“Το μέλλον του ναυτικού πολέμου είναι τα αεροπλανοφόρα.”

Isoroku Yamamoto

Αυτή ήταν η άποψη του Ιάπωνα ναυάρχου το 1938 που, ομολογουμένως, δικαιώθηκε απόλυτα. Σήμερα κάθε κράτος επιχειρεί να εντάξει στον στόλο του ένα, και η Τουρκία δεν αποτελεί εξαίρεση. Στις 30 Απριλίου ξεκίνησε η ναυπήγηση του L-408 TCG Anadolu, του πρώτου τουρκικού αεροπλανοφόρου, η οποία προβλέπεται να αποπερατωθεί το 2021.

Τί θα προσθέσει στο τουρκικό ναυτικό το αεροπλανοφόρο αυτό; Πού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί; Χρειάζεται η χώρα μας κάτι αντίστοιχο; Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να το αντιμετωπίσει σε περίπτωση πολέμου; Όλα αυτά τα ερωτήματα έχουν αρχίσει να απασχολούν (ή τουλάχιστον θα έπρεπε να απασχολούν) την ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία.

L-408 TCG ANADOLU

Το ισπανικό αεροπλανοφόρο Juan Carlos με πλοία συνοδείας κατά τη διάρκεια άσκησης. Πάνω σε αυτό βασίζεται το Anadolu.

Αρχικά προβλεπόταν η καθέλκυση ενός σκάφους αμφίβιων επιχειρήσεων, πάνω στο πρότυπο των γαλλικών Mistrale. Το τουρκικό ΓΕΝ, ωστόσο, σε πρόσφατη ανακοίνωσή του, ξεκαθάρισε πως πρόκειται για ένα σκάφος πολλαπλών ρόλων (multi – purpose amphibious assault ship), ίδιου τύπου με το ισπανικό αεροπλανοφόρο Juan Carlos. Οι διαστάσεις του προβλέπονται να είναι 232μ. μήκος και 32μ. πλάτος, με εκτόπισμα περίπου 26.000τ. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι θα κινείται αποκλειστικά με ντίζελ, όπως επίσης και στον αμυντικό οπλισμό. Το σύστημα προώθησής του αποτελείται από 5 κινητήρες τύπου MAN 16V32/40, ισχύος 7.680 kW έκαστος, και θα είναι ικανό να αναπτύξει ταχύτητα 21 κόμβων (31 χλμ/ω), με αυτονομία 9.000 ν.μ. (σε ταχύτητα 15 κόμβων).

Ο αμυντικός οπλισμός του προβλέπεται να αποτελείται από 1 περιστροφικό εκτοξευτή αντιαεροπορικών πυραύλων MK-49, 2 συστήματα εγγύς υποστήριξης Phalanx Block 1B CIWS και 5 σταθεροποιημένες πλατφόρμες για πυροβόλα.

Όταν ολοκληρωθεί, θα είναι ικανό να μεταφέρει 2 τάγματα πεζικού, μεγάλο αριθμό οχημάτων (ή 46 άρματα μάχης), 4 αποβατικά σκάφη και 30 ελικόπτερα (ή 12 F-35B). Καθίσταται σαφές πως πρόκειται για έναν συντελεστή ισχύος ικανό να παρέχει υποστήριξη σε ναυτικές και χερσαίες επιχειρήσεις, αλλά και να διεξάγει επιχειρήσεις από μόνο του, ενταγμένο σε κάποια ομάδα μάχης (battlegroup).

Θέατρο Επιχειρήσεων

Πού θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτός ο γίγαντας; Υπάρχουν τρεις πιθανότητες:

1. Μαύρη θάλασσα: Δεδομένης της αντιπαράθεσης ΝΑΤΟ – Ρωσίας στην περιοχή, μια καλή κίνηση θα ήταν να δράσει εκεί, παρέχοντας υποστήριξη στα πλοία της συμμαχίας. Ωστόσο, είναι λίαν αμφίβολο αν η Ρωσία θα ανεχθεί την ύπαρξη αεροπλανοφόρου στο μαλακό της υπογάστριο, και αν το τουρκικό ναυτικό θα διακινδυνεύσει το νέο του απόκτημα σε ένα θερμό και απρόβλεπτο θέατρο επιχειρήσεων.
2. Ν.Α. Μεσόγειος: Η περιοχή προσφέρεται για την ανάπτυξη αεροπλανοφόρων, λόγω της σχετικά μεγάλης έκτασής της και της ασφάλειας που παρέχει. Πέραν αυτού, η παρουσία του και μόνο θα λειτουργούσε ως μοχλός πίεσης σε βάρος της Κύπρου και θα ενίσχυε την διαπραγματευτική ισχύ, τόσο της Τουρκίας όσο και του ψευδοκράτους.
3. Αιγαίο Πέλαγος: Αν και μια τέτοια τοποθέτηση θα ήταν τακτικά εσφαλμένη, δεν πρέπει να αποκλείεται. Αν η παρουσία μιας τουρκικής κανονιοφόρου στο Σούνιο κάνει αρκετούς να χάνουν τον ύπνο τους, φανταστείτε τι θα προκαλέσει η εμφάνιση ενός αεροπλανοφόρου, ικανού να αποτελέσει μια δύναμη εισβολής από μόνο του.

Πρέπει η Ελλάδα να αποκτήσει αεροπλανοφόρο;

Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση. Η άποψη του ΓΕΝ είναι ότι δεν μας χρειάζεται. Γιατί όμως;

• Αρχικά, ένα αεροπλανοφόρο κοστίζει. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το κόστος παραγωγής, αλλά και το κόστος συντήρησης. Επί του παρόντος, η χώρα διέρχεται μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση. Η αγορά ενός αεροπλανοφόρου θα αποτελούσε -τουλάχιστον- πρόκληση για μεγάλο μέρος του πληθυσμού που θα έβλεπε την κυβέρνηση να ”σπαταλά” δισεκατομμύρια για την απόκτηση ενός ”καραβιού”,’ ενώ τα εισοδήματα και οι αμοιβές του μειώνονται ταχύτατα. Επιπλέον, το Π.Ν. αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις σε ανταλλακτικά, πυρομαχικά και καύσιμα, ενώ διαθέτει στις τάξεις του πλοία άνω των 20 ετών, τα οποία σε άλλες χώρες θα είχαν αποσυρθεί. Συνεπώς, προέχει η κάλυψη αυτών των ελλείψεων.
• Κατά δεύτερον, η ελληνική επικράτεια δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ούτε έχει υπερπόντιες κτήσεις. Συνεπώς, αεροπορική υποστήριξη σε τυχόν επιχειρήσεις μπορεί να παρέχει η Π.Α., οι βάσεις της οποίας βρίσκονται κυριολεκτικά σε απόσταση αναπνοής από ενδεχόμενα θέατρα επιχειρήσεων (Θράκη, Αιγαίο, Κρήτη).
• Τρίτον, το Αιγαίο είναι μια πολύ μικρή θάλασσα που δεν παρέχει κανένα πλεονέκτημα σε ένα αεροπλανοφόρο. Η ομάδα μάχης του δεν θα έχει τη δυνατότητα εκτέλεσης ελιγμών ευρείας κλίμακας, ούτε θα μπορεί να “χαθεί” στην απεραντοσύνη του υγρού στοιχείου, αναζητώντας μια κρυψώνα από τον εχθρό (κάτι που ισχύει για τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό ωκεανό). Επίσης, θα βρίσκεται διαρκώς στο βεληνεκές της εχθρικής αεροπορίας, η οποία θα επιχειρεί από βάσεις στα μικρασιατικά παράλια.
• Τέλος, τα νησιά μας αποτελούν αβύθιστα αεροπλανοφόρα, ικανά να εξυπηρετούν αεροσκάφη σε καιρό πολέμου.

Τρόποι αντιμετώπισης.

Μιας και – λόγω οικονομικής δυσκολίας – δεν προβλέπεται αγορά σύγχρονου και εξελιγμένου πολεμικού υλικού, οι τρόποι θα πρέπει να αναζητηθούν στα υπάρχοντα μέσα μας. Οι διάφορες κατηγορίες είναι:

  Προσβολή από πλοία επιφανείας.

Αεροπορική επιδρομή.

Υποβρυχιακός πόλεμος.

Ανορθόδοξος πόλεμος.

       Ας τα εξετάσουμε με τη σειρά.

Προσβολή από πλοία επιφανείας.

Τη λύση εδώ δίνουν οι πύραυλοι EXOCET MM40 Block3. Πρόκειται για τα πλέον αξιόπιστα βλήματα επιφανείας – επιφανείας που διαθέτουν οι ναυτικές μας δυνάμεις. Είναι βλήματα μεσαίων-μεγάλων αποστάσεων, με βεληνεκές 100 ν.μ. και δυνατότητα επίθεσης κατά ελλιμενισμένων πλοίων και χερσαίων στόχων, επάκτιων ή παράκτιων. Έχουν τη δυνατότητα διάτρησης χάλυβα 12mm, και μπορούν να ρυθμιστούν για έκρηξη μόλις έρθουν σε επαφή με τον στόχο, ή με ελαφρά χρονοκαθυστέρηση προκειμένου να εκραγούν στο εσωτερικό του. Φορείς των συγκεκριμένων βλημάτων είναι οι Τ.Π.Κ. Γρηγορόπουλος (P70) και Ρίτσος (P71), καθώς και τα υπ’ αριθμόν 4 και 5 πλοία τύπου Super Vita της κλάσης Ρουσέν.

Αεροπορική επιδρομή.

Σε αυτόν τον τομέα το βάρος θα σηκώσουν τα Mirage-2000 της Π.Α., μιας και μπορούν να εξοπλιστούν με πυραύλους ASM AM-39 EXOCET Block 2. Πρόκειται για πυραύλους αέρος-επιφανείας, οι οποίοι παραλήφθηκαν το 1996. Έχουν μέγιστη εμβέλεια τα 70 ν.μ.,ταχύτητα 620 κόμβων, και μπορούν να αφεθούν από τα 200 έως και τα 35.000 πόδια (60 – 10.500 μέτρα).

Το HMS Sheffield φλέγεται, αφού προσβλήθηκε από πύραυλο Exocet στη διάρκεια των επιχειρήσεων στα Φώκλαντ.

Αντίστοιχοι πύραυλοι είχαν χρησιμοποιηθεί από την Αργεντινή στον πόλεμο των Φώκλαντ. Όλοι είχαν βρει το στόχο και είτε είχαν προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές στα βρετανικά πολεμικά (σε σημείο που τα αχρήστευσαν) ή τα βύθισαν (π.χ το HMS Sheffield βυθίστηκε, αφού προσβλήθηκε από Exocet). Πρόκειται, δηλαδή, για ένα επιτυχώς δοκιμασμένο οπλικό σύστημα.

Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί ηλεκτρονικές προσομοιώσεις επίθεσης Mirage-2000 κατά τουρκικών πλοίων με ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Υποβρυχιακός πόλεμος.

Όπως είχε πει και ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Λύσανδρος, “ό,τι δεν πετυχαίνει η λεοντή το πετυχαίνει η αλωπεκή”. Αν δεν μπορείς να προσβάλεις ένα πλοίο με μια απευθείας επίθεση, τότε αναλαμβάνουν τα υποβρύχια. Δεν αποτελεί υπερβολή η θέση ότι ο φόβος και ο τρόμος κάθε μεγάλου σκάφους επιφανείας, και ιδιαίτερα των μητρικών σκαφών (=αεροπλανοφόρα), είναι αυτοί οι υποθαλάσσιοι κυνηγοί. Τα ελληνικά υποβρύχια είναι συμβατικά και, δυστυχώς, αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα και ελλείψεις: ανυπαρξία μπαταριών για τους συσσωρευτές τους, μεγάλη ηλικία, τορπίλες παλιάς γενιάς, ενώ κάποια “γέρνουν” κιόλας. Ωστόσο, επανδρώνονται από έμπειρα πληρώματα με εξαιρετική εκπαίδευση. Του λόγου το αληθές αποδεικνύει το γεγονός ότι, σε πρόσφατη νατοϊκή άσκηση, το Υ/Β Πιπίνος τύπου 209/1200 προσέβαλε επιτυχώς με τορπίλες σύγχρονο πυρηνοκίνητο βρετανικό Υ/Β. Καθ’ ομολογία του Βρετανού κυβερνήτη, “Στάθηκε αδύνατο να εντοπίσουμε το ίχνος των τορπιλών” – να το πούμε λαϊκά, δεν κατάλαβε ούτε καν από πού του ήρθε.

Αν είμαστε σε θέση να βυθίζουμε, κυριολεκτικά αθέατοι, υποβρύχια ανώτερης κατηγορίας από τα δικά μας, χώρας με αιώνες ναυτικής παράδοσης και θαλασσοκρατίας – “Britannia rules the waves”, άλλωστε – με πεπαλαιωμένο οπλισμό, ας αναλογιστούμε τί θα μπορούσαμε να κάνουμε ενάντια σε έναν θορυβώδη και εμφανή στόχο επιφανείας. Αν, τώρα, το Π.Ν. έλυνε το πρόβλημα των ανταλλακτικών και παραλάμβανε σύγχρονες τορπίλες, τότε οι πιθανότητες επιτυχίας των “υποβρυχιάδων” εκτοξεύονται κατακόρυφα.

Ανορθόδοξος πόλεμος.

Στον πόλεμο και στον έρωτα όλα είναι θεμιτά και καθένας αξιοποιεί ό,τι έχει στη διάθεσή του. Αν αδυνατείς να αντιπαραταχθείς σε ένα στόλο, αλλά θέλεις να του προξενήσεις μεγάλη ζημιά, μια μέθοδος είναι τα πυρπολικά. Από τα αρχαία χρόνια, στόλοι κατέφευγαν στη χρήση πυρπολικών, προκειμένου να ανατρέψουν την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων τους. Τα παραδείγματα αναρίθμητα: Πυρπολικά χρησιμοποιήθηκαν από τους Κινέζους στη ναυμαχία του Chibi το 208 μ.Χ, τους Ολλανδούς στην επιδρομή του Medway το 1667, τους Ρώσους στη ναυμαχία του Τσεσμέ το 1770 και, βεβαίως, τους Έλληνες επαναστάτες κατά την εθνεγερσία του 1821.

Εννοείται πως οι συνθήκες διεξαγωγής επιχειρήσεων έχουν αλλάξει άρδην από τότε μέχρι σήμερα. Ή μήπως όχι; Τον Οκτώβριο του 2000, ένα μικρό σκάφος φορτωμένο με 200 Kg εκρηκτικά και επανδρωμένο από 2 βομβιστές αυτοκτονίας πλεύρισε το αντιτορπιλικό USS Cole, που βρισκόταν στο λιμάνι του Άντεν για ανεφοδιασμό σε καύσιμα, και εξερράγη. Από την έκρηξη προκλήθηκε ρήγμα 12 επί 18 μέτρων στο κύτος του Cole.

Ιδού, λοιπόν, ένα υποθετικό σενάριο: Το Anadolu βρίσκεται ελλιμενισμένο στον ναύσταθμο Σμύρνης. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, μια ομάδα των ΟΥΚ, επιβαίνουσα σε ένα αντίστοιχο μικρό σκάφος, πλησιάζει αθόρυβα αυτόν τον κολοσσό και τοποθετεί στο κύτος του εκρηκτικές ύλες. Πραγματοποιείται, δηλαδή, ένα προληπτικό χτύπημα. Βεβαίως, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος το όλο εγχείρημα να αποτύχει, αλλά όπως είχε πει και ο στρατηγός Πιουσούτσκι “Αν φοβάσαι το Βατερλό, δε θα πετύχεις ποτέ το Άουστερλιτς”.

Η ένταξη του Anadolu στον τουρκικό στόλο αποτελεί ζήτημα μερικών χρόνων και, αναμφίβολα, θα αποτελεί ένα ισχυρό χαρτί (διπλωματικό και στρατιωτικό) στα χέρια της Άγκυρας. Είναι επιτακτική ανάγκη, τόσο η πολιτική όσο και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας, να λάβουν τα απαραίτητα προπαρασκευαστικά μέτρα, προκειμένου να πετύχουν μια ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο – αν όχι τη ναυτική μας υπεροχή. Όπως είχε πει και ο ναύαρχος Κουντουριώτης: “Μας φτάνουν τα σίδερα που έχουμε. Καρδιά χρειάζεται και πίστη” (στην περίπτωσή μας και ορισμένα ανταλλακτικά!).

Πηγές

1. Exocet anti-ship missile (2006) Available at: http://www.military-today.com/missiles/exocet.htm (Accessed: 3 October 2016).
2. Defense Update (no date) Exocet Block III Anti-Ship Missile Modernizion. Available at: http://defense-update.com/products/e/exocet-3.htm#more (Accessed: 3 October 2016).