Μετά τις αμερικανικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου και τη νίκη του Donald Trump, η διεθνής κοινότητα έχει διαρκώς στραμμένη την προσοχή της στις Ηνωμένες Πολιτείες, και αναμένει τις κινήσεις της νέας κυβέρνησης στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Trump έχει συμπληρώσει μόλις 100 ημέρες θητείας, είναι προφανές πως σκοπεύει να χαράξει μια αρκετά διαφορετική πορεία από αυτή της κυβέρνησης Obama. Από τις πρόσφατες εντάσεις με τη Βόρεια Κορέα, μέχρι και τη ρίψη της “Μητέρας όλων των Βομβών” στο Αφγανιστάν, μπορεί, λοιπόν, κανείς να συμπεράνει πως η Αμερική στοχεύει σε μια πιο δυναμική και τολμηρή παρουσία στη διεθνή σκηνή.

Σαφέστατα, προκειμένου να εξάγει κανείς σαφή συμπεράσματα επί του θέματος, θα πρέπει να παρατηρήσει και να αναλύσει προσεκτικά τις επιλογές του νέου Προέδρου αναφορικά με τα πρόσωπα που τοποθετήθηκαν στις “θέσεις-κλειδιά” για τα ζητήματα της άμυνας και της ασφάλειας. Είναι, συνεπώς, ζωτικής σημασίας να μελετηθεί ο άνθρωπος που πλέον κατέχει έναν από τους σημαντικότερους παραπάνω ρόλους, ο Υπουργός Άμυνας James Mattis. Κι αυτό διότι, παρά το γεγονός ότι το νέο cabinet του Trump απαρτίζεται από άτομα που επικρίθηκαν, και συζητήθηκαν αρκετά ως αμφιλεγόμενες επιλογές, ο Mattis αποτελεί εξαίρεση.

Από τη στιγμή που προτάθηκε ως πιθανός Υπουργός Άμυνας ο James Mattis, ο πολιτικός κόσμος της Αμερικής επικρότησε σχεδόν ομόφωνα την υποψηφιότητά του. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι εκθείαζαν συνεχώς την αφοσίωση, την ακεραιότητα και την επιτυχημένη καριέρα του. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο πως, προκειμένου να αναλάβει την ηγεσία του Υπουργείου, έγινε εξαίρεση στο πρωτόκολλο, καθώς ένας απόστρατος δύναται να αναλάβει κυβερνητικό αξίωμα μετά το πέρας επτά ετών αδράνειας, ενώ ο Mattis απείχε μόνο τρία.

Ποιος είναι, ωστόσο, ο James Mattis; Γεννημένος το 1950 στην πόλη Pullman της Washington, έχει κάνει σπουδές στην Ιστορία, αλλά και master στη Διεθνή Ασφάλεια. Η πρώτη του επαφή με το Στρατό έγινε μόλις στα 19 του χρόνια, όταν κατατάχθηκε στο σώμα των πεζοναυτών. Έκτοτε, έχει αναλάβει τις υψηλότερες θέσεις σε σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες είτε έχει συμμετάσχει είτε έχει ηγηθεί η Αμερική. Μια από τις σημαντικότερες στιγμές στην πορεία της καριέρας του ήταν η συμμετοχή του στον Πόλεμο του Κόλπου, όπου ανέλαβε το πρώτο του υψηλό αξίωμα, αυτό του Αντισυνταγματάρχη. Λίγο καιρό αργότερα, έλαβε το τιμητικό Χάλκινο Αστέρι για τη συνεισφορά και το θάρρος του.

Επόμενη σημαντική στιγμή για τον Mattis αποτέλεσε ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, κατά την προετοιμασία του οποίου επιλέχθηκε να ηγηθεί των ομάδων Task 58. Ειδικότερα, επρόκειτο για δύο ομάδες ετοιμότητας του Αμερικανικού Ναυτικού. Η σημασία αυτής της αποστολής ήταν μεγάλη, καθώς το Αφγανιστάν αποτελεί μεσόγειο κράτος και, συνεπώς, μια τέτοια επιχείρηση συνιστούσε πρόκληση. Ωστόσο, με μια σειρά κινήσεων του Mattis, η αποστολή στέφθηκε με επιτυχία. Η παραπάνω περίπτωση του Αφγανιστάν καταδεικνύει την ικανότητα του Mattis να επιτυγχάνει τους στόχους του κάτω από ιδιάζουσες και δύσκολες καταστάσεις ενώ, παράλληλα, γίνονται εμφανείς και οι διπλωματικές του ικανότητες.

Επίσης, αξίζει να γίνει αναφορά στον ρόλο που διαδραμάτισε ο νυν Υπουργός Άμυνας των Η.Π.Α. στο Ιράκ. Συγκεκριμένα, ο Mattis αποτέλεσε έναν από τους ενορχηστρωτές της επιχείρησης στην εν λόγω χώρα. Ως Αρχιστράτηγος, συμμετείχε στην εισβολή στο Ιράκ το 2003, αλλά και σε επιχειρήσεις σταθεροποίησης της κατάστασης κατά τη διάρκεια του Ιρακινού Πολέμου. Για τη συμβολή του αυτή, την άνοιξη του 2004 θα κερδίσει το τρίτο του Αστέρι. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως η παρουσία του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ -υπό την εποπτεία του Mattis- έλαβε κάποιες επικρίσεις για βιαιότητες που διεπράχθησαν εναντίον άοπλων πολιτών, με τον Mattis να δηλώνει πως δείχνει μηδενική ανοχή σε τέτοιου είδους πράξεις, λέγοντας συγκεκριμένα μια φράση-ορόσημο προς τους στρατιώτες, πως “Όταν εκφράζετε θυμό και αηδία προς τους πολίτες, αυτό αποτελεί μια νίκη για την al–Qaeda”.

Από αυτές τις αναφορές στη στρατιωτική καριέρα του Mattis μπορεί κανείς να διακρίνει την αφοσίωση και τις ηγετικές του ικανότητες. Άλλα επιπλέον χαρακτηριστικά του είναι το πάθος του και η δυναμική με την οποία αντιμετωπίζει τις καταστάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι τα Μ.Μ.Ε., αλλά και αρκετοί πολιτικοί και στρατιωτικοί, του έχουν αποδώσει την ονομασία “Mad Dog” (Τρελός Σκύλος). Το όνομα αυτό το απέκτησε έπειτα από κάποιες χαρακτηριστικές δηλώσεις του, όπως “Να είσαι ευγενικός, να είσαι επαγγελματίας, αλλά να έχεις ένα σχέδιο για να σκοτώσεις οποιονδήποτε συναντήσεις”, “ένας καλός στρατιώτης ακολουθεί εντολές, αλλά ένας πραγματικός ήρωας πολέμου φοράει το δέρμα του εχθρού του σαν poncho”.

Υπάρχουν πολλές παρόμοιες δηλώσεις του κατά τη διάρκεια της καριέρας του, οι οποίες προκαλούν απορία και προβληματισμό στο κοινό -άλλωστε, δεν είναι λίγες οι φορές που έχει κριθεί αυστηρότατα για κάποιες από αυτές-, αλλά σίγουρα φανερώνουν το σθένος που τον διακατέχει. Ενδεικτικό είναι, επίσης, το δεύτερο όνομα που του έχει αποδοθεί, αυτό του “Warrior Monk”, δηλαδή του “Πολεμιστή Καλόγερου”, καθώς -όντας ανύπαντρος και άτεκνος- έχει αφιερώσει πλήρως τη ζωή του στην υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Πάντως, σύμφωνα με τον πρώην Υπουργό Άμυνας William Cohen, το όνομα με το οποίο ο James Mattis θα έπρεπε να είναι γνωστός δεν είναι ούτε “Mad Dog” ούτε “Warrior Monk”, αλλά “Braveheart” (Γενναίος).

Περαιτέρω, ο James Mattis, ως μία σημαντική φιγούρα στον χώρο της Άμυνας και του Στρατού, υπήρξε πάντα λαλίστατος αναφορικά με τη στάση της Αμερικής και τις αποφάσεις που η χώρα λάμβανε στα πεδία αυτά. Αποτέλεσε, μάλιστα, έναν από τους σκληρότερους επικριτές του Προέδρου Obama, αναφέροντας πως -επί της προεδρίας του- οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν καμία καθοδήγηση και καμία ουσιαστική στρατηγική στον τομέα της Άμυνας και της Ασφάλειας. Επιπρόσθετα, δεν δίστασε να δηλώσει πως ο νέος Πρόεδρος και η κυβέρνησή του θα παραλάβουν ένα “χάος”. Ιδιαίτερα αυστηρός υπήρξε, επίσης, κατά τον σχολιασμό της παρουσίας της Αμερικής στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, έχει δηλώσει πως οι κινήσεις της κυβέρνησης Obama είναι απόλυτα εσφαλμένες, ενώ τόνισε σαρκαστικά πως ελπίζει ο Obama να βρει κάποιον που να πιστεύει στην ορθότητα της στρατηγικής του, ώστε να την εφαρμόσει αποτελεσματικά. Επιπλέον, έχει υποστηρίξει πως η μέχρι πρότινος αντιμετώπιση των ζητημάτων της Μέσης Ανατολής είναι αρκετά δειλή, ενώ ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα -κατ’εκείνον- είναι η υποτίμηση της δύναμης και της παρουσίας του Ιράν. Άλλωστε, έχει εκφράσει πολλάκις την άποψη πως η συμφωνία του πρώην Προέδρου Obama με το κράτος του Ιράν, αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του τελευταίου, αποτελεί ένα ολέθριο σφάλμα. Έτσι, το 2013 η κυβέρνηση αποφάσισε να τον αποδεσμεύσει από τα καθήκοντά του, καθώς θεώρησε πως είχε μια προδιάθεση για άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με την εν λόγω χώρα της Μέσης Ανατολής.

Σύμφωνα με τον Mattis, το Ιράν εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους -αν όχι ο μεγαλύτερος- κινδύνους για τη Μέση Ανατολή και τη σταθερότητά της, κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή. Ωστόσο, έχει επισημάνει πως το Ιράν δεν αποτελεί τη μόνη δύναμη που έχει υποτιμηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Αντίθετα, θεωρεί πως οι συνεχώς αυξανόμενες κινήσεις της Ρωσίας, όπως η προσάρτηση της Κριμαίας και η υποστήριξη των αυτονομιστών, αποτελούν έναν υπαρκτό και άμεσο κίνδυνο, για τον οποίο οι Η.Π.Α. πρέπει να είναι προετοιμασμένες. Τέλος, αναφορικά με τις νέες εξελίξεις στις σχέσεις της Αμερικής με τη Βόρεια Κορέα, ο Mattis έχει δηλώσει πως σε οποιαδήποτε πιθανή χρήση πυρηνικών από την πλευρά της τελευταίας, θα δοθεί μια έντονη και αποτελεσματική απάντηση από τις Η.Π.Α., τονίζοντας πως η δράση αυτή της Βόρειας Κορέας θα πρέπει να σταματήσει. Με τις δηλώσεις του αυτές, ο νυν Υπουργός Άμυνας κατέστησε σαφές πως η Αμερική έχει ήδη ξεκινήσει να αναπτύσσει στρατηγικά σχέδια προκειμένου να αντιμετωπίσει τη Βόρεια Κορέα, καθώς λαμβάνει αυτόν τον κίνδυνο σοβαρά υπόψιν.

Είναι προφανές πως ο Mattis δεν διστάζει να διαφοροποιήσει τη θέση του από εκείνη της εκάστοτε κυβέρνησης, και να μείνει πιστός στις απόψεις του. Αυτό δεν περιορίστηκε μόνο στη διάρκεια της θητείας του επί Obama, καθώς έχει ήδη δηλώσει πως είναι απολύτως αντίθετος με την κριτική που έχει εκφράσει ο Donald Trump σχετικά με το Ν.Α.Τ.Ο. Έχοντας υπηρετήσει ο ίδιος στο παρελθόν ως Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής (Supreme Allied Commander) του Ν.Α.Τ.Ο., δεν θα μπορούσε παρά να τονίζει συνεχώς την αναγκαιότητα διατήρησης της δυναμικής του, ενώ, κατά τη σύνοδο του Φεβρουαρίου, το αποκάλεσε “δεύτερο σπίτι” του, και υπενθύμισε σε όλους την ευθύνη τους για την οικονομική στήριξη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Χωρίς αμφιβολία, η παρουσία του και ο ρόλος του ως Υπουργός έχει επιδράσει καθοριστικά στο πώς ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος επιλέγει πλέον να αντιμετωπίσει το Ν.Α.Τ.Ο., ερχόμενος σε αντίθεση με τις δηλώσεις του κατά την προεκλογική περίοδο, όταν παρουσιαζόταν σχεδόν ως πολέμιος του εν λόγω οργανισμού. Αναντίρρητα, λοιπόν, η επιρροή του Mattis είναι προφανής, καθώς το ζήτημα της μελλοντικής σχέσης της Αμερικής με το Ν.Α.Τ.Ο. ήταν κάτι που προβλημάτισε ιδιαίτερα τη διεθνή κοινότητα, και γέννησε αρκετούς φόβους και ανησυχίες.

Τί μπορεί, λοιπόν, να αναμένει κανείς από τον James Mattis; Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, θα μπορούσε κάποιος -χωρίς, ωστόσο, να είναι σε θέση να κάνει κάποια ασφαλή πρόβλεψη- να ισχυριστεί πως ο ρόλος που αναμένεται να διαδραματίσει ο νέος Υπουργός Άμυνας θα είναι καθοριστικός. Μέσω της δυναμικής του παρουσίας και του σεβασμού του οποίου ήδη χαίρει από τον πολιτικό κόσμο των Η.Π.Α., είναι βέβαιο πως έχει κατοχυρώσει μεγάλη ελευθερία κινήσεων στο Υπουργείο. Ο Jack Kean, πρώην Αρχιστράτηγος και σύμβουλος της Hillary Clinton, επιβεβαιώνει αυτόν τον ισχυρισμό, δηλώνοντας πως η σημαντική επιρροή του Mattis έχει ήδη γίνει εμφανής. Κάνοντας μια μικρή ανασκόπηση, υπό τον Mattis αναμένεται μια δραστικότερη αμερικανική παρουσία στη Μέση Ανατολή, καθώς ήδη από την πρώτη του μέρα στο Πεντάγωνο διέταξε 31 αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους σε Συρία και Ιράκ. Πιθανότατα, η επόμενη κίνησή του θα είναι η αναθεώρηση των σχέσεων μεταξύ Η.Π.Α. και Ιράν, υιοθετώντας μια πιο επιθετική στάση εναντίον του δεύτερου κράτους, την οποία ήδη στο παρελθόν επιχείρησε να έχει. Μια ακόμα αναμενόμενη αναθεώρηση είναι αυτή των σχέσεων με τη Ρωσία. Είναι πολύ πιθανό σε μελλοντικές κινήσεις της -αν όχι σε ήδη υπάρχουσες πρακτικές της- η αμερικανική απάντηση να δοθεί σε πιο έντονους τόνους. Επιπλέον, αναμένεται να συνεχιστεί η στήριξη των Η.Π.Α. προς το Ν.Α.Τ.Ο., πολιτική που ο Mattis έθεσε ήδη σε εφαρμογή. Πάντως, χωρίς αμφιβολία, ο ρόλος του αναμένεται να είναι σημαντικός καθώς, παρά το μικρό χρονικό διάστημα από την ανάληψη των καθηκόντων του, η νέα εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. έχει ήδη επηρεαστεί από τον -άλλοτε Στρατηγό- James Mattis. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να διαπιστωθεί αν ο “Mad Dog” θα μπορέσει να διατηρήσει τη νηφαλιότητα που αρμόζει στη νέα του θέση, ή αν θα αποδείξει ότι το προσωνύμιο αυτό του ταιριάζει περισσότερο από το “Secretary of Defence”.

Πηγές:

1. Ackerman, S. (2017). No more ‘Mad Dog’ – but will defense secretary Mattis keep Trump on a leash? [online] The Guardian. Available at: https://www.theguardian.com/us-news/2017/jan/28/james-mattis-donald-trump-first-week-in-office [Accessed 14 May 2017].
2. BBC News. (2016). Trump transition: Who is General ‘Mad Dog’ Mattis? – BBC News. [online] Available at: http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38056197 [Accessed 14 May 2017].
3. BBC News. (2017). Mattis warns North Korea of ‘overwhelming’ response to nuclear use. [online] Available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-38850995 [Accessed 14 May 2017].
4. Ernst, D. (2016). James ‘Mad Dog’ Mattis, retired U.S. commander, rips Obama’s ‘unguided’ ISIS strategy. [online] The Washington Times. Available at: http://www.washingtontimes.com/news/2016/sep/1/james-mad-dog-mattis-retired-us-commander-rips-oba/ [Accessed 14 May 2017].
5. Gonzales, S. (2017). Here’s how Defense Secretary Mattis marked his first day back at the Pentagon. [online] TheBlaze. Available at: http://www.theblaze.com/news/2017/01/23/heres-how-defense-secretary-mattis-marked-his-first-day-back-at-the-pentagon/ [Accessed 14 May 2017].
6. Hayward, J. (2017). James Mattis: North Korea’s ‘Reckless’ Actions Have ‘Got to Be Stopped’. [online] Breitbart. Available at: http://www.breitbart.com/national-security/2017/03/31/mattis-north-koreas-reckless-actions-have-got-to-be-stopped/ [Accessed 14 May 2017].
7. Herszenhorn, D. (2017). James Mattis calls NATO ‘my second home’. [online] POLITICO. Available at: http://www.politico.eu/article/james-mattis-calls-nato-my-second-home/ [Accessed 14 May 2017].
8. Pengelly, M. (2017). Obama warns against ditching Iran nuclear deal on first anniversary. [online] Τhe Guardian. Available at: https://www.theguardian.com/world/2017/jan/16/iran-nuclear-deal-anniversary-trump-warning [Accessed 14 May 2017].
9. Ray, M. (2017). James Mattis | United States General. [online] Encyclopedia Britannica. Available at: https://www.britannica.com/biography/James-Mattis [Accessed 14 May 2017].
10. Sherlock, R. (2016). Profile: General James ‘Mad Dog’ Mattis, Donald Trump’s pick for secretary of defence. [online] The Telegraph. Available at: http://www.telegraph.co.uk/news/2016/11/20/profile-general-james-mad-dog-mattis-who-may-be-donald-trumps-ne/ [Accessed 14 May 2017].
11. Tatum, S. (2017). Mattis: ‘Mad Dog’ was a nickname given by the press. [online] CNN. Available at: http://edition.cnn.com/2017/01/12/politics/james-mattis-mad-dog-nickname/ [Accessed 14 May 2017].