Τον τελευταίο καιρό διεξάγεται μια έντονη συζήτηση σχετικά με την επικείμενη αγορά αμερικανικών αεροσκαφών F-35 από την Τουρκία. Το όλο θέμα έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις, με την πολιτική ηγεσία της χώρας να δείχνει αιφνιδιασμένη και προβληματισμένη.

Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Η Τουρκία συνεργάζεται με την Lockheed εδώ και 25 χρόνια στον τομέα της ανάπτυξης αεροσκαφών και οπλικών συστημάτων. Μάλιστα, είναι από τους καλύτερους προμηθευτές της αμερικανικής εταιρείας. Δεν πρέπει να προκαλεί ούτε έκπληξη ούτε και αιφνιδιασμό το γεγονός της προμήθειας των εν λόγω αεροσκαφών. Ήδη, από τις 21/02/2012, η Άγκυρα είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για την αγορά 100 F-35, συνολικής αξίας 16 δις δολαρίων. Αν, τώρα, εμείς το θυμηθήκαμε με μια κάποια χρονοκαθυστέρηση, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Ας ρίξουμε, όμως, μια ματιά σε αυτό τον φόβο των αιθέρων.

Lockheed F-35 Lightning II

Το  F-35 αποτελεί ένα υπερσύγχρονο μαχητικό αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων 5ης γενιάς. Συνδυάζει τεχνολογία stealth ( VLO ), αναβαθμισμένο σύστημα πλοήγησης, αισθητήρα σύντηξης και ανώτατη λογιστική υποστήριξη.

Μπορεί να εντοπίζει και να κλειδώνει χερσαίους και εναέριους στόχους σε πολύ μεγάλες αποστάσεις, χάρη στο ισχυρότατο σύστημα ραντάρ του, και έτσι να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τον αντίπαλο. Επίσης, λόγω της τεχνολογίας stealth, είναι ιδανικό για διείσδυση στις εχθρικές θέσεις, να προσβάλει την εχθρική αεράμυνα, και να ανοίγει το δρόμο για τους λοιπούς σχηματισμούς. Τέλος, αποτελεί έναν εξαιρετικό φορέα αναμετάδοσης πληροφορίας καθώς, πέραν της μεγάλης ακτίνας δράσης του, είναι κατασκευασμένο να αποστέλλει τις πληροφορίες που λαμβάνει σε αληθινό χρόνο με τα κέντρα διοικήσεως και τις λοιπές δυνάμεις που θα δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Συνέπειες

Αρχικά, υπάρχουν οι οφθαλμοφανείς. Η τουρκική αεροπορία θα αποκτήσει ένα υπερσύγχρονο οπλικό σύστημα, το οποίο θα ενισχύσει τη δυναμική της. Επιπλέον, θα αυξήσει την τεχνολογική της υπεροχή έναντι των δικών μας πεπαλαιωμένων μέσων. Άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η ανατροπή της ισορροπίας αεροπορικής ισχύος, από 7 προς 10 σε 3 προς 10, υπέρ της Τουρκίας. Τέλος, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το F-35 έχει τη δυνατότητα να ” μοιράζεται ” τις πληροφορίες που λαμβάνει με κέντρα διοικήσεως. Μπορεί να δράσει σαν τα μάτια και τα αυτιά του εκάστοτε επιτελικού αξιωματικού, διευκολύνοντας το έργο του και επιτυγχάνοντας την καλύτερη δυνατή δράση συνδυασμένων όπλων.

Υπάρχουν, βέβαια, και οι λιγότερο εμφανείς συνέπειες. Η αγορά αυτή είναι μια καλή χειρονομία σύσφιξης των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες εξελίξεις σε Ιράκ και Συρία. Ακόμη είναι ένα ηχηρό μήνυμα προς τα έξω ότι, η τουρκική οικονομία αντέχει τους όποιους κλυδωνισμούς και μπορεί να στηρίξει μεγαλόπνοα εξοπλιστικά προγράμματα. Τέλος, αποτελεί μία ακόμα επίδειξη της ισχύος και επιβεβαίωση του έργου του καθεστώτος Ερντογάν.

 Διέξοδοι – Προοπτικές της Ελλάδας.

Πώς μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίσει αυτές τις εξελίξεις; Υπάρχουν αρκετές προτάσεις οι οποίες μπορούν να χωριστούν σε δύο -κυρίως- κατηγορίες:

Στρατιωτικές λύσεις

1. Αγορά F-35 από τις ΗΠΑ.ακολουθούμε
2. Αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων αεροσκαφών F-16.
3. Αγορά μαχητικών Su-35 από τη Ρωσία.
4. Προμήθεια αντιτορπιλικών κλάσης Arleigh Burke από τις ΗΠΑ.
5. Αγορά και αναβάθμιση των S-300.

Διπλωματικές λύσεις

• Σύναψη συμμαχιών με τρίτα κράτη, εναπόθεση της αποτροπής σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
• Επένδυση στην θέση της χώρας στα διεθνή fora.

1. Αρχικά, ως προς την αγορά F-35, σημειώνονται τα εξής: αναμφίβολα, λόγω της οικονομικής ύφεσης, δεν μπορούμε να προμηθευτούμε μεγάλο αριθμό αεροσκαφών. Δεδομένου του μικρού αριθμού μαχητικών που παρήγγειλε η Άγκυρα, της έλλειψης ικανών και καλά εκπαιδευμένων πιλότων λόγω των εκκαθαρίσεων του καθεστώτος Ερντογάν, και της ποιοτικής υπεροχής των Ελλήνων πιλότων έναντι των Τούρκων ομολόγων τους, μια περιορισμένης έκτασης παραγγελία των 20 μαχητικών θα ήταν αρκετή. Το πρόβλημα σε αυτή την πρόταση έγκειται στο υψηλό κόστος των F-35. Ακόμα και μια περιορισμένη παραγγελία θα κόστιζε 2 δις ευρώ – ποσό αστρονομικό, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ότι ο προϋπολογισμός της Π.Α για το 2016 είναι 185 εκατ. ευρώ. Κατ’ επέκταση, η πρόταση αυτή δεν είναι πιθανόν να υλοποιηθεί.
2. Η αναβάθμιση των υπαρχόντων αεροσκαφών, αναμφίβολα, είναι μια ρεαλιστική και εφικτή προσέγγιση. Το κόστος της είναι σχετικά χαμηλό, και μπορεί να πραγματοποιηθεί από την εγχώρια βιομηχανία ( ΕΑΒ ). Ως εκ τούτου είναι και η επικρατέστερη. Ωστόσο, τα F-16 υστερούν (ποιοτικά και τεχνολογικά) έναντι των F-35. Η υστέρηση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί, σε έναν ικανοποιητικό βαθμό, με την ποιοτική υπεροχή των Ελλήνων πιλότων έναντι των Τούρκων ομολόγων τους.
3. Μία άλλη εναλλακτική είναι η προμήθεια των ρωσικών Su-35. Τα αεροσκάφη διαθέτουν τεχνολογία ανώτερη των F-22 και αντίστοιχη των F-35. Είναι ταχύτερα, πιο ευέλικτα, με μεγαλύτερη οροφή και διάρκεια πτήσης από τους αμερικανούς αντιπάλους τους. Επίσης, μπορούν να μεταφέρουν μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο από τα F-35 ( 8 πύραυλοι μικρού, μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς έναντι 4 ). Τέλος, είναι σχετικά φθηνότερα, με κόστος 1.8 δις ευρώ για 24 αεροσκάφη. Πάλι ο παράγων του κόστους είναι ανατρεπτικός για τα οποιαδήποτε σχέδια, δεδομένων των πενιχρών οικονομικών δυνατοτήτων της Π.Α. Επιπλέον, τα Su-35 είναι αεροσκάφη 4ης γενιάς και δεν διαθέτουν τεχνολογία stealth. Τέλος, δεν παύουν να αποτελούν ένα ρωσικό οπλικό σύστημα, και θα υπάρξουν δυσκολίες στην ταυτόχρονη διαχείριση -σε επίπεδο λογιστικής υποστήριξης- αεροσκαφών προερχόμενων από 3 χώρες ( ΗΠΑ – F-16, Γαλλία – Mirag 2000, Ρωσία – Su-35 ). Αυτό σημαίνει ότι, αφενός, θα χρειαστεί χρόνος εξοικείωσης των πιλότων με τα νέα μαχητικά και, αφετέρου, θα πρέπει να παρακαμφθούν οι ενστάσεις του ΝΑΤΟ σχετικά με την προμήθεια ρωσικού οπλισμού. Ουκ ολίγες φορές, αντίστοιχες απόπειρες της Ελλάδας έχουν κριθεί ως ”επικίνδυνες ενέργειες που διασαλεύουν τη συνοχή της συμμαχίας”, χωρίς, βέβαια, να εξηγείται το γιατί. Συνεπώς, η προμήθεια των Su-35 κρίνεται, αν όχι απίθανη, αρκετά δύσκολη.
4. Σχετικά με την προμήθεια αντιτορπιλικών Arleigh Burke έχουν να ειπωθούν τα εξής. Πρόκειται για ένα εξαίρετο οπλικό σύστημα, και μάλιστα σχετικά καινούριο ( πλοία αυτή της κλάσης εντάχθηκαν στο αμερικανικό ναυτικό το 2000 ). Έχει εκτόπισμα 8.300 – 9.200 τόνων, ισχυρή αμυντική θωράκιση ( 130 τόνοι χάλυβα και kevlar ) και διαθέτει ισχυρό οπλισμό για παροχή Α/Α προστασίας. Συγκεκριμένα, διαθέτει σύστημα αεράμυνας Aegis, 2 συστήματα εγγύς Α/Α άμυνας CIWS Phalanx, και κάθετους εκτοξευτές 90 θέσεων για πυραύλους κάθε είδους. Ήδη, εδώ και αρκετό καιρό, το Π.Ν κάνει διαβήματα στις ΗΠΑ για την παραχώρηση δύο τέτοιων πλοίων. Το πρόβλημα έγκειται σε ρητή απαγόρευση του αμερικανικού Κογκρέσου, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η πώληση ή παραχώρηση των εν λόγω πλοίων σε άλλες χώρες μέχρι το 2017. Με το έτος άρσης αυτού του ” εμπάργκο ” προ των πυλών, μπορούμε να είμαστε αρκετά αισιόδοξοι για την απόκτηση ορισμένων αντιτορπιλικών της εν λόγω κλάσης.
5. Οι S-300 εντάχθηκαν στο οπλοστάσιο της Π.Α το 2000, και αποτελούν ένα αντιαεροπορικό σύστημα μεσαίου βεληνεκούς. Είναι ικανοί να ανιχνεύσουν ταυτόχρονα μέχρι και 36 στόχους σε απόσταση 280 χλμ. Όλες οι διαθέσιμες μονάδες βρίσκονται, επί του παρόντος, στην Κρήτη, και δημιουργούν μια ομπρέλα ασφαλείας σε όλο το νότιο Αιγαίο. Με την κατάλληλη αναβάθμιση των ραντάρ τους θα έχουν την δυνατότητα εντοπισμού στόχων με τεχνολογία stealth. Συνεπώς, η προμήθεια νέων, αναβαθμισμένων μονάδων, και η αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων, μπορεί να αποτελέσει ένα καλό αντίδοτο στον τουρκικό εξοπλισμό.

• Και οι δύο προτάσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της έξυπνης διπλωματικής αποτροπής. Η συμμετοχή και κινητοποίηση της Ελλάδας σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ αποτέλεσε, και εξακολουθεί να αποτελεί, έναν εξαίρετο παράγοντα αποτροπής. Ιδίως στα πλαίσια της ΕΕ και το ΝΑΤΟ, μπορούμε να αναδείξουμε τη χώρα μας σε παράγοντα σταθερότητας και σιγουριάς στην λεκάνη της Α.Μεσογείου, δεδομένων των εξελίξεων σε Τουρκία και Μέση Ανατολή. Επιπλέον, οι διαχρονικά εξαίρετες σχέσης μας με την Αίγυπτο, και η σύσφιξη των σχέσεων με το Ισραήλ δημιουργούν ένα πλέγμα συμμαχιών που, αν δεν μπορούν  να εγγυηθούν την ασφάλεια της χώρας απέναντι στην Τουρκία, τουλάχιστον την βάζουν σε σκέψεις σχετικά με την δυναμική και δράση της Ελλάδας. Τέλος, κρίνεται επιτακτική η περαιτέρω ποιοτική εμβάθυνση του στρατηγικού δόγματος συμμετοχής της Ελλάδας στον πυρήνα των δυτικών δυνάμεων. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα αυτής της πρότασης είναι πως δεν απαιτεί κάποιο κόστος ( συγκριτικά με εξοπλιστικά προγράμματα ) και μπορεί να αναπτυχθεί παράλληλα με αυτά.

Συμπεράσματα

Η προμήθεια των μαχητικών F-35 από την Τουρκία ήταν αναμενόμενη, και είχε εξαγγελθεί εδώ και αρκετά χρόνια. Συνεπώς, δεν θα έπρεπε ούτε να αιφνιδιαζόμαστε ούτε και να τρομοκρατούμαστε από αυτή. Αναμφίβολα, τα αεροσκάφη αυτά θα δώσουν στην Άγκυρα ένα τεχνολογικό και στρατηγικό πλεονέκτημα απέναντι σε εμάς, αλλά ποτέ τίποτα δεν κρίθηκε από τα τεχνολογικά μέσα και μόνο. Υπάρχουν λύσεις και τρόποι αντιμετώπισης αυτής της ” απειλής ”. Ενδεχομένως να υπάρχουν περιορισμοί για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους. Εδώ, όμως, είναι και η ευκαιρία να αποδείξει η πολιτική ηγεσία την αξία της. Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση για δράση και οι προσεκτικά μελετημένες ενέργειες. Το ερώτημα: θα το κάνει;

Πηγές:

1. Marakis, C. (2000) S-300 PMU-1 Αντιαεροπορικό σύστημα μεσαίου βεληνεκούς. Available at: http://www.redstar.gr/Foto_red/Weapons_HAF/HAF_S300_MPU1.html (Accessed: 11 November 2016).
2. Roblin, S. (2016) Why Russia’s enemies should fear the Su-35 fighter. Available at: http://nationalinterest.org/blog/why-russias-enemies-should-fear-the-su-35-fighter-16995 (Accessed: 11 November 2016).
3. e-Amyna (2016) Πολεμικό Ναυτικό: Τα ‘Arleigh Burke’ ξανά στο προσκήνιο. Available at: http://e-amyna.com/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BD%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%B1-arleigh-burke-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83/ (Accessed: 11 November 2016).
4. Nedos, V. (2016) Turkish F35 order underlines Greek constraints. Available at: http://www.ekathimerini.com/213451/article/ekathimerini/news/turkish-f35-order-underlines-greek-constraints (Accessed: 11 November 2016).
5. Sheva, A. (2016) Turkey announces purchase of 100 F-35s. Available at: http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/153077 (Accessed: 11 November 2016).
6. F35 Capabilities (2016) Available at: https://www.f35.com/about/capabilities (Accessed: 11 November 2016).
7. Λίτσας, Σ. (2016) Έξυπνη διπλωματική αποτροπή. Available at: http://www.huffingtonpost.gr/spyros-litsas-/-_8229_b_12841568.html?utm_hp_ref=greece&ncid=fcbklnkgrhpmg00000001# (Accessed: 11 November 2016).