Ο πόλεμος της Υεμένης, ως “proxy” του συνασπισμού Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (εφεξής Η.Α.Ε.), μαίνεται εδώ και χρόνια, ξεχασμένος φυσικά από την –κατά τα άλλα– φιλεύσπλαχνη και ειρηνοφόρο Δύση. Ελάχιστες αναφορές στα Ηνωμένα Έθνη, και ενδείξεις συμπάθειας για τα δεινά που υποφέρει ο λαός της χώρας, και τη βαθιά ανθρωπιστική, εντόνως υποσιτιστική κρίση εκφράζονται προσεκτικά από διάφορους κρατικούς αξιωματούχους, που δεν θέλουν να κακοκαρδίσουν τους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμμάχους μας στη Μέση Ανατολή. Παρόλο που στην ενδοχώρα οι Σιίτες Χούθι (Shiite Houthis) πλέον υπερισχύουν, κατά κράτος, των ελάχιστων εναπομεινάντων συμμάχων του πρώην προέδρου Abdrabbuh Mansur Hadi, ο διεθνής συνασπισμός που βρίσκεται πίσω από τη στήριξή του, ή οι επί μέρους χώρες που συμμετέχουν σε αυτόν (μένει να εξακριβωθεί) στρέφουν την περιοχή τους νοτιότερα, στη νήσο της Socotra.

Η Socotra, βρισκόμενη στο αρχιπέλαγος ανοιχτά των ακτών της Σομαλίας, υφίσταται εδώ και αιώνες την κυριαρχία της Υεμένης, και έχει αναπτύξει τα δικά της ιδιόμορφα πολιτισμικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Στις εν λόγω ιδιαιτερότητες, προστίθεται και η τρομερή βιοποικιλότητα που εντοπίζεται εκεί, η οποία έχει εξελιχθεί ξεχωριστά και διακριτά από το Κέρας της Αφρικής και την Αραβική Χερσόνησο. Η παρουσία των Η.Α.Ε. στο –προστατευμένο από την UNESCO– νησί δεν είναι πρόσφατη, καθώς τα Εμιράτα διαθέτουν βάση εκεί τουλάχιστον δύο χρόνια. Ωστόσο, η παρουσία τους στη χώρα ενισχύθηκε τρομακτικά από το Μάιο και έπειτα, εκμεταλλευόμενη την καταρρέουσα πολιτική και κυβερνητική ισχύ του πρώην προέδρου της Υεμένης. Είναι φανερό πως η συμμαχία απαντάται μόνο στη θεωρία, και κάθε μέρος-κομμάτι αυτής εξυπηρετεί τη δική του ατζέντα.

Είναι προφανές πως το νησί βρίσκεται σε εξαιρετικά σημαντική γεωστρατηγική θέση, ελέγχοντας το πέρασμα από την Ερυθρά Θάλασσα στον Ινδικό Ωκεανό, και αντίστροφα – σε μία περιοχή, μάλιστα, που τα Η.Α.Ε. προσπαθούν, εδώ και καιρό, να ενισχύσουν την επιρροή τους, είτε με βάσεις στο Τζιμπουντί, την Ερυθραία και την Σομαλία, είτε δια μέσου ανθρωπιστικών αποστολών. Η πρόσφατη, λοιπόν, άφιξη πρόσθετων μεραρχιών, αρμάτων μάχης, τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέως οπλισμού ξύπνησε ανησυχίες, τόσο μεταξύ των κατοίκων, όσο και μεταξύ διεθνών παρατηρητών για τις προθέσεις των Η.Α.Ε.. Οι υποθέσεις ποικίλλουν, από τη μετατροπή του νησιού σε βάση τουριστικού θέρετρου, στην προσάρτησή του στα Η.Α.Ε., μέχρι και τη δημιουργία safe-haven για τη μεταφορά των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων από την ενδοχώρα (μετά και από την πτώση του Άντεν (Aden) στους αμάχους – τη, μέχρι πρότινος, de facto πρωτεύουσα). Η ιστορία μένει να δείξει τι από αυτά πρόκειται να ισχύσει, ωστόσο, προς το παρόν, ελλοχεύει διαφορετικός κίνδυνος.

Η Υεμένη μαστίζεται εδώ και τρία χρόνια από τον εμφύλιο πόλεμο, και η μόνη επαρχία της χώρας που δεν είχε επηρεαστεί, μέχρι τώρα, καλείται γρήγορα να διαλέξει πλευρές. Τα συναισθήματα των κατοίκων είναι διχασμένα, κυρίως λόγω της παρουσίας στρατευμάτων από τα Η.Α.Ε., τα οποία δεν διαθέτουν την παραμικρή νομιμότητα να βρίσκονται εκεί. Η απόφαση, μάλιστα, να εκδιώξουν όλους τους Υεμενίτες που στελέχωναν αεροδρόμια και λιμάνια, ως επίδειξη ισχύος, την επομένη της επίσκεψης του πρωθυπουργού της Υεμένης, Ahmed Obeid bin Daghr (ο οποίος είχε έρθει στο νησί σε αποστολή του εκδιωγμένου προέδρου), επιδείνωσε ακόμη περαιτέρω την κατάσταση (Independent, 2018).

Μετά από μια χιλιετία απομόνωσης, μια μερίδα ντόπιων, εποφθαλμιώντας τα πλούτη, συμμετέχουν σε πορείες σε τακτή βάση υπέρ των Η.Α.Ε., ενώ άλλοι πιστοί στους δεσμούς με την Υεμένη διαμαρτύρονται καθημερινώς εναντίον της παρουσίας των Η.Α.Ε. στο νησί, και υπέρ του εκδιωγμένου προέδρου. Τέλος, μια τρίτη μερίδα πολιτών γλυκοκοιτάζει την επανίδρυση του Σουλτανάτου της Μάχρα (Mahra), το οποίο είχε έδρα τη Socotra προ της εγκαθίδρυσης του αγγλικού προτεκτοράτου, το 1886. Εδώ, εισέρχεται στο παιχνίδι και το Ομάν, απ’ όπου ο νόμιμος διάδοχος του προαναφερθέντος Σουλτανάτου έλαβε, μόλις πέρσι, διαβατήριο. Αξίζει, ακόμη, να αναφερθεί πως ορισμένοι από τους διαδηλωτές εναντίον της παρουσίας των Η.Α.Ε., αν και Σουνίτες, στρέφονται με συνθήματά τους προς το Ιράν, ζητώντας από αυτό να εκδιώξει από το νησί τους τους έποικους.

Η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι, και η τοπική κοινωνία μέλλει να εξακολουθήσει να πολώνεται, όσο βρίσκεται σε αυτήν τη μετέωρη κατάσταση παραπληροφόρησης και απουσίας πολιτικής κυριαρχίας. Μπορεί οι προθέσεις των Η.Α.Ε. –τα οποία πληρώνουν εκατομμύρια στο νησί, προκειμένου να βελτιώσουν τις υποδομές του– για αποκατάσταση όσων έπληξε ο τεράστιος τυφώνας στα τέλη του Μαΐου, και προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας να καθίστανται αγνές, η αστάθεια, όμως, που χαρακτηρίζει την περιοχή δεν επιτρέπει σε κανέναν την αποχή από μια δεύτερη ανάλυση, πόσο μάλλον τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού.

Η κατάσταση είναι αβέβαιη, και θα παραμείνει ως έχει, μέχρι να ηττηθεί ο συνασπισμός από τους Χούθι, μέχρι να ξεπλύνουν με τα χρήματά τους τα Η.Α.Ε. όποιες αμφισβητήσεις μπορεί να εκφράζουν για την παρουσία τους οι ντόπιοι, ή μέχρι να ξεκινήσει ένας νέος πόλεμος για την ανεξαρτησία του Σουλτανάτου της Μάχρα. Τα σενάρια είναι πολλά –κάποια πιο ευοίωνα, και κάποια όχι–, μέχρι, όμως, η Δύση να ασκήσει πιέσεις (έστω διερευνητικές των προθέσεων των μερών που συμμετέχουν σε αυτήν την περιφερειακή κρίση), δύσκολα θα ξεκαθαρίσει το τοπίο. Από την άλλη, βέβαια, μήπως θα ήταν πιο ωφέλιμο να αφήσουμε για μια φορά τη Μέση Ανατολή να πορευθεί κατά το δοκούν, να δημιουργήσει και να αντιμετωπίσει τις δικές της κρίσεις μόνη της; Μένει να δούμε.

Πηγές:

1. McKernan, Β. (2018). Socotra is finally dragged into Yemen’s civil war, ripping apart the island’s way of life. https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/socotra-yemen-civil-war-uae-miltary-base-island-life-emirates-a8342621.html
2. Al Jazeera. (2018). What does UAE want with Yemeni island Socotra? https://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2018/05/uae-yemeni-island-socotra-180507213328999.html
3. BBC. (2018). Yemen’s Island “Jewel” Under Threat. https://www.bbc.co.uk/programmes/p06ksn9h