Παράλληλα με τον πόλεμο στη Συρία, ο οποίος έχει τραβήξει όλη την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, λαμβάνει χώρα μια άλλη εξίσου σημαντική εμφύλια σύρραξη στην Υεμένη, χωρίς όμως να έχει τις διαστάσεις και το ενδιαφέρον που συγκεντρώνει η Συρία. Η Υεμένη, η φτωχότερη αραβική χώρα, βρίσκεται εν μέσω εμφυλίου πολέμου από τα μέσα του 2014 και, έκτοτε, η κατάσταση στη χώρα χειροτερεύει από μέρα σε μέρα. Εκτός των συνεχιζόμενων εχθροπραξιών, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, λόγω του υποσιτισμού και της έλλειψης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μεγάλου μέρους του πληθυσμού εντός των συνόρων, αλλά και εκτός.

President Hadi

Η Υεμένη, ως ενιαίο κράτος υφίσταται μόλις από το 1990, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει πως οι διαμάχες μεταξύ βορείου και νοτίου τμήματος έχουν σταματήσει. Το Νοέμβριο του 2011, ο πρόεδρος Saleh, έπειτα από τρεις περίπου δεκαετίες στην εξουσία, παραιτείται, ως αποτέλεσμα διαδηλώσεων εναντίον του, και τον διαδέχεται ο Abdrabbuh Mansour Hadi, ο οποίος τυγχάνει της υποστήριξης της Σαουδικής Αραβίας. Στις αρχές του 2014, ο νέος Πρόεδρος δίνει την έγκρισή του να προχωρήσει η χώρα σε δημιουργία νέου συντάγματος, το οποίο θα προβλέπει την ομοσπονδοποίηση της Υεμένης σε έξι περιοχές. Λίγο αργότερα, το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, εχθρικές δυνάμεις θα καταλάβουν την πρωτεύουσα Σάανα και, στη συνέχεια, θα απορρίψουν το προτεινόμενο σύνταγμα και θα εκδιώξουν το Hadi από τη χώρα.

Οι δυνάμεις που κατέλαβαν την πρωτεύουσα και έπειτα το βόρειο τμήμα της χώρας είναι επαναστάτες Σιίτες, υποστηρικτές του Hussein al-Houthi, ο οποίος είχε σκοτωθεί από την κυβέρνηση δέκα χρόνια νωρίτερα, όταν ξεσήκωσε σε επανάσταση το βορρά. Οι επαναστάτες Houthi, οι οποίοι υποστηρίζονται από το Ιράν, δε δρουν μόνο με βάση θρησκευτικά κριτήρια στο πλαίσιο της διαμάχης Σουνιτών-Σιιτών, αλλά τα κίνητρά τους είναι περισσότερο πολιτικοοικονομικά, λόγω της άρσης στις επιδοτήσεις των καυσίμων που αποφάσισε η κυβέρνηση. Οι επαναστατικές δυνάμεις έχουν αυξημένη ισχύ, όχι μόνο επειδή λαμβάνουν υποστήριξη και όπλα από το Ιράν, αλλά και καθώς είναι σε θέση να χτυπούν τη γειτονική Σαουδική Αραβία. Στόχος τους είναι η διαίρεση της Υεμένης σε βόρεια και νότια, ενώ τους τελευταίους μήνες έχουν συμμαχήσει με τον πρώην πρόεδρο Saleh για δημιουργία κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας, η οποία, όμως, έχει καταδικαστεί από την υπόλοιπη αραβική κοινότητα.

Rebel Houthis with former President Saleh

Τον καθηρημένο πρόεδρο Hadi -ο όποιος επέστρεψε στην Υεμένη- και τις κυβερνητικές στρατιωτικές δυνάμεις βοηθά η Σαουδική Αραβία, με τη σύμπραξη άλλων δέκα κρατών της Ασίας και της Αφρικής. Η σύμπραξη αυτή αποτελείται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Κατάρ, την Ιορδανία, το Μαρόκο, τη Σενεγάλη και το Σουδάν, ενώ έχει λάβει υποστήριξη και μερικά στρατεύματα από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι σημαντικότεροι δρώντες αυτής της συμμαχίας είναι η Σαουδική Αραβία και, δευτερευόντως, τα ΗΑΕ. Ειδικά για τη Σαουδική Αραβία, η λύση της διάσπασης της χώρας είναι ένα εφιαλτικό σενάριο, καθώς δεν επιθυμεί για κανένα λόγο να μοιράζεται σύνορα με ένα σιιτικό κράτος υπό την κυβέρνηση των Houthi. Τα ΗΑΕ, αντίθετα, επωφελούνται από μία τυχόν διάσπαση της Υεμένης, αλλά μόνο στα πλαίσια της ολοκληρωτικής καταστροφής των Houthi και τον διαμοιρασμό της Υεμένης σε σφαίρες επιρροής μεταξύ αυτών και της Σαουδικής Αραβίας.

Η συμμαχία υπό τη Σαουδική Αραβία -η οποία εισχώρησε στον πόλεμο με βομβαρδισμούς κατά των Houthi την άνοιξη του 2015- τώρα φαίνεται να βρίσκεται έναντι σημαντικών αποφάσεων. Οι στρατηγικοί στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί, και οι Houthi φαίνεται πως αντέχουν ακόμη τη συμμετοχή στον πόλεμο. Αλλά για τη Σαουδική Αραβία, ο πόλεμος έχει συνεχίσει περισσότερο από τα αρχικά τους πλάνα. Η οικονομία της Σαουδικής Αραβίας για το 2016 έχει πληγεί σημαντικά από τον πόλεμο στην Υεμένη, και δεν προβλέπεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα την επόμενη χρονιά. Συνδυαστικά με τις ρήξεις πυραύλων σε πόλεις της κοντά στα σύνορα, με την εμπόλεμη ζώνη και τον μεγάλο αριθμό των απωλειών, η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι επιθυμεί μια γρήγορη επίλυση, αλλά με την ολοκληρωτική αφόπλιση των Houthi και την επιστροφή του Hadi στην κυβέρνηση, κάτι που φαίνεται μάλλον απίθανο.

Η διεθνής κοινότητα και, πιο συγκεκριμένα, τα Ηνωμένα Έθνη επιζητούν επίσης μια άμεση επίλυση της σύγκρουσης, λόγω της αυξανόμενης επισιτιστικής κρίσης που πλήττει τον πληθυσμό της Υεμένης. Τα ΗΕ αποφάσισαν να σταλεί ειδική αποστολή για την Υεμένη, η οποία θα είχε ως στόχο την προσέγγιση των αντιμαχόμενων πλευρών, ώστε να βρεθεί λύση στη διαμάχη τους. Η αποστολή των ΗΕ έλαβε, εντούτοις, αρνητική υποδοχή από τον απεσταλμένο της Υεμένης στα ΗΕ, ο οποίος, εκπροσωπώντας την κυβέρνηση Hadi, δήλωσε πως η προσέγγιση του ΟΗΕ δείχνει να αποδέχεται την ατζέντα των επαναστατών, και να θέτει προηγούμενο για πραξικοπήματα που θα ανατρέπουν επίσημες κυβερνήσεις.

Όμως, και οι ΗΠΑ φαίνεται πως επιθυμούν μια άμεση επίλυση του πολέμου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν ακόμη να παρέχουν επιχειρησιακή υποστήριξη στη συμμαχία υπέρ του Hadi, και να διατηρούν μερικά στρατεύματα στην περιοχή, όμως η κυβέρνηση Obama είχε ήδη αρχίσει να αποστασιοποιείται από τη Σαουδική Αραβία, λόγω των επιθέσεων σε αμάχους. Αυτό που, όμως, φαίνεται να ανησυχεί τις ΗΠΑ και να τις “κρατάει” στην περιοχή, είναι η παρουσία της Al-Qaeda, καθώς και ένας θύλακας μαχητών του Ισλαμικού Κράτους που δραστηριοποιείται στην περιοχή της Υεμένης. Ακριβώς λόγω της έλλειψης σταθερής κυβέρνησης στη χώρα, οι δυο οργανώσεις έχουν βρει πρόσφορο έδαφος για τις δραστηριότητές τους, και έχουν προβεί στην κατάκτηση εδαφών. Οι ΗΠΑ επιθυμούν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο περαιτέρω εξάπλωσης των δύο οργανώσεων και, για να μπορέσουν να το πράξουν αυτό, πρέπει να υπάρχει επίσημη κυβερνητική αρχή.

Ο πόλεμος της Υεμένης έχει αναχθεί σε διεθνές ζήτημα, εξαιτίας της ανάμειξης τρίτων δυνάμεων και των καταστροφικών συνεπειών που έχει επιφέρει στη χώρα, όπως η εξαθλίωση του λαού, η καταστροφή των υπαρχουσών κρατικών δομών και η βύθιση της οικονομίας της χώρας σε επίπεδα χαμηλότερα από ό,τι ήταν. Μέχρι τώρα, υπολογίζεται ότι έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους πάνω από 2.5 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ οι νεκροί υπολογίζονται περίπου στις 10.000 – μεγάλο μέρος εκ των οποίων ήταν άμαχοι. Ο πληθυσμός της Υεμένης, εντός και εκτός συνόρων, υποφέρει από έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με αποτέλεσμα να νοσεί από αρρώστιες που στον υπόλοιπο κόσμο έχουν επαλειφθεί, όπως επίσης από έλλειψη τροφίμων, καθώς οι αντιμαχόμενες δυνάμεις δεν επιτρέπουν να φτάσει ανθρωπιστική βοήθεια. Και, ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, η προσοχή της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένη προς άλλες, εξίσου ταλαιπωρημένες από τον πόλεμο περιοχές, αγνοώντας σχεδόν πλήρως την καταστροφή που συντελείται στην Υεμένη.

Πηγές:

1. BBC (2016) Yemen profile – Timeline. Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-14704951 (Accessed: 11 December 2016).
2. Al Jazeera (2016) Key facts about the war in Yemen. Available at: http://www.aljazeera.com/news/2016/06/key-facts-war-yemen-160607112342462.html (Accessed: 11 December 2016).
3. Al-Monitor (2016) Yemen turns over Washington lobbying to Saudis. Available at: http://www.al-monitor.com/pulse/lobbying/yemen (Accessed: 11 December 2016).
4. Leech, P. (2016) Yemen says UN roadmap to end conflict sets ‘dangerous precedent’. Available at: https://www.middleeastmonitor.com/20161207-yemen-says-un-roadmap-to-end-conflict-sets-dangerous-precedent/ (Accessed: 11 December 2016).
5. Shatha (2016) Houthi government receives widespread condemnation. Available at: https://www.middleeastmonitor.com/20161201-houthi-government-receives-widespread-condemnation/ (Accessed: 11 December 2016).
6. Law, B. (2016) What exactly is the UAE doing fighting a war in Yemen? Available at: http://www.middleeasteye.net/columns/what-exactly-uae-doing-fighting-war-yemen-1962079353 (Accessed: 11 December 2016).