Η αυλαία της 31ης Ολυμπιάδας ανοίγει, με την ολυμπιακή φλόγα να ανάβει για μία ακόμα χρονιά, αλλά αυτή τη φορά υπό το βλέμμα και τα απλωμένα χέρια του Λυτρωτή στο λόφο Κορκοβάντο, στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Αρκεί μία απλή αναζήτηση #Rio2016 για να διαπιστώσει κανείς, από τη μία πλευρά, τον ενθουσιασμό των αθλητών και των οπαδών τους και ταυτόχρονα, από την άλλη πλευρά, τις αντιξοότητες που συνοδεύουν τη διοργάνωση, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι “ο δρόμος για την κορυφή δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα”. Και με αυτό, δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στον αγώνα τον αθλητών για τη διεκδίκηση μιας θέσης στο πολυπόθητο βάθρο, αλλά και στον αγώνα των διοργανωτών να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της κορυφαίας αθλητικής διοργάνωσης, διεκδικώντας με τη σειρά τους μία θέση μεταξύ των πλέον αξιομνημόνευτων διοργανώσεων.

Θα έλεγε κανείς ότι η πορεία της Ολυμπιακής Φλόγας σε ελληνικό έδαφος, με αποκορύφωμα τη φαντασμαγορική τελετή στο Καλλιμάρμαρο υπό τις οδηγίες της χορογράφου Αρτέμιδος Ιγνατίου και τις νότες του συνθέτη Γιάννη Ψειμάδα, παρέδωσε τη σκυτάλη σε μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες διοργανώσεις στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Πράγματι, η διοργάνωση ξεκίνησε με τις καλύτερες – στο μέτρο του δυνατού – προϋποθέσεις: 17.000 αθλητές και συνοδοί, 206 συμμετέχουσες χώρες, 25.000 δημοσιογράφοι, 500.000 επισκέπτες, επέκταση της γραμμής του μετρό κατά 16 χιλιόμετρα, και συμμετοχή της πρώτης ομάδας μεταναστών που θα αγωνιστεί με την ολυμπιακή σημαία. Στο μεταξύ, το σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων, η Ολυμπιακή Φλόγα, αφού διέσχισε περισσότερα από 200.000 χιλιόμετρα και 300 πόλεις της Βραζιλίας, παραδόθηκε στο δήμαρχο του Ρίο, Eduardo Paes, με επίσημη συνοδεία της σχολής ναυτικών δοκίμων και επτά Ολυμπιονικών ιστιοπλόων.

Μαζί με τη φλόγα, όμως, έφτασε στο Ρίο και μία σειρά από προβλήματα κάθε κλίμακας και σοβαρότητας. Αρχικά, σημαντική έκταση πήραν τα παράπονα των αποστολών σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης στις εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού Χωριού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, η επιτροπή της Αργεντινής κατέφυγε στην ενοικίαση διαμερισμάτων εκτός του Χωριού για τη στέγαση της αθλητικής αποστολής της, ενώ η επιτροπή της Λευκορωσίας δημοσίευσε φωτογραφίες προς απόδειξη των ισχυρισμών της σχετικά με “απαράδεκτες” συνθήκες υγιεινής. Ωστόσο, οι αντιδράσεις της διοργάνωσης υπήρξαν άμεσες και -σε μεγάλο βαθμό- αποτελεσματικές, εφόσον επιστρατεύθηκε μία ομάδα 600 τεχνικών για την επισκευή των προβλημάτων. Οι ίδιοι εργάτες, όμως, είναι αυτοί που βρέθηκαν να απασχολούνται έως και 23 ώρες, βάσει άτυπων συμβολαίων τα οποία στερούν το δικαίωμα οποιασδήποτε εγγύησης ή αποζημίωσης για τις οικογένειές τους σε περίπτωση τραυματισμού ή θανάτου.

Η διεθνής κοινότητα, βέβαια, φαίνεται να επικεντρώνεται περισσότερο – σχεδόν αποκλειστικά – στον κίνδυνο τρομοκρατικών επιθέσεων κατά τη διεξαγωγή των αγώνων. Ο φόβος και η ανασφάλεια έχει οδηγήσει την ομοσπονδιακή αστυνομία σε δρακόντεια μέτρα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η σύλληψη του 28χρονου Τσαέρ Καλαούν, με μόνη αιτιολογία την υποψία εμπλοκής σε τρομοκρατική οργάνωση, με αφορμή την -εκ μέρους του 28χρονου- δημοσίευση εγκωμιαστικών σχολίων στον κυβερνοχώρο για το ISIS. Ακολούθησαν δώδεκα ακόμα συλλήψεις ιδιωτών οι οποίες, ωστόσο, δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Δεδομένου του διεθνούς αναβρασμού περί τρομοκρατικής απειλής, και παρά τις σημαντικές περικοπές σε κάθε πτυχή της διοργάνωσης, αξίζει να επισημανθεί η εξής σύγκριση: την ίδια στιγμή που η τελετή έναρξης υπολογίζεται να κοστίσει όσο μόλις το ένα δέκατο των αντίστοιχων εξόδων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο, την ίδια στιγμή οι αστυνομικές αρχές της Βραζιλίας δηλώνουν απερίφραστα ότι θα διατεθεί ο διπλάσιος -σε σχέση με τους αγώνες του 2012- αριθμός αστυνομικών – ήτοι 85.000 αστυνομικοί. Αξιοσημείωτα είναι και ορισμένα παρασκηνιακά σενάρια, τα οποία θέλουν τις αστυνομικές αρχές στο Ρίο να προσεγγίζουν τους “νονούς” των ναρκωτικών, ώστε μέσω προσωρινών συμφωνιών να ελέγχουν οι τελευταίοι το μικροέγκλημα και τις κλοπές, με αντάλλαγμα την αδίωκτη διεξαγωγή του εμπορίου τους.

Προς υπεράσπιση της διοργάνωσης, πρέπει να τονισθούν οι υπεράνθρωπες προσπάθειες πολυεπίπεδης προστασίας από κάθε ενδεχόμενο τρομοκρατικής επίθεσης. Παρόλο που δε νοείται οποιοσδήποτε παραλληλισμός διεθνούς επικαιρότητας τώρα σε σύγκριση με προγενέστερους Ολυμπιακούς Αγώνες, η εμπειρία των αγώνων έχει αποδείξει ότι οι προφητείες των μέσων ενημέρωσης για τις “δέκα πληγές του Φαραώ”, που εξαγγέλλονται την παραμονή της επίσημης έναρξης των αγώνων, δεν επαληθεύονται. Άλλωστε, ανάλογη είναι και η ελληνική εμπειρία του 2004, όπου η πίεση της διεθνούς κοινότητας για πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας οδήγησε σε μία τεράστια δαπάνη για το σύστημα C4I (γνωστό και ως μία από τις μεγαλύτερες δουλειές της Siemens), το οποίο απέτυχε, αλλά χωρίς οποιονδήποτε αντίκτυπο στην ομαλή και ασφαλή διεξαγωγή των αγώνων. Ενδεχομένως, λοιπόν, ο φόβος και η αμφιβολία να μην πρέπει να υπερνικήσουν τόσο τις έμπρακτες προσπάθειες της διοργάνωσης, όσο και τη γενικότερη εμπειρία της Βραζιλίας σε σχέση με τη διεξαγωγή μεγάλων διοργανώσεων, όπως Μundial και παναμερικανικών αγώνων, αλλά και με τον αγώνα καταπολέμησης της εγκληματικότητας στη χώρα.

Όμως, ακόμα και αν υπερκερασθεί ο φόβος τρομοκρατικών επιθέσεων με το επιχείρημα ότι η διοργάνωση έχει καταβάλει κάθε προσπάθεια στο μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού, η επιτυχία των αγώνων επισκιάζεται για άλλη μια φορά από υγειονομικές ανησυχίες, οι οποίες πληθαίνουν όσο οι ειδικοί “κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου” για την έξαρση του ιού Ζίκα, ζητώντας την αναβολή των αγώνων “στο όνομα της δημόσιας υγείας”. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ωστόσο, εμμένει στην αρχική του εκτίμηση ότι οι σχετικές αποδείξεις και στατιστικές εκτιμήσεις δεν αρκούν για την αναβολή ή μετεγκατάσταση των αγώνων. Ακόμα και αυτή η διαβεβαίωση, όμως, δε στάθηκε ικανή να εμποδίσει την ακύρωση της συμμετοχής σημαντικού αριθμού αθλητών, κατ’ επίκληση των υγειονομικών κινδύνων που συνεπάγεται η έξαρση του ιού στη Λατινική Αμερική.

Το μεγαλύτερο παράδοξο είναι ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, τα πρωτοσέλιδα των διεθνών πρακτορείων δεν γεμίζουν από διθυραμβικά αφιερώματα στο μεγαλείο των επικείμενων αγώνων ενώ, αντίθετα, προοιωνίζεται με απολυτότητα η αποτυχία της διοργάνωσης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα μέσα ενημέρωσης φαίνεται να επιρρίπτουν ήδη ευθύνες στην πολιτική ηγεσία. Κι αυτό γιατί, όταν η Βραζιλία αναδείχθηκε νικήτρια στη μάχη διεκδίκησης των αγώνων το 2009 στην κυβέρνηση ήταν το Εργατικό Κόμμα, με επικεφαλής έναν επιτυχημένο αλλά και προσφιλή στο κοινό Πρόεδρο, τον Lula Da Silva. Αντάξια δεν μπόρεσε να φανεί η διάδοχός του, Dilma Rousseff, η οποία αποπέμφθηκε ως κατηγορούμενη για αυθαίρετες επεμβάσεις στον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ η κρίση για το μέλλον της στον πολιτικό στίβο επίκειται μετά το τέλος των αγώνων. Άξιος να κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού δεν στάθηκε ούτε ο προσωρινός της διάδοχος, Michel Temer , εφόσον κατηγορείται για εμπλοκή σε σκάνδαλο της πετρελαϊκής εταιρείας Petrobas και για μυστικές σχέσεις με τη CIA, βάσει στοιχείων που έφερε στο φως το Wikileaks.

Είναι αλήθεια ότι, ακόμα και η μεγαλύτερη γιορτή του αθλητισμού δεν μπορεί να αξιολογηθεί αποκομμένη από τις διεθνείς πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που την περιβάλλουν. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι οι εν λόγω συνθήκες δεν είναι και οι πλέον ευνοϊκές ώστε να ευδοκιμήσουν τα ιδανικά των Ολυμπιακών Αγώνων. Σίγουρο είναι και το γεγονός ότι η διεθνής επικαιρότητα, που συναρτάται με την απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων, επισκιάζει τόσο τη διοργάνωση per se όσο και τον εν γένει στόχο των Ολυμπιακών Αγώνων, το “ευ αγωνίζεσθαι”. Εξάλλου, αυτό αποδεικνύεται και από την αμυδρή διάσταση που έλαβαν οι κατηγορίες για τη χρήση απαγορευμένων ουσιών εκ μέρους της ρωσικής αποστολής, και η σχετική έρευνα εκ μέρους της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, η οποία απέκλεισε μόνο το ρωσικό στίβο από τους αγώνες ως μέση λύση για την εξισορρόπηση, αφενός, των πιέσεων του Προέδρου της ΔΟΕ, Thomas Bach, για πλήρη αποκλεισμό όλων των Ρώσων αθλητών και, αφετέρου, των αντιδράσεων της ρωσικής αντιπροσωπείας. Αυτό, όμως, που δεν είναι σίγουρο, δεν πρόκειται να είναι σίγουρο και δεν πρέπει να θεωρείται σίγουρο μέχρι το πέρας της τελετής λήξης, είναι η επιτυχία ή η αποτυχία της διοργάνωσης. Οι διοργανωτές φαίνεται να έχουν καταβάλει κάθε ανθρωπίνως δυνατή προσπάθεια, και το φίλαθλο κοινό δεν έχει παρά να απολαύσει τους αγώνες και να ευχηθεί ώστε νικητής να αναδειχθεί ο αθλητισμός και ό,τι αυτός αντιπροσωπεύει.

ΠΗΓΕΣ:

1. Brazil: 10 arrested for plotting attack on Olympics
2. Rio 2016: Olympic torch skirts riots and drug gang clashes in host city
3. Ρίο 2016. Η χαμένη ευκαιρία των Ολυμπιακών αγώνων.
4. Προβλήματα στο Ρίο στο παρά πέντε των Αγώνων