαν.

Η πτήση 797 ξεκίνησε από το Ντάλας στις 16:25 (τοπική ώρα). Το αεροπλάνο που χρησιμοποιήθηκε ήταν το McDonnell Douglas DC-9-32. O τελικός προορισμός θα ήταν το Μόντρεαλ, με ενδιάμεση στάση το Τορόντο. Κυβερνήτης ήταν ο Donald Cameron,ο οποίος είχε στο ιστορικό του πάνω από 13.000 πτήσεις, ενώ συγκυβερνήτης ήταν ο Claude Ouimet.

Τα γεγονότα παρουσιάζονται με χρονική σειρά και ταξινομημένα ανάλογα με την ώρα που συντελέστηκαν, προκειμένου να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα γεγονότα που οδήγησαν στο συμβάν της 2 Ιουνίου του 1983.  Στις 18:51, οι πιλότοι άκουσαν έναν ήχο που προερχόταν από την τουαλέτα στο πίσω μέρος του αεροπλάνου. Όπως ανακαλύψαν, το αίτιο αυτού ήταν η πτώση του κυκλώματος στο εσωτερικό της. Η προσπάθεια επαναφοράς ήταν ανεπιτυχής, ωστόσο αυτό δεν ήταν ασυνήθιστο, λόγω της συχνής χρήσης του εν λόγω χώρου μετά το δείπνο που είχε μόλις προηγηθεί. Επομένως, ο Κυβερνήτης αποφάσισε να περιμένει για οκτώ λεπτά για να δώσει στο κύκλωμα λίγη ώρα να “ηρεμήσει” για να ξαναλειτουργήσει. Έτσι και έγινε με τη δεύτερη προσπάθειά του στις 18:59.

Στις 19:00, η αεροσυνοδός Judi Davison ενημερώθηκε από τους επιβάτες ότι υπάρχει μια περίεργη οσμή που προερχόταν από τον προαναφερθέντα χώρο. Αφού πρόσεξε την παρουσία λεπτού καπνού στο εσωτερικό, αποφάσισε να απευθυνθεί στον υπεύθυνο της, Sergio Benetti.

Ο Benetti δεν είδε ενδείξεις για φωτιά, όμως η παρουσία έντονου, πυκνού και μαύρου καπνού στις ραφές του τοίχου, τον κινητοποίησε στο να ρίξει με πυροσβεστήρα στο εσωτερικό της τουαλέτας. Επιπλέον, μετακίνησε τους επιβάτες των τελευταίων θέσεων -καθώς υπήρχαν διαθέσιμες θέσεις- και άνοιξε τον εξαερισμό για να φύγει ο καπνός. Στη συνεχεία, κατά τις 19:02, αφού ενημερώθηκαν οι πιλότοι για την φωτιά, ο Ouimet στάλθηκε από τον Cameron να ερευνήσει την κατάσταση. Παρ’όλα αυτά, ο πυκνός καπνός είχε επεκταθεί και άλλο, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η πρόσβαση του συγκυβερνήτη στην τουαλέτα. Το αίτιο της φωτιάς ήταν άγνωστο, ωστόσο αξίζει να επισημάνει κανείς ότι εκείνη την περίοδο το κάπνισμα επιτρεπόταν στις πτήσεις, και ορισμένες φόρες οι επιβάτες τοποθετούσαν τις γόπες στους κάδους της τουαλέτας, με αποτέλεσμα αυτές να παίρνουν φωτιά.

Στις 19:04 o Ouimet επέστρεψε στο πιλοτήριο, και πρότεινε στον κυβερνήτη την κάθοδο. Ωστόσο, στα δευτερόλεπτα που ακολουθήσαν, ο συγκυβερνήτης δεν επέμεινε στην πρότασή του εφόσον είδε τον καπνό να φθίνει. Ο Cameron, εκμεταλλευόμενος την υποχώρηση του καπνού, έστειλε πάλι τον Ouimet να εξετάσει την τουαλέτα, καθώς πίστευε ότι η φωτιά είχε προκληθεί από την αναζωπύρωση του κάδου από τσιγάρο.

Στις 19:06 υπήρξε προειδοποίηση στο πιλοτήριο για την απώλεια ηλεκτρικής ισχύος, και ο κυβερνήτης απευθύνθηκε στο ATC της Ινδιανάπολις για να τους ενημερώσει ότι η πτήση αντιμετώπιζε προβλήματα. Παράλληλα, ο συγκυβερνήτης, αφού έφτασε στην τουαλέτα, ανακάλυψε ότι το εσωτερικό της εκπέμπει θερμότητα. Έτσι, λοιπόν, έδωσε την διαταγή στους αεροσυνοδούς να απομακρύνουν και άλλο τους επιβάτες, και να μην ανοίξουν την πόρτα της τουαλέτας.

Κατά της 19:07, και μετά την επιστροφή του Ouimet στο πιλοτήριο, ο Cameron αποφάσισε την κάθοδο του αεροπλάνου – κάτι ιδιαίτερα δυσχερές αν λάβει κανείς υπόψιν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η πτήση.

Στις 19:08 ξεκίνησε η κάθοδος του αεροπλάνου προς το αεροδρόμιο της Ινδιανάπολις, αφού ο κυβερνήτης εξέπεμψε σήμα κινδύνου και έλαβε την σχετική άδεια από τον πύργο ελέγχου. Το όλο εγχείρημα έγινε ακόμα πιο δύσκολο, όχι μόνο λόγω της βλάβης των ηλεκτρικών, αλλά και εξαιτίας του πυκνού καπνού που απλώθηκε σε όλο το αεροπλάνο, ακόμα και στο πιλοτήριο.

Στις 19:20 το αεροπλάνο ολοκλήρωσε την προσγείωσή του χάνοντας τέσσερεις ρόδες. Οι πιλότοι καταφέραν να ανοίξουν την μπροστινή πόρτα και αυτή που βρισκόταν πάνω από το φτερό, μέσα από τις οποίες διέφυγαν οι αεροσυνοδοί και οι 18 επιβάτες. Ωστόσο, η είσοδος του οξυγόνου στο εσωτερικό του αεροπλάνου αναζωπύρωσε την φωτιά.

Οι πιλότοι δεν μπορούσαν να διαφύγουν μέσα από την καμπίνα εξαιτίας της ζέστης και του πυκνού καπνού. Για αυτό το λόγο διέφυγαν μέσα από τα παράθυρα έκτακτης ανάγκης του πιλοτηρίου. Σε δευτερόλεπτα η φωτιά που αναζωπυρώθηκε, σκότωσε τους υπολοίπους 23 επιβάτες που δεν κατάφεραν να βγουν έγκαιρα από το αεροπλάνο.

Το συμβάν, επειδή έγινε σε αμερικάνικο έδαφος, ερευνήθηκε από την NTSB (National Transportation Safety Board). Παρά την πυρκαγιά, τo CVR (Cockpit Voice Recorder) και FDR (Flight Data Recorder) διατηρήθηκαν σε καλή κατάσταση, και αποδείχθηκαν χρήσιμα στην έρευνα και στην αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών του δυστυχήματος. Ωστόσο αυτά παρέμειναν άγνωστα. Υστέρα από την αξιολόγηση, το NTSB δεν μπόρεσε να αναγνωρίσει την αιτία που προκάλεσε την πυρκαγιά. Μάλιστα, απέδωσε ένα μέρος της ευθύνης για την καταστροφή στο πλήρωμα και τους πιλότους, καθώς δεν ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά και γρήγορα στον κίνδυνο.

Στο στόχαστρο από τα ΜΜΕ βρέθηκε ιδιαιτέρα ο Cameron, επειδή η έκθεση της NTSB τον θεωρούσε υπαίτιο του δυστυχήματος, διότι δεν ερεύνησε την φωτιά από μόνος του και δεν ξεκίνησε την διαδικασία προσγείωσης άμεσα. Ωστόσο, ένας μεγάλος αριθμός πιλότων και πληρωμάτων, δυσαρεστημένων με την απόφαση της επιτροπής, έκαναν αίτηση για την αναθεώρηση της έκθεσης. Επιπρόσθετα, μετά την αποστολή περισσότερων πληροφοριών από τον συγκυβερνήτη Ouimet, που είχαν ως σκοπό την υπεράσπιση των αποφάσεων του πληρώματος, η NTSB εξέδωσε μια καινούργια έκθεση το 1986, με πιο ήπιο χαρακτήρα και λιγότερο “εχθρική” απέναντι στον Cameron.

Το δυστύχημα της Air Canada Flight 797 αποτέλεσε μια κλήση αφύπνισης για την NTSB για την λήψη περισσότερων μέτρων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φωτιάς κατά την διάρκεια της πτήσης. Συνεπώς, ζητήθηκε από την FAA (Federal Aviation Administration) να προχωρήσει στην εγκατάσταση ανιχνευτών καπνού στις τουαλέτες και την τοποθέτηση αυτομάτων πυροσβεστήρων κοντά στα δοχεία απορριμμάτων της τουαλέτας. Επιπλέον, αποφασίστηκε η αναθεώρηση των ενεργειών  των πληρωμάτων σε περίπτωση εμφάνισης φωτιάς εν πτήσει, προκειμένου να ενεργούν αποτελεσματικότερα, πιο αποφασιστικά και πιο γρήγορα, και η πρακτική του να εκπαιδεύονται οι επιβάτες στο πώς να ανοίγουν την έξοδο κινδύνου έγινε κανόνας. Τέλος, δόθηκε έμφαση στην χρήση μη εύφλεκτων υλικών στα καθίσματα για να μην εξαπλώνεται εύκολα η φωτιά στην καμπίνα, και στην εγκατάσταση φωτισμών έκτακτου ανάγκης στο πάτωμα και πάνω από της εξόδους κινδύνου, αρκετά ισχυρών για να είναι φανερές μέσα στα σύννεφα πυκνού καπνού και να υποδεικνύουν τις γραμμές εξόδου. Συνεπώς, οι υποδείξεις της NTSB υιοθετήθηκαν ευρύτερα και αποτέλεσαν κοινά αποδεκτές πρακτικές σε όλες τις αεροπορικές του κόσμου, με σκοπό να αποφευχθούν και άλλα συμβάντα παρόμοια με αυτό που υπέστη η πτήση Air Canada Flight 797 το 1983.

Πηγές:

1. Noble, G. (2016). From The Vault: 23 die on burning Air Canada flight making emergency landing at CVG. https://www.wcpo.com/news/our-community/from-the-vault/23-die-on-burning-air-canada-flight-making-emergency-landing-at-cvg
2. NTSB. (1983). Offical Accident Report. https://www.faa.gov/about/initiatives/maintenance_hf/library/documents/media/aviation_maintenance/air_canada.pdf
3. The Associated Press. (1983). 23 REPORTED KILLED IN BLAZE ON AN AIR CANADA JET. Retrieved from https://www.nytimes.com/1983/06/03/us/23-reported-killed-in-blaze-on-an-air-canada-jet.html